Από το Λονδίνο στην Τήλο: Οι STORE επανασχεδιάζουν τη σχέση τέχνης και περιβάλλοντος

Στην άκρη του Αιγαίου, εκεί όπου η φύση και ο άνθρωπος συνυπάρχουν με σεβασμό και μέτρο, η Τήλος συνεχίζει να εμπνέει δημιουργούς απ’ όλο τον κόσμο. Το Tilos Artist Residency, η πρωτοβουλία του Polygreen Culture & Art Initiative (PCAI) σε συνεργασία με τον Δήμο Τήλου, επέστρεψε για τέταρτη χρονιά, φιλοξενώντας το 2025 τους Βρετανούς STORE — μια συλλογικότητα καλλιτεχνών, αρχιτεκτόνων και εκπαιδευτικών που χρησιμοποιεί τη δημιουργικότητα ως εργαλείο κοινωνικής ένταξης και περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης.

Από τις 29 Σεπτεμβρίου έως τις 8 Οκτωβρίου 2025, τα μέλη των STORE έζησαν και δημιούργησαν στο νησί, συμμετέχοντας ενεργά στο πρόγραμμα Circular Cultures (Making Matters) του British Council. Με γνώμονα τις αρχές της κυκλικής οικονομίας και της βιωσιμότητας, η ομάδα δούλεψε με μαθητές, κατοίκους και τοπικούς φορείς, μετατρέποντας την καλλιτεχνική πράξη σε συλλογική εμπειρία μάθησης και ανταλλαγής.

Εκεί που η τέχνη δεν είναι αυτοσκοπός

Για τους STORE, η τέχνη δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά ένα πεδίο όπου η κοινωνική συνείδηση συναντά τον σχεδιασμό, την εκπαίδευση και τη χειροτεχνία. Μέσα από δράσεις όπως το After School Club Design, προσφέρουν δημιουργικά εργαλεία και αυτοπεποίθηση σε νέους από κοινωνικά υποεκπροσωπούμενες ομάδες, δείχνοντας πως η γνώση και η αισθητική μπορούν να έχουν απτό κοινωνικό αντίκτυπο.

Στη συζήτηση που ακολουθεί, τα μέλη των STORE μιλούν για τη σχέση τέχνης και βιωσιμότητας, για την εμπειρία τους στην Τήλο — το πρώτο νησί μηδενικών αποβλήτων στην Ελλάδα — και για το πώς η συλλογική δημιουργία μπορεί να γίνει όχημα περιβαλλοντικής αλλαγής και κοινωνικής συνοχής.

1. Πώς προέκυψε η πρόσκλησή σας στην Τήλο και τι ήταν αυτό που σας κίνησε το ενδιαφέρον να συμμετάσχετε στο φετινό Tilos Artist Residency;

Κάναμε αίτηση στο open call που ανακοίνωσε το British Council στο Λονδίνο σε συνεργασία με το British Council της Ελλάδας, καθώς διακρίναμε μια ουσιαστική ευκαιρία να εμβαθύνουμε στη βιωσιμότητα των υλικών μέσα σε ένα διαφορετικό πολιτισμικό και εκπαιδευτικό πλαίσιο. Παράλληλα, μας ενδιέφερε να εξελίξουμε τη διδακτική μας προσέγγιση, δοκιμάζοντας νέες μεθοδολογίες και συνεργασίες σε ένα διεθνές περιβάλλον.

2. Οι STORE είναι γνωστοί για τη σύνδεση της τέχνης με την κοινωνική αλλαγή. Πώς μεταφράζεται αυτή η φιλοσοφία στην καθημερινή σας δουλειά;

Διοργανώνουμε το After School Club Design, τέχνης και αρχιτεκτονικής όλο το χρόνο για νέους που διαφορετικά δεν θα είχαν πρόσβαση σε τέτοιου είδους ευκαιρίες. Στόχος μας είναι να τους προσφέρουμε τα απαραίτητα εφόδια — δεξιότητες, αυτοπεποίθηση και δημιουργική ενθάρρυνση — ώστε να μπορέσουν να καλλιεργήσουν τα ενδιαφέροντά τους και, ενδεχομένως, να ακολουθήσουν μια επαγγελματική πορεία σε κάποιον δημιουργικό κλάδο.

3. Το πρόγραμμά σας συχνά δίνει βήμα σε νέους από κοινωνικά υποεκπροσωπούμενες ομάδες. Τι σημαίνει για εσάς η έννοια της “ένταξης” στον χώρο της τέχνης και του design;

Η έννοια της ένταξης για εμάς σημαίνει να διασφαλίζουμε ότι όλες οι ευκαιρίες που προσφέρουμε είναι πραγματικά προσβάσιμες σε όλους, ανεξάρτητα από το κοινωνικό τους υπόβαθρο, και ότι τα εργαστήρια αλλά και οι χώροι των εργαστηρίων που δημιουργούμε είναι φιλόξενοι και ασφαλείς για τους νέους ανθρώπους.

4. Το Tilos Artist Residency φέτος εστιάζει στη βιωσιμότητα και την κυκλική οικονομία. Πώς μπορεί η καλλιτεχνική πράξη να αποτελέσει πρακτικό εργαλείο περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης;

Για εμάς τουλάχιστον, η δουλειά που κάνουμε για να ενσωματώσουμε τη βιωσιμότητα και την αντίστοιχη σε αυτή νοοτροπία στο After School Club, γίνεται αντιληπτή από του νέους που συμμετέχουν βοηθώντας στην ενσωμάτωση βιώσιμων προσεγγίσεων στη σχεδιαστική τους σκέψη και δημιουργία.

5. Έχετε επισκεφθεί ένα νησί που θεωρείται παγκόσμιο πρότυπο μηδενικών αποβλήτων. Ποια ήταν η πρώτη σας εντύπωση από την Τήλο και τους ανθρώπους της;

Η επίσκεψη στην Τήλο ήταν μια μοναδική εμπειρία. Αυτό που μας έκανε αμέσως εντύπωση ήταν η ζεστασιά και η καλοσύνη των ανθρώπων που ζουν εκεί.

6. Στο πλαίσιο του residency, θα συνεργαστείτε με μαθητές και κατοίκους του νησιού. Πώς φαντάζεστε αυτή τη συλλογική διαδικασία δημιουργίας;

Με το μοντέλο διδασκαλίας μας, επιδιώκουμε να μοιραστούμε μια βασική δεξιότητα την οποία οι νέοι μπορούν στη συνέχεια να κατακτήσουν και να αξιοποιήσουν με τον δικό τους τρόπο. Με αυτόν τον τρόπο, ελπίζουμε να εργαστούμε και εδώ. Διδάσκοντας τη φυσική βαφή, δίνουμε τη δυνατότητα στους συμμετέχοντες να χρησιμοποιήσουν τη δεξιότητα όπως επιθυμούν, αναλαμβάνοντας τον έλεγχο της διαδικασίας.

7. Μπορείτε να μας αποκαλύψετε κάτι για το έργο που θα προκύψει από τη διαμονή σας στην Τήλο; Τι σας εμπνέει από το τοπικό περιβάλλον;

Αφιερώσαμε χρόνο για την προετοιμασία αυτής της φιλοξενίας έχοντας κατά νου ζητήματα όπως ο τουρισμός και η κλιματική αλλαγή. Θέλαμε να σκεφτούμε πώς οι άνθρωποι που έρχονται στην Τήλο θα μπορούσαν να μοιραστούν το μήνυμα του νησιού πέρα ​​από την παραμονή τους.

Αρχίσαμε να εξετάζουμε την ιδέα του σχεδιασμού ενός καπέλου – ενός βασικού στοιχείου για κάθε καλοκαιρινό ταξιδιώτη. Πώς θα μπορούσε το καπέλο να μεταφέρει το μήνυμα της βιωσιμότητας και το ήθος του νησιού σε άλλα μέρη;

8. Σε μια εποχή που η τέχνη συχνά λειτουργεί ως “καθρέφτης” των κοινωνικών ανισοτήτων, πώς αντιλαμβάνεστε τον ρόλο του καλλιτέχνη ως φορέα κοινωνικής ευθύνης;

Δεν είμαι σίγουρος ότι είναι δίκαιο να ρίχνουμε το βάρος των κοινωνικών ανισοτήτων στους ώμους των καλλιτεχνών, αυτή η ευθύνη βαρύνει πρωτίστως τους πολιτικούς μας και τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων.

9. Ο οργανισμός σας έχει δράση σε διαφορετικές πόλεις και πολιτισμούς. Τι ξεχωρίζετε στην επαφή με μια μικρή νησιωτική κοινότητα όπως αυτή της Τήλου;

Ήταν πραγματικά συναρπαστικό να συνεργαστούμε με την κοινότητα της Τήλου. Μας ενθουσίασε το να γνωρίσουμε την ιστορία του νησιού μέσα από προσωπικές αφηγήσεις και εμπειρίες των ανθρώπων που ζουν εκεί Μια ξεχωριστή στιγμή για εμάς, ήταν η ημέρα του open studio, όπου είχαμε την ευκαιρία να μοιραστούμε με νέους ανθρώπους όσα μάθαμε για τη φυσική βαφή. Ήταν πραγματικά ενθαρρυντικό να ακούμε ότι πολλοί από αυτούς είχαν αρχίσει να πειραματίζονται με αυτές τις δεξιότητες στον ελεύθερο χρόνο τους.

10. Η συνεργασία σας με το British Council και το PCAI φαίνεται να συνδέει την τέχνη με την εκπαίδευση και το περιβάλλον. Πόσο σημαντικές είναι τέτοιες διατομεακές συνέργειες σήμερα;

Η διεπιστημονική συνεργασία γίνεται ολοένα και πιο αναγκαία, καθώς επιτρέπει τη διασταύρωση γνώσεων και εμπειριών μεταξύ διαφορετικών επιστημονικών πεδίων. Από την εμπειρία μας, αυτή η προσέγγιση έχει φέρει καινοτομίες και ιδέες που δύσκολα θα μπορούσαν να προκύψουν μέσα από μεμονωμένες προσπάθειες.

11. Αν έπρεπε να συνοψίσετε τη φιλοσοφία σας σε μια φράση, ποια θα ήταν;

Στόχος μας είναι να κάνουμε πράγματα που έχουν διαρκή αντίκτυπο.

12. Και τέλος — τι ελπίζετε να “πάρουν μαζί τους” οι κάτοικοι της Τήλου και όσοι παρακολουθήσουν το πρόγραμμά σας, όταν ολοκληρωθεί αυτή η εμπειρία;

Ελπίζουμε ότι ορισμένες από τις διαδικασίες και τις δεξιότητες που μοιραζόμαστε θα γίνουν πιο προσιτές στους ανθρώπους και ότι τα ενδιαφέροντα για τη φυσική βαφή θα συνεχίσουν να αναπτύσσονται και να εξελίσσονται και μετά την αποχώρησή μας.