Θυελλώδεις άνεμοι των 158 χλμ/ώρα σηκώνουν αμμοστρόβιλους στον Άρη – Εικόνες

Το απαλό αεράκι που οι επιστήμονες φαντάζονταν ότι πνέει στον Άρη  μπορεί στην πραγματικότητα να φτάνει σε επίπεδα θύελλας, αποκαλύπτει μελέτη που αξιοποίησε δορυφορικά δεδομένα μιας εικοσαετίας.

Χτενίζοντας δεδομένα 20 ετών που μετέδωσαν οι ευρωπαϊκοί δορυφόροι Mars Express και Trace Gas Orbiter, οι ερευνητές κατέγραψαν 1.039 αμμοστρόβιλους, δίνες που σηκώνουν σκόνη από το έδαφος.

Η ταχύτητα μετακίνησης των στροβίλων στην ερημική επιφάνεια αποκαλύπτει ότι ταχύτητα ανέμου στο επίπεδο του εδάφους μπορεί να φτάνει τα 158 χιλιόμετρα ανά ώρα.

Το νούμερο είναι εντυπωσιακά μεγάλο, ωστόσο η ατμόσφαιρα του Άρη είναι 100 φορές πιο αραιή από τη γήινη και ένας παρατηρητής στην επιφάνεια μόλις που θα αντιλαμβανόταν τις θύελλες.

Ο αμμοστρόβιλος στα δεξιά της εικόνας καταγράφηκε από τον δορυφόρο TGO (ESA/TGO/CaSSIS)

«Οι αμμοστρόβιλοι κάνουν ορατό τον συνήθως αόρατο άνεμο» δήλωσε ο Βαλεντίν Μπίκελ του Πανεπιστημίου της Βέρνης στην Ελβετία, επικεφαλής της μελέτης που δημοσιεύεται στο Science Advances.

«Μετρώντας την ταχύτητα και την κατεύθυνσή τους, αρχίσαμε να χαρτογραφούμε τους ανέμους σε όλη την επιφάνεια του Άρη. Αυτό ήταν αδύνατο ως τώρα, καθώς δεν είχαμε αρκετά δεδομένα για μια τέτοια μέτρηση σε παγκόσμια κλίμακα» είπε ο ερευνητής.

Τα δεδομένα θα είναι χρήσιμα για τον σχεδιασμό των μελλοντικών ανθρώπινων αποστολών, δεδομένου ότι οι άνεμοι μεταφέρουν λεπτόκοκκη σκόνη που μπορεί να επηρεάσει στον εξοπλισμό.

Ακόμα ένας αμμοστρόβιλος σε εικόνα του δορυφόρου TGO (ESA/TGO/CaSSIS)

«Οι μετρήσεις μας θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους επιστήμονες να κατανοήσουν τις συνθήκες ανέμου στην περιοχή προσεδάφιξης πρτιν από την άφιξη, κάτι που θα τους επέτρεπε να εκτιμήσουν την ποσότητα σκόνης που θα μπορούσε να κατακαθίσει στους ηλιακούς συλλέκτες» εξήγησε ο Μπίκελ.

Οι δύο δορυφόροι δεν είναι σχεδιασμένοι να παρακολουθούν τις καιρικές συνθήκες στον Άρη, όμως ο Μπίκελ και οι συνεργάτες του βρήκαν τη λύση εκμεταλλευόμενοι ένα τεχνικό μειονέκτημα στις κάμερες των σκαφών.

Τρεις αμμοστρόβιλοι καταγράφηκαν ταυτόχρονα σε εικόνα του δορυφόρου TGO (ESA/TGO/CaSSIS)

Κάθε εικόνα των καμερών προκύπτει από τον συνδυασμό επιμέρους λήψεων που λαμβάνονται σε διαφορετικά μήκη κύματος κάθε λίγα δευτερόλεπτα. Η καθυστέρηση αυτή δεν δημιουργεί προβλήματα όταν η επιφάνεια του πλανήτη μένει στατική, όμως τα αντικείμενα που κινούνται στην επιφάνεια εμφανίζονται σε ελαφρώς διαφορετική θέση από τη μια λήψη στην επόμενη.

Όπως το έθεσε ο Βαλεντίν, «μετατρέψαμε τον θόρυβο της εικόνας σε πολύτιμες επιστημονικές μετρήσεις».

Όπως συμβαίνει και στη Γη, οι αμμοστρόβιλοι του Άρη εμφανίζονται συχνότερα την άνοιξη και το καλοκαίρι, ιδιαίτερα της μεσημβρινές ώρες, όταν ο ήλιος θερμαίνει το έδαφος και δημιουργεί ανοδικά ρεύματα αέρα. Συνήθως διαρκούν μόνο μερικά λεπτά.

Οι στρόβιλοι, έδειξε η ανάλυση, είναι πιο συχνοί στις πεδιάδες του βορείου ημισφαιρίου, όπως η ιδιαίτερα επίπεδη έκταση του Amazonis Planitia («Πεδιάδα του Αμαζονίου»), συμβαίνουν όμως και σε βραχώδεις εκτάσεις των υψιπέδων του νότιου ημισφαιρίου.

Ο μεγαλύτερος από τους εκατοντάδες αμμοστρόβιλους είχε πλάτος 580 μέτρα, ενώ το μέσο μέγεθος περιορίζεται στα 82.

Οι ταχύτητες ανέμου που καταγράφηκαν ξεπερνούν σημαντικά τις μετρήσεις από αποστολές στην επιφάνεια και μαρτυρούν ότι τα μετεωρολογικά μοντέλα του Άρη είναι μάλλον ανακριβή.

Τα νέα δεδομένα θα μπορούσαν να αυξήσουν την ακρίβεια των καιρικών προβλέψεων, είπαν οι ερευνητές.