Τεχνητή νοημοσύνη και εργασιακή ευημερία: Ως εδώ καλά, αλλά θα φανεί στην πρόσκρουση

Νέα επιστημονική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Νature, για το πώς επιδρά η τεχνητή νοημοσύνη στην εργασιακή υγεία και ευημερία, θυμίζει το ανέκδοτο που έγινε γνωστό από τη θρυλική ταινία «Το Μίσος» του Ματιέ Κασοβίτς: Ένας άνθρωπος πέφτει από την ταράτσα ενός ουρανοξύστη. Σε κάθε όροφο που περνάει πέφτοντας, για να καθησυχάσει τον εαυτό του λέει «ως εδώ όλα καλά, ως εδώ όλα καλά». Μέχρι που σκάει με τα μούτρα στο τσιμέντο. Γιατί δεν έχει σημασία η πτώση, αλλά η πρόσκρουση.

Έτσι και η έρευνα του Νature, μας λέει ότι προς το παρόν η πρώιμη έκθεση στην τεχνητή νοημοσύνη δεν έχει οδηγήσει σε γενικευμένη επιδείνωση της ψυχικής υγείας των εργαζομένων ή της ικανοποίησής τους από την εργασία ή τη ζωή τους.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η τεχνολογία μπορεί ακόμη και να έχει αποφέρει μικρά οφέλη για τη σωματική υγεία ορισμένων ομάδων εργαζομένων, σύμφωνα με τη μελέτη.

Μικρά οφέλη για την υγεία, χωρίς εκτεταμένες βλάβες

Η επιστημονική εργασία βασίζεται σε στοιχεία του Γερμανικού Κοινωνικοοικονομικού Πάνελ — μακροχρόνιας έρευνας σε 15.000 νοικοκυριά. Καλύπτοντας την περίοδο από το 2000 ως το 2020, οι συγγραφείς συγκρίνουν την πορεία των εργαζομένων σε επαγγέλματα που εκτίθενται στην τεχνητή νοημοσύνη σε σύγκριση με εκείνους που ασκούν επαγγέλματα που επηρεάζονται λιγότερο από την αυτοματοποίηση. Στη μελέτη συμμετείχαν επιστήμονες από το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών, πανεπιστήμια των ΗΠΑ και της Ιταλίας.

«Η ανησυχία του κοινού για την τεχνητή νοημοσύνη είναι πραγματική, αλλά τα χειρότερα σενάρια δεν είναι αναπόφευκτα», δηλώνει ο Λούκα Στέλα, ένας εκ των τριών συγγραφέων της μελέτης, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Μιλάνο και συνεργάτης του Ινστιτούτου Οικονομικών της Εργασίας (IZA) – διεθνές δίκτυο οικονομολόγων με έδρα τη Βόννη.

«Μέχρι στιγμής, δεν έχουμε βρει στοιχεία που να υποδηλώνουν ότι η υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης έχει υπονομεύσει την ευημερία των εργαζομένων κατά μέσο όρο», συμπληρώνει ο καθηγητής σε συνέντευξή του.

Ανακούφιση από βαριές εργασίες

ρή ανακούφιση Τα δεδομένα δείχνουν ότι οι εργαζόμενοι με χαμηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης, οι οποίοι συχνά θεωρούνται πιο ευάλωτοι στην αυτοματοποίηση, ενδέχεται να έχουν σημειώσει μικρές βελτιώσεις στη σωματική υγεία και την εργασιακή ικανοποίηση. Αυτό μπορεί να αντανακλά τη μείωση των σωματικά απαιτητικών εργασιών, καθώς τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης αναλαμβάνουν περισσότερες χειρωνακτικές ή επαναλαμβανόμενες εργασίες. Οι αναλυτές παραδέχονται ότι πρόκειται για πρώιμα συμπεράσματα, αφού την τελευταία πενταετία η χρήση τεχνητής νοημοσύνης στην εργασία έχει κάνει άλματα.

Οι εργαζόμενοι λένε άλλα…

Ενώ η ανάλυση των αποτελεσμάτων κατέληξε ότι η τεχνητή νοημοσύνη, στα πρώτα της βήματα, είχε κυρίως ουδέτερες ή περιορισμένες θετικές επιπτώσεις, οι υποκειμενικές απόψεις των εργαζομένων δείχνουν άλλα.

Οι εργαζόμενοι που εκτίθενται στην τεχνητή νοημοσύνη εκφράζουν αρνητικά συναισθήματα και ανησυχία για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης.

«Ίσως είναι απλώς πολύ νωρίς στην καμπύλη υιοθέτησης της τεχνητής νοημοσύνης για να παρατηρήσουμε τα πλήρη αποτελέσματά της», λέει ο Στέλα.  «Ο αντίκτυπος της τεχνητής νοημοσύνης αλλάζει ραγδαία, καθώς οι τεχνολογίες εξελίσσονται, διεισδύουν σε περισσότερους τομείς και αλλάζουν την εργασία σε βαθύτερο επίπεδο».

Η μελέτη διαπίστωσε επίσης μικρή μείωση των εβδομαδιαίων ωρών εργασίας για ορισμένους εργαζόμενους που εκτίθενται στην τεχνητή νοημοσύνη, αλλά δεν διαπίστωσε σημαντικές αλλαγές στα εισοδήματα ή τα ποσοστά απασχόλησης. Οι συγγραφείς υποδηλώνουν ότι, τουλάχιστον στην ρυθμιζόμενη αγορά εργασίας της Γερμανίας, η τεχνητή νοημοσύνη έχει μέχρι στιγμής ενσωματωθεί στην εργασία χωρίς τις μεγάλης κλίμακας αναταραχές που πολλοί είχαν προβλέψει.

Καθοριστικό το εργασιακό πλαίσιο

Η εστίαση της μελέτης στη Γερμανία μπορεί να εξηγεί εν μέρει τα σχετικά ευνοϊκά πρώτα ευρήματα. Η ισχυρή προστασία της απασχόλησης, οι δομές συλλογικών διαπραγματεύσεων και ο σταδιακός ρυθμός υιοθέτησης της τεχνολογίας στη Γερμανία μπορεί να συμβάλλουν στην προστασία των εργαζομένων από τις αρνητικές επιπτώσεις που παρατηρούνται αλλού.

Οι συγγραφείς αναγνωρίζουν ότι ενδέχεται να προκύψουν διαφορετικά αποτελέσματα σε χώρες με πιο ευέλικτες ή επισφαλείς αγορές εργασίας, ιδίως για τις νεότερες γενιές, των οποίων ολόκληρη η σταδιοδρομία ενδέχεται να εξελιχθεί σε μια περίοδο ταχείας ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης.

Διευκρινίζουν ότι η μελέτη τους είναι μια «φωτογραφία της στιγμής» και όχι η τελική ετυμηγορία. Αναγνωρίζουν ότι καθώς  η υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης επιταχύνεται, είναι απαραίτητη η συνεχής παρακολούθηση των ευρύτερων επιπτώσεών της στην εργασία και την υγεία. «Η τεχνολογία από μόνη της δεν καθορίζει τα αποτελέσματα. Οι θεσμοί και οι πολιτικές θα κρίνουν αν η τεχνητή νοημοσύνη θα βελτιώσει η θα υποβαθμίσει τις συνθήκες εργασίας», καταλήγουν.

Αντικρουόμενα ευρήματα

Σε διαφορετικά συμπεράσματα καταλήγει νέα διεθνής έρευνα, σε 3.700 εργαζόμενους στην οικονομία της γνώσης, από 11 χώρες. Η έρευνα, που δημοσίευσε το δανέζικο ερευνητικό κέντρο «The Happiness Research Institute», αποκαλύπτει ότι οι εργαζόμενοι που χρησιμοποιούν καθημερινά την τεχνητή νοημοσύνη στη δουλειά τους, είναι σε γενικές γραμμές πιο ικανοποιημένοι από όσους δεν την χρησιμοποιούν. Από την άλλη όμως αναφέρουν υψηλότερα επίπεδα άγχους, καθώς πρέπει να προσαρμόζονται στις συνεχείς αλλαγές – π.χ. να δίνουν τα σωστά “prompts” (εντολές-αιτήματα), να αξιολογούν κριτικά ή και να διορθώνουν το περιεχόμενο που παράγεται από ΑΙ.

Δείτε την επιστημονική μελέτη του Nature για την τεχνητή νοημοσύνη στην εργασία  EΔΩ

Δείτε την έρευνα του Happiness Research Institute ΕΔΩ