Πολιτικός «πόλεμος» στη Γαλλία για τη Μπριζίτ Μπαρντό – Τι σημαίνει ο «εθνικός φόρος τιμής» που ζητάει η Δεξιά

Ο θάνατος της Μπριζίτ Μπαρντό άνοιξε στη Γαλλία μια έντονη πολιτική συζήτηση για το αν αξίζει –και με ποιον τρόπο– έναν εθνικό φόρο τιμής.

Ο δεξιός πολιτικός Ερίκ Σιοτί ζήτησε δημόσια να οργανωθεί επίσημη τελετή προς τιμήν της, χαρακτηρίζοντάς την «τη Marianne της Γαλλίας» – μια αναφορά στο εμβληματικό σύμβολο της γαλλικής δημοκρατίας, το πρόσωπο του οποίου είχε ενσαρκώσει η Μπαρντό τη δεκαετία του ’60. Η διαδικτυακή πρωτοβουλία που ξεκίνησε συγκέντρωσε πάνω από 23.000 υπογραφές και υποστηρίχθηκε και από κύκλους της άκρας δεξιάς.

Οι αντιδράσεις

Από την άλλη πλευρά, ο επικεφαλής των Σοσιαλιστών Ολιβιέ Φορ αντέτεινε ότι οι εθνικές τιμές αποδίδονται μόνο σε πρόσωπα που προσέφεραν «εξαιρετικές υπηρεσίες στο έθνος». Αναγνώρισε τη σημασία της Μπαρντό ως κινηματογραφικού συμβόλου, αλλά επισήμανε πως η μετέπειτα πορεία της την απομάκρυνε από τις δημοκρατικές αξίες, υπενθυμίζοντας τις καταδίκες της για υποκίνηση φυλετικού μίσους.

Παρά τις αντιρρήσεις, ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν τη χαρακτήρισε «θρύλο του αιώνα», μια γυναίκα που ενσάρκωσε την ελευθερία, ενώ ο Σιοτί τον κάλεσε να αναλάβει την πρωτοβουλία για έναν επίσημο αποχαιρετισμό. Παράλληλα, ο δήμαρχος της Νίκαιας (νοτιοανατολική Γαλλία) Κριστιάν Εστροζί ανακοίνωσε ότι η πόλη θα δώσει το όνομά της σε έναν εμβληματικό δημόσιο χώρο.

Η Μπαρντό, που πρωταγωνίστησε σε περίπου 50 ταινίες και έγινε παγκόσμιο σύμβολο με το Και ο Θεός… έπλασε τη γυναίκα το 1956, εγκατέλειψε τον κινηματογράφο το 1973 για να αφοσιωθεί στην προστασία των ζώων. Έζησε για δεκαετίες στο Σεν-Τροπέ, στο σπίτι της La Madrague, ενώ παράλληλα έγινε γνωστή για τις ακροδεξιές της θέσεις και προσβλητικές δηλώσεις – ιδιαίτερα εις βάρος μουσουλμάνων και κατοίκων της Ρεϊνιόν.

Στο εσωτερικό της Αριστεράς δεν υπάρχει ενιαία στάση. Ο σοσιαλιστής βουλευτής Φιλίπ Μπρεν δήλωσε πως, αν το αποφασίσει ο πρόεδρος, δεν βλέπει λόγο αντίδρασης, παραπέμποντας στο δημόσιο λαϊκό «αντίο» που είχε δοθεί στον Τζόνι Χαλιντέι το 2017.

Τι σημαίνει ο «εθνικός φόρος τιμής» στη Γαλλία

Με τον όρο «εθνικός φόρος τιμής» στη Γαλλία νοείται μια επίσημη κρατική αναγνώριση, που αποφασίζεται σε ανώτατο θεσμικό επίπεδο και συνοδεύεται από δημόσια τελετή με συμβολικό χαρακτήρα, παρουσία της πολιτειακής ηγεσίας.

Δεν πρόκειται απλώς για έναν δημόσιο αποχαιρετισμό, αλλά για μια πράξη με ισχυρό πολιτικό και ηθικό βάρος, μέσω της οποίας το κράτος αναγνωρίζει ότι το πρόσωπο που τιμάται προσέφερε εξαιρετική και διαχρονική συμβολή στο έθνος.

Γιατί θεωρείται αμφιλεγόμενη προσωπικότητα η Μπριζίτ Μπαρντό;

Η δημόσια εικόνα της Μπριζίτ Μπαρντό άλλαξε δραματικά με το πέρασμα των δεκαετιών. Από παγκόσμιο σύμβολο του γαλλικού κινηματογράφου και ενσάρκωση της σεξουαλικής και κοινωνικής απελευθέρωσης, μετατράπηκε σε μια φιγούρα που προκαλούσε συστηματικά σοκ και αντιδράσεις λόγω των πολιτικών και κοινωνικών της τοποθετήσεων.

Στα ώριμα χρόνια της, ταυτίστηκε ανοιχτά με τη γαλλική ακροδεξιά και αποτέλεσε εξαίρεση στον χώρο του θεάματος: ήταν η μόνη σταρ τέτοιου μεγέθους που υπερασπίστηκε δημόσια αυτές τις θέσεις χωρίς υπεκφυγές. Καταδικάστηκε πέντε φορές για υποκίνηση φυλετικού μίσους, κυρίως για δηλώσεις που στόχευαν μουσουλμανικές κοινότητες, μετανάστες, αλλά και κατοίκους της Ρεϋνιόν, τους οποίους είχε χαρακτηρίσει με όρους που τα γαλλικά δικαστήρια έκριναν απροκάλυπτα ρατσιστικούς.

Ιδιαίτερα εκρηκτική υπήρξε η ρητορική της γύρω από το Ισλάμ. Σε επιστολές και δημόσιες παρεμβάσεις της για μουσουλμανικές γιορτές με τελετουργική σφαγή ζώων, προειδοποιούσε ότι «το έδαφος της Γαλλίας θα ποτιστεί με το αίμα των σφαγμένων προβάτων», ενώ σε άλλο σημείο έφτασε να δηλώσει πως «σφάζουν γυναίκες, παιδιά, μοναχούς, δημόσιους υπαλλήλους και τουρίστες – μια μέρα θα σφάξουν κι εμάς, και θα το έχουμε αξίξει». Έθετε ακόμη το ερώτημα αν η Γαλλία οδεύει προς μια «μουσουλμανική Μαριάν», χρησιμοποιώντας εικόνες που ενίσχυαν φόβους και στερεότυπα.

Η ίδια προσπαθούσε να παρουσιάζει αυτές τις τοποθετήσεις ως προέκταση του αγώνα της για τα δικαιώματα των ζώων, αναγνωρίζοντας ωστόσο ότι συχνά μιλούσε με θυμό και συναισθηματική φόρτιση, επειδή θεωρούσε πως «τα πράγματα προχωρούν υπερβολικά αργά». Παρά τις καταδίκες, στο δικαστήριο επέμενε: «Δεν είμαι ρατσίστρια στην καρδιά».

Παράλληλα, η Μπαρντό ήρθε σε μετωπική σύγκρουση με τα σύγχρονα φεμινιστικά κινήματα. Επέκρινε ανοιχτά το #MeToo, αμφισβητώντας τα κίνητρα γυναικών που μίλησαν για σεξουαλική παρενόχληση και υποστηρίζοντας ότι στον κινηματογράφο υπήρχε συχνά μια συνειδητή «συναλλαγή». Δήλωνε πως η ίδια δεν αισθάνθηκε ποτέ θύμα και αντιμετώπιζε τα σχόλια για την εμφάνισή της ως φιλοφρονήσεις, όχι ως προσβολή.

Στις τελευταίες δημόσιες και τηλεοπτικές της εμφανίσεις, απέρριπτε χωρίς περιστροφές τον φεμινισμό, λέγοντας ότι δεν την εκφράζει και ότι προτιμά έναν παραδοσιακό τρόπο σκέψης. Όλες αυτές οι θέσεις –από τον ανοιχτό ρατσιστικό λόγο μέχρι την εχθρότητα προς τον φεμινισμό– συνέβαλαν στο να παραμείνει μέχρι το τέλος μια από τις πιο διχαστικές και αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της γαλλικής δημόσιας ζωής.

Η κηδεία

Το σίγουρο είναι ότι η ίδια η Μπαρντό είχε απορρίψει εδώ και χρόνια κάθε ιδέα επίσημων τιμών. Σύμφωνα με το BBC, φίλοι και δημοσιογράφοι που τη γνώριζαν καλά τονίζουν ότι επιθυμούσε έναν διακριτικό και ιδιωτικό αποχαιρετισμό. Αν και είχε ζητήσει να ταφεί στο σπίτι της στη Ριβιέρα, τελικά θα πραγματοποιηθεί ιδιωτική ταφή στο παραθαλάσσιο κοιμητήριο του Σεν-Τροπέ, κοντά στους οικογενειακούς της τάφους.

Η κηδεία της έχει προγραμματιστεί για τις 7 Ιανουαρίου στον ναό Notre-Dame de l’Assomption και θα μεταδοθεί σε γιγαντοοθόνες σε όλη την πόλη, σύμφωνα με το Ίδρυμα Μπριζίτ Μπαρντό.