Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος ΙΗ’)
Ακολουθώντας τα βήματα του Πλάτωνος, του δασκάλου του, ο Αριστοτέλης προτάσσει την παιδεία ως τον πλέον σημαντικό παράγοντα για την ομαλή εξέλιξη ενός πολιτεύματος
Στο δεύτερο βιβλίο των Πολιτικών περιλαμβάνεται μια ιστορική ανασκόπηση, με αναφορές σε νομοθέτες του παρελθόντος, θεωρητικές πολιτειακές μορφές και συγκεκριμένα πολιτεύματα, όπως εκείνα της Σπάρτης, της Κρήτης και της Καρχηδόνας. Η προσοχή του Αριστοτέλη επικεντρώνεται στο δάσκαλό του, τον Πλάτωνα, με την κριτική του να αγγίζει και τους Νόμους.
Στο τρίτο βιβλίο ο σταγειρίτης φιλόσοφος πραγματεύεται ορισμένες βασικές πολιτικές έννοιες και αντιπαραβάλλει τα ορθά πολιτεύματα με τις παρεκκλίσεις τους και τις διαστρεβλώσεις τους, ασκώντας παράλληλα κριτική στους τύπους πολιτεύματος που είχε περιγράψει ο Πλάτων στην Πολιτεία του. Κατά τον Αριστοτέλη, απέναντι στη βασιλεία (μοναρχία που αποβλέπει στο κοινό συμφέρον), την αριστοκρατία (όπου τη διακυβέρνηση ασκούν οι άριστοι) και την πολιτεία (όπου κυβερνά ο λαός αποβλέποντας στο κοινό συμφέρον) εμφανίζονται ως εκφυλισμένες μορφές τους η τυραννίς (δικτατορία που υπηρετεί το συμφέρον του μονάρχη), η ολιγαρχία (που υπηρετεί το συμφέρον των πλουσίων) και η δημοκρατία (η αχαλίνωτη ή ακραία μορφή της, κατ’ ουσίαν η οχλοκρατία) αντίστοιχα.
Στο τμήμα του αριστοτελικού συγγράμματος που περιλαμβάνει τα τρία επόμενα βιβλία, από το τέταρτο έως και το έκτο, παρουσιάζεται η ιστορική πραγματικότητα όσον αφορά τα ποικίλα πολιτεύματα και τον τρόπο θεμελίωσής τους, παράλληλα δε εξετάζονται η παθολογία του πολιτειακού βίου και οι δυνατότητες να αντιμετωπιστούν τα κακώς κείμενα αυτού.
Στα δύο τελευταία βιβλία των Πολιτικών, το έβδομο και το όγδοο, προβάλλει το θεωρητικό οικοδόμημα του άριστου πολιτεύματος. Ακολουθώντας τα βήματα του Πλάτωνος, του δασκάλου του, ο Αριστοτέλης προτάσσει την παιδεία ως τον πλέον σημαντικό παράγοντα για την ομαλή εξέλιξη ενός πολιτεύματος. Και τούτο, διότι η αρμόζουσα αγωγή των πολιτών, η κοινή διαπαιδαγώγησή τους, καθιστά δυνατή τη γένεση μιας κοινότητας, μέσα στην οποία ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει τις έμφυτες ιδιότητές του. Ο σταγειρίτης φιλόσοφος, εκκινώντας από την αντίληψη ότι η παραμέληση της παιδείας είναι βλαπτική για το ίδιο το πολίτευμα, διατυπώνει τις απόψεις του για το πρόγραμμα αγωγής, το παιδαγωγικό σύστημα που διαμορφώνει αληθινά ελεύθερους πολίτες.
*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, έκδοση του αριστοτελικού συγγράμματος «Πολιτικά» (μετάφραση Παν. Ι. Θεοδωρόπουλου, Αθήνα, 1933).
![Άκρως Ζωδιακό: Τα Do’s και Don’ts στα ζώδια σήμερα [Παρασκευή 05.12.2025]](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/12/pexels-kammeran-gonzalez-keola-3137381-9559884-315x220.jpg)
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232442