Σκληρή αλήθεια – Οι ταινίες για την ωμή βία κατά των γυναικών μήπως ενισχύουν το πρόβλημα;

Το ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: «Έχουμε ανάγκη να δούμε τη βία εναντίον των γυναικών σε τέτοιον βαθμό μέσα από τη μεγάλη και τη μικρή οθόνη; Μήπως αυτή η συνθήκη δημιουργίας ενισχύει το πρόβλημα αντί να το εξαλείφει;».

Καθώς αυτό το δυσάρεστο θέμα ανθίζει, το επίπεδο βίας συνεχίζει να αυξάνεται σε αποτρόπαιο βαθμό, με ορισμένες ταινίες να υποβάλλουν τους γυναικείους χαρακτήρες τους σε τόσο μεγάλη κακοποίηση στην οθόνη, που όχι μόνο μπορεί να είναι τραυματική για τους θεατές, αλλά και να αποτελεί ένδειξη ενός βαθιά ελαττωματικού κινηματογραφικού και τηλεοπτικού τοπίου.

Ναι, οι φρικαλεότητες κατά των γυναικών συμβαίνουν συνεχώς και είναι σημαντικό για την τέχνη να εξερευνά και να αναστοχάζεται την πραγματική ζωή, ακόμη και τις πραγματικές τραγωδίες — αλλά ειδικά όταν ο κόσμος που εξερευνούμε είναι φανταστικός, παύει να μοιάζει με αναγκαίο κακό και αρχίζει να μοιάζει περισσότερο με έναν μισογυνιστικό κόσμο που επιβεβαιώνει τον τρόπο με τον οποίο βλέπει τον ρόλο των γυναικών.

Τελικά, είναι απολύτως δυνατό να μεταδοθεί το μήνυμα της κακοποίησης των γυναικών χωρίς να καταφύγουμε σε βίαιες απεικονίσεις που καταλαμβάνουν υπερβολικά πολύ χρόνο στην οθόνη

Ας δούμε μερικές ταινίες που «κακοποίησαν» τη γυναίκα

Νύχτες με τον Εχθρό μου (Sleeping with the Enemy, 1991)

Αυτή η κλασική ψυχολογική ταινία θρίλερ είναι μια κάπως αμφιλεγόμενη απεικόνιση του καταναγκαστικού ελέγχου σε έναν βίαιο γάμο, η οποία αφορά μια νεαρή σύζυγο που δραπετεύει από τον κακοποιητικό σύζυγό της προσποιούμενη τον θάνατό της και ξεκινώντας μια νέα ζωή μακριά, ενώ αντιμετωπίζει τις συνέπειες του τραυματικού της παρελθόντος. Σε αληθινό στυλ θρίλερ, ο σύζυγος βρίσκει στοιχεία που αποδεικνύουν ότι δεν είναι νεκρή και κατά κάποιον τρόπο εμφανίζεται στην πόρτα της για να προσπαθήσει να ανακτήσει τον έλεγχο πάνω της. Η ταινία είναι γεμάτη από κλισέ των θρίλερ της δεκαετίας του ’90 και οι κριτικοί της εποχής την χαρακτήρισαν ως «εκμεταλλευτική φόρμουλα όπου το θύμα μπορεί να τρέξει, αλλά δεν μπορεί να κρυφτεί». Ωστόσο, το τέλος προσφέρει μια καθαρτική ανατροπή, όπου η επιζώσα βρίσκει έναν τρόπο να εκδικηθεί και να απαλλαγεί από τον κακοποιητή της, και αξίζει να το δείτε για την ρεαλιστική απεικόνιση της συμπεριφοράς των βίαιων συντρόφων που καταδιώκουν τα θύματά τους και για να συγκρίνετε πώς οι ταινίες για την ενδοοικογενειακή βία έχουν (ή δεν έχουν) αλλάξει με την πάροδο του χρόνου.

Irréversible (Μη αναστρέψιμος, 2002)

Μια από τις πιο σκληρές σκηνές βιασμού στη μεγάλη οθόνη.  Γαλλική δραματική ψυχολογική ταινία θρίλερ, σε σκηνοθεσία Γκασπάρ Νοέ με τη Μόνικα Μπελλούτσι και τον Βενσάν Κασέλ.

Οι κριτικές υπήρξαν διχασμένες λόγω των ωμών σκηνών βιασμού και δολοφονίας. Ο Αμερικανός κριτικός κινηματογράφου Ρότζερ Ίμπερτ των The Chicago Sun-Times έγραψε ότι πολλοί θεατές θα έβρισκαν την ταινία εξωφρενικά σκληρή, ωστόσο η δομή της την καθιστά εγγενώς ηθική παρά το πλαίσιο εκμετάλλευσης: «βάζοντας την ασχήμια στην αρχή, ο Γκασπάρ Νόε μας αναγκάζει να σκεφτούμε σοβαρά πόσο εύκολα εμπλέκεται η σεξουαλική βία στη ζωή μας».

Το Κορίτσι με το Τατουάζ (The Girl With the Dragon Tattoo, 2012)

Το κορίτσι με το τατουάζ του δράκου περιλαμβάνει μια από τις πιο γραφικές απεικονίσεις ενός εξαιρετικά βίαιου βιασμού που έχει εμφανιστεί ποτέ σε ταινία. Ενώ ορισμένοι υποστηρίζουν ότι είναι απαραίτητη για την κατανόηση και την ανάπτυξη του χαρακτήρα, άλλοι πιστεύουν ότι η σκηνή θα μπορούσε να ήταν πολύ πιο σύντομη και σίγουρα λιγότερο γραφική.

Ντζάνγκο, ο Τιμωρός (Django Unchained, 2013)

Ενώ η αναπαράσταση της ιστορίας μέσω του κινηματογράφου μπορεί να είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για να ευαισθητοποιήσει το κοινό, η ταινία υπερβαίνει τα όρια όσον αφορά τη βία κατά των γυναικών, και συγκεκριμένα των μαύρων γυναικών που ζουν σε συνθήκες σκλαβιάς. Αυτό είναι αναμενόμενο από τον σκηνοθέτη Κουέντιν Ταραντίνο, αλλά η ταινία περιλαμβάνει βιασμούς και πράξεις σεξουαλικής βίας, βάναυσες μαστιγώσεις και άλλες μορφές σκληρών βασανιστηρίων που επιβάλλονται στις γυναίκες για να τις υποτάξουν.

Ο Αόρατος Άνθρωπος (The Invisible Man, 2020)

Η χρήση της ενδοοικογενειακής βίας ως μέσου για να φανεί μια γυναίκα τρελή είναι η γενική ιδέα πίσω από την ταινία «Ο αόρατος άνθρωπος». Θέματα όπως η χειραγώγηση, η απομόνωση, η υπονόμευση των αναπαραγωγικών επιλογών, η σωματική κακοποίηση και ο βιασμός κυριαρχούν σε όλη την ταινία, καθιστώντας την μια μάλλον δυσάρεστη εμπειρία.

Ψωμί και Τριαντάφυλλα (Bread and Roses, 2023)

Το Bread and Roses είναι μια αμερικανική ταινία ντοκιμαντέρ για τις επιπτώσεις της επίθεσης των Ταλιμπάν το 2021 στις γυναίκες του Αφγανιστάν μετά την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη χώρα. Το ντοκιμαντέρ ακολουθεί τρεις γυναίκες των οποίων η ζωή τελείωσε ουσιαστικά όταν οι Ταλιμπάν ανέλαβαν την εξουσία: την πρώην κυβερνητική υπάλληλο Sharifa, που αναγκάστηκε να ζει μια κουραστική ζωή κλεισμένη στο σπίτι, την οδοντίατρο Zahra, που συνελήφθη και βασανίστηκε επειδή οργάνωνε ακτιβίστριες στο πρώην ιατρείο της, και την Taranom, που εξορίστηκε λόγω του ακτιβισμού της και είναι πρόσφυγας στο Πακιστάν. Δείχνει επίσης την ευρύτερη συσπείρωση γενναίων αλλά με περιορισμένους πόρους γυναικών και άλλων ακτιβιστών, καθώς οι γυναίκες διαμαρτύρονται για το κλείσιμο των σχολείων και συνεχίζουν να εκφράζουν με θάρρος την αντίθεσή τους στους Ταλιμπάν και να διεκδικούν τα δικαιώματά τους.