«Αισθάνομαι Βαλκάνιος» δηλώνει ο Αυστριακός σκηνοθέτης Ούλριχ Ζάιντλ

Γνωστός για τον ανατριχιαστικό ρεαλισμό του και και την απογυμνωμένη από κάθε ωραιοποίηση πραγματικότητα στον τρόπο με τον οποίο κινηματογραφεί, ο Ούλριχ Ζάιντλ είναι ένας απόλυτα συνειδητοποιημένος ντοκιμαντερίστας-σκηνοθέτης, με ιδαίτερο στίγμα. Πολλοί είναι αυτοί που λατρεύουν το έργο του και άλλοι τόσοι αυτοί που τον κρίνουν για τον σκληρό ρεαλισμό του.

Το 52ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης τον φιλοξένησε και του αφιέρωσε μια ολόκληρη ενότητα προβολών, στο τμήμα «Ανοιχτοί Ορίζοντες». Το in.gr συνάντησε τον Αυστριακό σκηνοθέτη.

Ερώτηση: Πώς διαλέγετε τα θέματά σας;

Απάντηση: Δύσκολο να απαντήσω… Δεν έχω κάποια θεωρητική προσέγγιση… Από γνωριμίες που κάνω με άνθρώπους… Κοιτάζω ό,τι συμβαίνει γύρω μου. Θα έχετε καταλάβει από τις ταινίες μου ότι τα θέματά μου είναι η μοναξιά, όπως τη βιώνουμε στον δυτικό κόσμο -όχι μόνο στην Αυστρία- η αγάπη, η πληρότητα, οι ανθρώπινες επιθυμίες, η ανάγκη για αυτοεκπλήρωση, η έννοια του «σκοπού» δηλαδή στη ζωή μας και ο θάνατος. Ασχολούμαι τόσο με τους άντρες όσο και με τις γυναίκες, με την ομορφιά, τη σεξουαλικότητα, αλλά και τη θρησκεία.

Ερ.: Πώς επιλέγετε τους ηθοποιούς σας; Πολλοί θεωρούν ότι συχνά τους παρουσιάζετε σε κάπως «εξευτελιστικές» για την εικόνα τους στιγμές.

Απ.: Η διαδικασία του casting είναι μια μακρά διαδικασία για μένα. Επιλέγω πάντα με πολλή προσοχή τους ηθοποιούς, ώστε να ταιριάζουν στους ρόλους, χρησιμοποιώ τόσο επαγγελματίες όσο και μη επαγγελματίες, ανάλογα με το τί καλούνται να ενσαρκώσουν. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι να μην αισθάνονται ξένο τον ρόλο. Κάποιοι ηθοποιοί μου, κυρίως οι μη επαγγελματίες, έχουν αρχικά ενδοιασμούς για το πώς θα φανεί αυτό που κάνουν στις οικογένειές τους. Ύστερα όμως από συζήτηση και αφού τους εξηγώ τι θέλω από αυτούς και γιατί το θέλω με αυτόν τον τρόπο, το καταλαβαίνουν και αφήνονται στον ρόλο.

Ερ.: Όταν βλέπουν τον εαυτό τους στη μεγάλη οθόνη έχουν δεύτερες σκέψεις; Σοκάρονται;

Απ.: Όχι, οι ηθοποιοί βλέπουν τον εαυτό τους να προβάλλεται έτσι ακριβώς όπως είναι. Οι άλλοι συνήθως έχουν το πρόβλημα, οι θεατές! Βέβαια, δεν είναι πάντα το ίδιο εύκολο για τους ηθοποιούς να εκτίθενται… Για παράδειγμα, στο Χριστέ μου, ξέρεις σκέφτονταν τι θα πει η οικογένεια τους, τα παιδιά, τους οι γονείς, οι σύζυγοι… Το οποίο ξεπεράστηκε τελικά. Στο The Bosom Friend -που σκιαγραφεί το πορτραίτο ενός πενηντάχρονου, ο οποίος ζει με την ηλικιωμένη μητέρα του- ο πρωταγωνιστής είχε στην πραγματικότητα μια ανταγωνιστική σχέση με τη μητέρα του, την οποία ο ίδιος αντιλήφθηκε, όταν προβλήθηκε η ταινία! Δεν το είχε δηλαδή αντιληφθεί ακριβώς στην πραγματική του ζωή, αλλά το «έζησε», όταν αναπαραστήθηκε κινηματογραφικά!

Ερ.: Διατηρείτε επαφές με τους ηθοποιούς σας μετά την ολοκλήρωη μιας ταινίας;

Απ.: Με κάποιους από αυτούς ναι, μια και επανέρχονται στις ταινίες μου, οπότε επικοινωνούμε. Δεν έχω όμως τόσο χρόνο. Έχει υπάρξει και η περίπτωση βέβαια που κάποιοι ερασιτέχνες ηθοποιοί μου έχουν ζητήσει περισσότερα χρήματα μια και η ταινία πήγε καλά! (γελάει)

Ερ.: Τι ήταν αυτό που σάς έκανε να σπάσετε την παράδοση της οικογένειάς σας (προέρχεται από μια αστική, καθολική οικογένεια με πατέρα ιερέα) και να μπείτε στη βιομηχανία του κινηματογράφου;

Απ.: Δεν μπορώ να σου απαντήσω ακριβώς… Ο καθένας γίνεται πάντα αυτό που «είναι» να γίνει, νομίζω ότι οι εικόνες και η τέχνη με βοήθησαν να κάνω αυτήν την αλλαγή, ήταν για μένα η προσωπική μου επανάσταση. Θα προτιμούσατε να είχα γίνει κι εγώ ιερέας;

Ερ.: Σε καμία περίπτωση!

Απ.: Αν και… συχνά μου λένε πως τα πλάνα μου έχουν ένα θεατρικό στήσιμο, στην πραγματικότητα δεν με επηρέασε τόσο το θέατρο, αλλά η εκκλησία. Το εσωτερικό της μοιάζει πραγματικά με σκηνικό, οπότε κατά κάποιο τρόπο είμαι και λίγο «ιερέας», όταν κινηματογραφώ τις ταινίες μου! (γέλια)

Ερ.: Νομίζετε κ. Ζάιντλ ότι η βόρεια Ευρώπη, σας ρωτώ επειδή είστε Αυστριακός, έχει ρατσιστική διάθεση απέναντι στις βαλκανικές χώρες;

Απ.: Αισθάνομαι ότι είμαι πολύ κοντά στα Βαλκάνια, αισθάνομαι Βαλκάνιος (έχει γυρίσει ένα από τα πρώτα του ντοκιμαντέρ στη Ρουμανία). Είμαστε μια χοάνη, πιστεύω, από την εποχή των Αψβούργων, ιστορικά αν το δούμε η Αυστροουγγαρία είχε βαλκανικό στοιχείο έντονο, περιλαμβάνοντας τη Σερβία και την Κροατία κ.λ.π. Νομίζω ότι αυτή η ρατσιστική νοοτροπία που εννοείτε έχει να κάνει με βορειότερους λαούς από εμάς τους Αυστριακούς. Εγώ τουλάχιστον, δεν αισθάνομαι έτσι.

Ο Ούλριχ Ζάιντλ είναι γεννημένος στη Βιέννη το 1952. Έχει σκηνοθετήσει πολλά βραβευμένα ντοκιμαντέρ. Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Σκυλίσιες Μέρες κέρδισε το ειδικό Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής του Φεστιβάλ της Βενετίας 2001. Το Import/Export, η πρώτη ταινία μυθοπλασίας του, στην οποία οποία ανέλαβε και την παραγωγή, έκανε πρεμιέρα στο διαγωνιστικό των Καννών το 2007.

Αυτή την εποχή ετοιμάζει την ταινία μυθοπλασίας Paradise και το μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ In the Basement.

Οι ταινίες του Ούλριχ Ζάιντλ που προβάλλονται από το Φεστιβάλ, στο τμήμα «Ανοιχτοί Ορίζοντες είναι:

Animal Love (1995)
Import/Export (2007)
Αναμένονται απώλειες (1992)
Καλά νέα (1990)
Μοντέλα (1998)
Ο επιστήθιος φίλος (1997)
Οι τελευταίοι άντρες (1994)
Σκυλίσιες μέρες (2001)
Χριστέ μου, ξέρεις (2003)

Τζένη Παπαγεωργίου

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ