Ισοκράτης: Η παιδεία ως δύναμη του λόγου (Μέρος Ε’)
Μείζονος σημασίας ζήτημα για τον Ισοκράτη ήταν η συνένωση των ελληνικών πόλεων, προκειμένου να καταστεί εφικτή η διεξαγωγή μιας πανελλήνιας εκστρατείας κατά των Περσών
Ο Ισοκράτης πιστεύει ότι το πλατωνικό απόλυτο, η απόλυτη γνώση (επιστήμη), δεν είναι προσιτή στον άνθρωπο εξαιτίας της φύσης του. Ως εκ τούτου, το βέλτιστο που μπορεί να κάνει κάποιος για τον εαυτό του είναι να βρίσκει σε κάθε περίπτωση την κατάλληλη λύση με έξυπνη σκέψη, κάνοντας δηλαδή σωστούς υπολογισμούς και αξιοποιώντας τις ευκαιρίες. Και τη μόρφωση για μια τέτοια ικανότητα μπορεί να του την προσφέρει η ρητορική διδασκαλία, καθώς ο δρόμος που οδηγεί στο σωστό λόγο είναι ο ίδιος που απαιτείται για τη σωστή γνώμη (δόξα) και, συνακόλουθα, τη σωστή δράση. Καθίσταται σαφές από τα προαναφερθέντα ότι ο Ισοκράτης δεν υιοθετεί την αντίληψη περί πλήρους προσαρμογής κάθε ανθρώπινης εκδήλωσης στη μεταφυσική ιδέα του αγαθού, κι αυτή είναι μια θεμελιώδης διαφορά ανάμεσα σε εκείνον και τον Πλάτωνα.
Πέραν του παιδευτικού έργου του, όπου η ευμενής στάση απέναντι στην παράδοση συνυπάρχει με ικανή δόση αγνωστικισμού, ο Ισοκράτης καταπιάστηκε με καίρια ζητήματα της πολιτικής, που καταλαμβάνουν ένα μεγάλο μέρος των λόγων του. Σε αυτό το πλαίσιο, απογοητευμένος από τα παρακμιακά φαινόμενα της σύγχρονης αθηναϊκής δημοκρατίας και συνάμα επηρεασμένος από παλαιές ολιγαρχικές αντιλήψεις, πρεσβεύει την επιστροφή στις πατροπαράδοτες μορφές πολιτειακής οργάνωσης και διακυβέρνησης της πόλης, τασσόμενος στην ουσία υπέρ ενός μείγματος δημοκρατίας και αριστοκρατίας.
Εξάλλου, στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής, όπως την αντιλαμβάνεται στην εποχή του ο Ισοκράτης, κυρίαρχη θέση κατέχει η ιδέα της συνένωσης των ελληνικών πόλεων, προκειμένου να καταστεί εφικτή η διεξαγωγή μιας πανελλήνιας εκστρατείας κατά των Περσών. Για την πραγμάτωση του στόχου αυτού, που τον απασχόλησε έως το τέλος του βίου του, θεώρησε αρχικά αναγκαία τη διαμόρφωση ενός είδους δυαρχίας στον ελληνικό κόσμο, με τις δύο μεγάλες πόλεις, την Αθήνα και τη Σπάρτη, να συμφιλιώνονται μεταξύ τους, να αναγνωρίζουν η μια την άλλη ως ισότιμη και να μοιράζονται με λογικό τρόπο την ηγεμονία.
Με το πέρασμα του χρόνου, όμως, ο Ισοκράτης άρχισε να στρέφεται ολοένα και περισσότερο προς την κατεύθυνση της αναζήτησης μιας ισχυρής προσωπικότητας που θα μπορούσε να επιτύχει την ποθούμενη ενοποίηση των ελληνικών δυνάμεων και να ηγηθεί του κοινού αγώνα κατά των Περσών. Έτσι, εναπέθεσε τις ελπίδες του για την ένωση των Ελλήνων αρχικά στο βασιλιά των Φερών Ιάσονα, ακολούθως στον τύραννο των Συρακουσών Διονύσιο Α’ και τέλος –κατά μείζονα μάλιστα λόγο– στο βασιλιά των Μακεδόνων Φίλιππο Β’.
*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, ο τύραννος των Συρακουσών Διονύσιος Α’, προς τον οποίον έστρεψε προσωρινά το ενδιαφέρον του ο Ισοκράτης.
Αφετηρία της παράστασης «Δύο ή τρία πράγματα που ξέρω γι’ αυτόν» είναι η προσέγγιση του ρόλου του πατέρα και του αποτυπώματος που αφήνει στις επόμενες γενιές.
![Άκρως Ζωδιακό: Τα Do’s και Don’ts στα ζώδια σήμερα [Δευτέρα 29.12.2025]](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/12/ken-cheung-yHST1WmTqzI-unsplash-315x220.jpg)
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232442