Στο Βλαντιμίρ ζούσε ένας νέος έμπορος, ο Αξένωβ. Είχε δυο μαγαζιά κι’ ένα σπίτι. Τώρα τελευταία πανδρεύθηκε και έκοψε λιγάκι το ποτό. Γιατί έπινε πολύ ο καϋμένος.
Ένα καλοκαίρι ο Αξένωφ απεφάσισε να πάη στην εμποροπανήγυρι του Νίζνι Νοβγορόδ. Η γυναίκα του, όταν έφευγε, του είπε:
— Ιβάν Δημητρίεβιτς, μη φεύγεις. Είδα κακό όνειρο και φοβάμαι. Σε είδα να πηγαίνης στη χώρα (σ.σ. στη μεγαλύτερη πόλη της ευρύτερης περιφέρειας) και ξαφνικά το κεφάλι σου έγινε κάτασπρο.
Στη μέση του δρόμου ο Αξένωφ συνήντησε έναν έμπορο γνωστό του και πήγαν να βρουν δύο δωμάτια για να περάσουν τη νύχτα. Τα μεσάνυχτα ο Αξένωβ ξύπνησε, πλήρωσε το νοικοκύρη κι’ έφυγε, για να πάη με τη δροσιά.
Έπειτα από σαράντα βέρστια (σ.σ. το βέρστι είναι παλαιά ρωσική μονάδα μήκους, που ισούται με κάτι περισσότερο από ένα χιλιόμετρο) σταμάτησε σ’ ένα χάνι και παρήγγειλε να του ετοιμάσουν το σαμοβάρι (σ.σ. μεταλλικό σκεύος ρωσικής προελεύσεως, που χρησιμοποιείται για το βράσιμο νερού και την παρασκευή τσαγιού). Κείνη τη στιγμή έφθασε μια τρόικα (σ.σ. ρωσικό όχημα που θυμίζει έλκηθρο και σύρεται από τρία άλογα) με το κουδουνάκι της. Ένας υπάλληλος με δυο στρατιώτες κατέβηκε και ρώτησε τον Αξένωβ ποιος είνε και από πού έρχεται. Έδωσε τις πληροφορίες, μα εκείνοι άρχισαν πάλι να τον ρωτούν.
— Μα γιατί με ρωτάτε; διαμαρτυρήθηκε.
— Είμαι αστυνομικός, του είπε ο υπάλληλος, και σε ανακρίνω, γιατί ο έμπορος που κοιμήθηκες μαζί του βρέθηκε σκοτωμένος.
Οι στρατιώτες άρχισαν να ψάχνουν και βρήκαν ένα μαχαίρι ματωμένο.
Ωρκιζότανε πως ήταν αθώος, αλλά ο αστυνόμος δεν ήθελε ν’ ακούση τίποτε. Τον συνέλαβαν και τον πήγαν στη φυλακή. Η γυναίκα του δεν ήξερε τι να κάνη. Στο τέλος απεφάσισε να πάρη τα παιδιά της και να πάνε να τον δουν. Όταν τον αντίκρυσε, άρχισε να κλαίη. Ο Αξένωβ την εφίλησε, φίλησε και τα παιδιά του και της τα διηγήθηκε όλα λεπτομερώς.
— Ώστε δεν ήταν ψέμα το όνειρο που είδα, Ιβάν. Δεν έπρεπε να φύγης. Γιατί δεν μ’ άκουσες;
Επέρασε το χέρι της στα μαλλιά του και του είπε:
— Πες μου, Βάνια, αγαπημένε μου Βάνια, δεν τον σκότωσες;
— Μα σκέπτεσαι σοβαρά πως μπορούσα εγώ να κάνω τέτοιο πράμα; της απήντησε.
Ένας στρατιώτης παρουσιάσθηκε και είπε στη γυναίκα ν’ αποσυρθή με τα παιδιά. Ο Αξένωβ αποχαιρέτησε την οικογένειά του. Ύστερα κάθησε και συλλογίστηκε:
«Μόνο ο Θεός ξέρει την αλήθεια. Αυτόν πρέπει να παρακαλέσω. Ας προσμένω το έλεός του».
Το δικαστήριο κατεδίκασε τον Αξένωβ σε μαστίγωσι και καταναγκαστικά έργα. Έμεινε είκοσι έξη χρόνια στη Σιβηρία. Τα μαλλιά του έγιναν άσπρα, η ευθυμία του έσβυσε, κι’ όμως εξακολουθούσε να παρακαλή το Θεό. Στη Σιβηρία έμαθε να φτειάνη παπούτσια. Με τα λεφτά που κέρδιζεν αγόρασε ένα ευαγγέλιο. Στις γιορτές πήγαινε στην εκκλησία των φυλακών, εδιάβαζε τον Απόστολο κι’ έψελνε. Οι συνάδελφοί του τον εκτιμούσαν, γιατί πολλές φορές ο Αξένωβ τούς έλυσε τις διαφορές. Από το σπίτι του όμως δεν μάθαινε τίποτε. Κάποια μέρα έφεραν κι’ άλλους καταδίκους στο κάτεργο. Μέσα σ’ αυτούς ήταν κι’ ένας γέρος, που τους είπε ότι τον κατηγόρησαν γιατί είχε κλέψη ένα άλογο.
— Εγώ δεν έκλεψα άλογο, δεν έκλεψα.
— Και από πού έρχεσαι; τον ερώτησε κάποιος.
— Από το Βλαντιμίρ και λέγομαι Μακάρ.
Ο Αξένωβ τον ερώτησε:
— Ε, Μακάρ, μήπως άκουσες να λένε για τους εμπόρους Αξένωβ; Ζουν;
— Πώς! Και είνε πλούσιοι έμποροι. Αλλά ο πατέρας τους είνε στη Σιβηρία.
Ο Αξένωβ αναστέναξε:
— Για τις αμαρτίες μου είμαι στο κάτεργο τώρα, είπε.
— Και για ποιες αμαρτίες;
Ο Αξένωβ δε μίλησε. Οι παληοί κατάδικοι όμως εξήγησαν στους νέους γιατί ο Αξένωβ ήταν στη Σιβηρία.
— Σαν θαύμα! ανεφώνησε ο Μακάρ. Εσύ γέρασες πολύ, πολύ καϋμένε Αξένωβ.
Τον ερώτησαν γιατί του έκανε μεγάλη εντύπωσι που είδε τον Αξένωβ, και ο Μακάρ απήντησε:
— Ένα θαύμα, αδέρφια! Η τύχη μάς ένωσε εδώ πέρα.
Ο Αξένωβ κατάλαβε πως αυτός ήταν ο δολοφόνος και τον ερώτησε:
— Έμαθες ποιος σκότωσε τον έμπορο;
— Ναι. Αυτός που στο σάκκο του βρήκαν το μαχαίρι, είπε ο Μακάρ.
Τη νύχτα εκείνη ο Αξένωβ δεν μπορούσε να κοιμηθή. Όλο όνειρα έβλεπε και προσευχόταν.
Έπειτα από λίγες μέρες, ένα βράδυ, ο Αξένωβ ανακάλυψε πως ο Μακάρ ήθελε να δραπετεύση. Έσκαβε τον τοίχο και με τις μπόττες του έρριχνε το χώμα στο δρόμο.
— Θα σε πάρω και σένα μαζί μου, είπε στον Αξένωβ.
— Δεν έχω όρεξι να φύγω, δολοφόνε, του είπε αυτός.
Την άλλη μέρα οι στρατιώτες ανεκάλυψαν την τρύπα και ρώτησαν ποιος την άνοιξε. Οι κατάδικοι δεν ήθελαν να προδώσουν τον Μακάρ. Τότε ο αρχηγός ρώτησε τον Αξένωβ, που ήταν γέρος και θάλεγε την αλήθεια.
— Δεν μπορώ να πω, εξοχώτατε, αποκρίθηκε ο Αξένωβ. Κάντε μου ό,τι θέλετε. Είνε στο χέρι σας.
Την άλλη νύχτα ο Μακάρ ήρθε στο κρεββάτι του.
— Ιβάν Δημητρίεβιτς, να με συγχωρήσης, του είπε. Εγώ σκότωσα τον έμπορο. Συγχώρεσέ με, για όνομα του Θεού. Θα το μαρτυρήσω και θα σ’ αφήσουν να γυρίσης σπίτι σου. Συγχώρεσέ με…
Και άρχισε να κλαίη. Ο Αξένωβ, μόλις είδε τον Μακάρ να κλαίη, έκλαιγε κι’ αυτός.
— Ο Θεός να σε συγχωρήση, του είπε ο Αξένωβ. Κι’ ένοιωσε μια χαρά να πλημμυρίζη την ψυχή του. Δεν ήθελε πια να φύγη και σκεπτόταν μονάχα το θάνατό του.
Ο Μακάρ δεν άκουσε τα λόγια του Αξένωβ και βγήκε στην αυλή φωνάζοντας πως αυτός είνε ο ένοχος. Όταν ήρθε η διαταγή να αφήσουν ελεύθερο τον Αξένωβ, αυτός ήταν πια νεκρός…
*Διήγημα του Λέοντος Τολστόι, που έφερε τον τίτλο «Ένας καλός άνθρωπος μέσα στη φυλακή» και είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Αθηναϊκά Νέα» την Πέμπτη 13 Ιουλίου 1939.
Ο Λέων Τολστόι, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της ρωσικής λογοτεχνίας, γεννήθηκε στις 28 Αυγούστου 1828 (9 Σεπτεμβρίου με το νέο ημερολόγιο), στη Yasnaya Polyana (στο κτήμα της οικογενείας του) της ρωσικής επαρχίας Tula, και απεβίωσε στις 7 Νοεμβρίου 1910 (20 Νοεμβρίου με το νέο ημερολόγιο), στο Astapovo της ρωσικής επαρχίας Ryazan.
Η ζωή του κορυφαίου μυθιστοριογράφου Τολστόι χαρακτηρίστηκε από μεγάλες αντιθέσεις, καθώς τα πρώτα άσωτα χρόνια της αριστοκρατίας τα διαδέχτηκε η ριζοσπαστική μεταστροφή του προς την άρνηση του πλούτου, τη φιλανθρωπία και προς έναν ιδιόμορφο ειρηνιστικό και χριστιανικό αναρχισμό, που έτυχε θαυμασμού από προσωπικότητες όπως ο Γκάντι και επισφραγίστηκε με τον αφορισμό της Ρωσικής Εκκλησίας.
Η στροφή αυτή στην κοσμοθεωρία του άρχισε να συντελείται μετά την απογοήτευση που γεύτηκε πολεμώντας με το Ρωσικό Στρατό σε διάφορα μέτωπα έως το 1856, όταν και έγραφε τα πρώτα του έργα, αυτοβιογραφικά σε μεγάλο βαθμό.
Ο πόλεμος γυμνός, χωρίς πατριωτικά πλουμίδια, σκιαγραφήθηκε στα «Διηγήματα της Σεβαστούπολης» (1855).
Λίγο μετά ο Τολστόι αφοσιώθηκε στα κτήματά του, γράφοντας παράλληλα τους «Κοζάκους» (1863) και τον «Πολικούσκα» (1863), έκφραση αφενός της γοητείας που του ασκούσε ο χωριάτικος τρόπος ζωής και αφετέρου της αποστροφής του για την αριστοκρατική τάξη πραγμάτων, της οποίας ο καθωσπρεπισμός στηλιτεύτηκε στην «Άννα Καρένινα» (1875-1877).
Στον «Πόλεμο και Ειρήνη» (1865-1869), έργο που βασίστηκε σε ιστορικές μαρτυρίες και ντοκουμέντα, όπως τα επεξεργάστηκε η πολιτική σκέψη του Τολστόι, επιχειρήθηκε η ανατροπή της ιστορικής μυθοπλασίας, η αποκαθήλωση των ηγετικών μορφών και η ανάδειξη του ρόλου των απλών στρατιωτών.
Στα τελευταία έργα του, όπως είναι «Ο θάνατος του Ιβάν Ιλίτς» (1886), «Η σονάτα του Κρόιτσερ» (1887-1889), «Ο Διάβολος» (1889-1890) και η «Ανάσταση» (1899), ο Τολστόι ανέλυσε πτυχές της γνήσιας χριστιανικής αρετής σε αντιδιαστολή με τον τυπικισμό, μια αρετή που εφάρμοσε ζώντας ασκητικά, παρά τις σοβαρές αντιρρήσεις της γυναίκας του και την αποστασιοποίησή του από το οργανωμένο κράτος και την επίσημη Εκκλησία.
Εις τας δυσμάς πλέον του βίου του, αμέτρητοι συμπατριώτες του τον θεωρούσαν πρότυπο και προσπαθούσαν να τον γνωρίσουν από κοντά.
![Άκρως Ζωδιακό: Τα Do’s και Don’ts στα ζώδια σήμερα [Πέμπτη 04.12.2025]](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/12/mads-schmidt-rasmussen-8P4TXHFB-Vo-unsplash-315x220.jpg)
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232442