Πόσο κοντά είναι στ’ αλήθεια το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία;
Οι ειδικοί λένε ότι μια συμφωνία εκεχειρίας στην Ουκρανία είναι απίθανη, καθώς παραμένουν πολλά σημεία διαφωνίας και η Ρωσία δεν έχει ακόμη σχολιάσει τις τελευταίες προτάσεις
Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε τη Δευτέρα ότι η συμφωνία για τον τερματισμό του σχεδόν τετραετούς πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι «πιο κοντά από ποτέ», μετά τις συνομιλίες που είχε ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι με διάφορους Ευρωπαίους ηγέτες και Αμερικανούς διπλωμάτες στη γερμανική πρωτεύουσα, το Βερολίνο.
Κατά τη διάρκεια των διήμερων συνομιλιών υψηλού επιπέδου στο Βερολίνο, οι διπλωμάτες συζήτησαν, μεταξύ άλλων, τον τρόπο με τον οποίο θα προστατευθεί η Ουκρανία από μελλοντικές στρατιωτικές απειλές από τη Ρωσία.
Πριν από τις συναντήσεις στο Βερολίνο, ο Ζελένσκι δήλωσε ότι το Κίεβο ήταν πρόθυμο να εγκαταλείψει τις φιλοδοξίες του για ένταξη στο ΝΑΤΟ σε αντάλλαγμα για νομικά δεσμευτικές εγγυήσεις ασφάλειας, δεδομένου ότι Ρωσία χρησιμοποίησε την επέκταση του ΝΑΤΟ ως μία από τις δικαιολογίες για την εισβολή της το 2022.
Ωστόσο, οι Ευρωπαίοι ηγέτες λένε ότι υπάρχουν ακόμη σημαντικές διαφορές που πρέπει να επιλυθούν μεταξύ Μόσχας και Κιέβου σχετικά με εδαφικά ζητήματα, σύμφωνα με το Al Jazeera.
Είναι τελικά εφικτή μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός;
Τι συζητήθηκε στη συνάντηση στο Βερολίνο;
Στις συναντήσεις στο Βερολίνο παρευρέθηκαν ο Αμερικανός απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ και ο γαμπρός του Τραμπ, Τζάρετ Κούσνερ, καθώς και σημαντικοί ηγέτες από τη Γαλλία, τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και το ΝΑΤΟ.
Σε δήλωση μετά τις συνομιλίες, οι Ευρωπαίοι ηγέτες ανέφεραν ότι οι ίδιοι και οι Ηνωμένες Πολιτείες δεσμεύτηκαν να συνεργαστούν για την παροχή «ισχυρών εγγυήσεων ασφάλειας» στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένης μιας «πολυεθνικής δύναμης στην Ουκρανία» υπό την ηγεσία της Ευρώπης και με την υποστήριξη των ΗΠΑ.
Ανέφεραν ότι το έργο της δύναμης θα περιλαμβάνει «ενέργειες εντός της Ουκρανίας», καθώς και βοήθεια στην ανασυγκρότηση των ουκρανικών δυνάμεων, την εξασφάλιση του εναέριου χώρου της χώρας και την υποστήριξη της ασφάλειας των θαλασσών.
Δήλωσαν ότι οι ουκρανικές δυνάμεις θα πρέπει να παραμείνουν «σε επίπεδο ειρήνης», δηλαδή 800.000 άτομα.
«Εγγυήσεις ασφαλείας»
Δύο αξιωματούχοι των ΗΠΑ, μιλώντας στο πρακτορείο ειδήσεων Reuters, περιέγραψαν τις προτεινόμενες προστασίες ως «παρόμοιες με το Άρθρο 5», αναφερόμενοι στην αμοιβαία δέσμευση άμυνας του Άρθρου 5 του ΝΑΤΟ – που σημαίνει ότι μια επίθεση εναντίον ενός μέλους είναι επίθεση εναντίον όλων.
❗After President Zelenskyy’s words «Glory to Ukraine!», the entire Dutch parliament stood and applauded loudly for a minute. pic.twitter.com/BaUs5NDKPW
Μιλώντας σε δημοσιογράφους στο Βερολίνο, ο Ζελένσκι δήλωσε ότι το Κίεβο χρειάζεται να κατανοήσει σαφώς τις εγγυήσεις ασφάλειας που προσφέρονται πριν λάβει οποιαδήποτε απόφαση σχετικά με τον εδαφικό έλεγχο στο πλαίσιο μιας πιθανής ειρηνευτικής συμφωνίας.
Πρόσθεσε ότι οποιεσδήποτε εγγυήσεις πρέπει να περιλαμβάνουν αποτελεσματική παρακολούθηση της κατάπαυσης του πυρός.
Από μεριάς τους, οι Ουκρανοί αξιωματούχοι είναι επιφυλακτικοί ως προς τη μορφή που θα μπορούσαν να έχουν αυτές οι εγγυήσεις.
Μάλιστα, το Κίεβο έλαβε εγγυήσεις ασφάλειας με την υποστήριξη των ΗΠΑ και της Ευρώπης μετά την ανεξαρτησία του το 1991, αλλά αυτές δεν εμπόδισαν τις εισβολές της Ρωσίας το 2014 στην Κριμαία και το 2022.
Ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς δήλωσε ότι η Ουάσιγκτον προσέφερε «σημαντικές» εγγυήσεις ασφάλειας κατά τη διάρκεια των συνομιλιών στο Βερολίνο.
«Αυτό που οι ΗΠΑ έθεσαν στο τραπέζι εδώ στο Βερολίνο, όσον αφορά τις νομικές και υλικές εγγυήσεις, είναι πραγματικά σημαντικό», δήλωσε ο Μερτς σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Ζελένσκι.
Η Ρωσία δεν έχει ακόμη σχολιάσει τις προτάσεις.
We are moving forward together for a strong and lasting peace in Ukraine.
Together with Europeans, Ukrainians, and Americans, we are strengthening our convergence: military support, robust security guarantees, and reconstruction.
Τι έχει πει ο Τραμπ για τον πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας;
«Έχουμε τεράστια υποστήριξη από τους Ευρωπαίους ηγέτες. Θέλουν και αυτοί να τελειώσει [ο πόλεμος]», δήλωσε ο Τραμπ στους δημοσιογράφους τη Δευτέρα.
«Είχαμε πολλές συνομιλίες με τον πρόεδρο Πούτιν της Ρωσίας και νομίζω ότι είμαστε πιο κοντά τώρα από ό,τι ποτέ, και θα δούμε τι μπορούμε να κάνουμε».
Από την ανάληψη της εξουσίας τον Ιανουάριο, ο πρόεδρος των ΗΠΑ καταβάλλει προσπάθειες για να τερματίσει τον πόλεμο και έχει πιέσει την Ουκρανία να προσφέρει παραχωρήσεις.
Αρκετοί γύροι συζητήσεων υψηλού επιπέδου, συμπεριλαμβανομένης της συνάντησης κορυφής μεταξύ Τραμπ και Πούτιν στην Αλάσκα τον Αύγουστο, και προσχέδια ειρηνευτικών προτάσεων δεν κατάφεραν να τερματίσουν τον πιο αιματηρό πόλεμο της Ευρώπης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Τι είπε ο Ζελένσκι;
Σε μια ανάρτηση στο X, ο Ζελένσκι έγραψε τη Δευτέρα ότι «αν αυτές οι συναντήσεις είχαν πραγματοποιηθεί νωρίτερα, η πρόοδος θα ήταν ακόμη μεγαλύτερη», αναφερόμενος στις συναντήσεις με τον Γουίτκοφ και τον Κούσνερ.
«Φυσικά, έχουμε διαφορετικές θέσεις με τη Ρωσία όσον αφορά τα εδάφη. Αυτό πρέπει να αναγνωριστεί και να συζητηθεί ανοιχτά. Πιστεύω ότι η αμερικανική πλευρά, ενεργώντας ως μεσολαβητής, θα προτείνει διάφορα μέτρα για να προσπαθήσει να βρει τουλάχιστον κάποια μορφή συναίνεσης», έγραψε ο Ζελένσκι.
«Θα κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να βρούμε σαφείς απαντήσεις σε ερωτήματα σχετικά με τις εγγυήσεις ασφάλειας, τα εδάφη και τα χρήματα ως αποζημίωση για την Ουκρανία για την ανοικοδόμηση. Είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε την πηγή αυτής της χρηματοδότησης».
Η Ουκρανία είχε προηγουμένως δηλώσει ότι ενδέχεται να είναι διατεθειμένη να εγκαταλείψει την φιλοδοξία της να ενταχθεί στη στρατιωτική συμμαχία του ΝΑΤΟ σε αντάλλαγμα για σταθερές εγγυήσεις ασφάλειας από τη Δύση. Η κυβέρνηση Τραμπ είναι αντίθετη στην ένταξη του Κιέβου στο ΝΑΤΟ.
Σε ομιλία του στο ολλανδικό κοινοβούλιο την Τρίτη, ο Ζελένσκι είπε ότι η Ουκρανία και η Ευρώπη εργάζονται πάνω σε ένα έγγραφο που θα μπορούσε να «σταματήσει τις δολοφονίες», προσθέτοντας ότι «κάθε λεπτομέρεια έχει σημασία» και «κάθε λεπτομέρεια αντιπροσωπεύει μια ανθρώπινη ζωή», σύμφωνα με την Audrey MacAlpine του Al Jazeera, που μεταδίδει από το Κίεβο.
Look at how Russia is threatening Europe?
The NATO «Defensive alliance» moved towards Russia, not the other way around. pic.twitter.com/d3y3odOvpu
Είναι η εκεχειρία πραγματικά «πιο κοντά από ποτέ»;
Οι ειδικοί αμφιβάλλουν.
«Ο Τραμπ έχει επανειλημμένα ισχυριστεί ότι μια ειρηνευτική συμφωνία είναι κοντά, χωρίς όμως να υπάρχει βιώσιμη συμφωνία», δήλωσε ο Keir Giles, Ρώσος στρατιωτικός εμπειρογνώμονας στο ινστιτούτο Chatham House του Λονδίνου, στο Al Jazeera.
Μια άλλη εμπειρογνώμονας εξωτερικής πολιτικής, η Nathalie Tocci, πιστεύει ότι «είναι εξαιρετικά απίθανο να επιτευχθεί εκεχειρία τώρα».
«Νομίζω ότι είναι πολύ πιο πιθανό να παραμείνουμε στο πλαίσιο ενός συνεχιζόμενου πολέμου», δήλωσε η Tocci, διευθύντρια του Istituto Affari Internazionali, στο Al Jazeera. Πρόσθεσε ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα ζητήματα της επικράτειας και της ασφάλειας παραμένουν άλυτα.
Η Ρωσία ελέγχει σχεδόν το 20% της ανατολικής Ουκρανίας και κερδίζει σιγά-σιγά έδαφος, καθώς ο ουκρανικός στρατός έχει αποδυναμωθεί από λιποταξίες και τη μείωση της στρατιωτικής βοήθειας.
«Είναι μάλλον αδύνατο οι Ουκρανοί να αποσυρθούν οικειοθελώς από αυτά τα εδάφη, εκτός αν δούμε και αποχώρηση των ρωσικών δυνάμεων από την άλλη πλευρά», δήλωσε η Tocci στο Al Jazeera.
Η McAlpine του Al Jazeera είπε επίσης ότι ένα από τα κύρια σημεία διαφωνίας είναι το ζήτημα του εδάφους.
Zelensky: Ukraine will not recognize Donbas as part of Russia, either legally or practically. pic.twitter.com/i3meOECQPq
Πρόσθεσε ότι ο Zελένσκι έχει πρόσφατα επιμείνει να μην παραχωρήσει το ουκρανικό έδαφος του Ντομπάς (στην ανατολική πλευρά της χώρας).
«Γνωρίζουμε ότι η ρωσική πλευρά ελπίζει να ελέγξει ολόκληρη την περιοχή του Ντομπάς. Η Ουκρανία θα προτιμούσε να ορίσει τα όρια εκεί όπου βρίσκονται», είπε η McAlpine.
«Πρόσφατες δημοσκοπήσεις εδώ στην Ουκρανία δείχνουν ότι το 75% των Ουκρανών απορρίπτει την αποχώρηση από την περιοχή του Ντονμπάς».
Ο Giles από το Chatham House είπε ότι εξακολουθούν να υπάρχουν παράλληλες διαπραγματευτικές οδοί – η μία με τη συμμετοχή των ΗΠΑ και της Ουκρανίας και η άλλη μεταξύ της Ουκρανίας και των ευρωπαϊκών χωρών. Πρόσθεσε ότι δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι αυτές οι προσπάθειες είναι πλήρως συντονισμένες ή ευθυγραμμισμένες από στρατηγική άποψη.
«Το βασικό συστατικό για να καταστεί δυνατή η κατάπαυση του πυρός παραμένει ακριβώς το ίδιο όπως πάντα. Η Ρωσία θα συμφωνήσει να σταματήσει τις εχθροπραξίες μόνο αν θεωρήσει ότι θα κερδίσει περισσότερα από την κατάπαυση του πυρός παρά από τη συνέχιση των επιθέσεων», είπε.
Τι θα τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία;
«Η απάντηση στο ερώτημα τι θα τερματίσει τις εχθροπραξίες παραμένει η ίδια όπως πάντα: η ήττα της Ρωσίας και η υποταγή της Ουκρανίας», είπε ο Giles.
Ο Giles εξήγησε ότι η Ρωσία και η Ουκρανία δεν μπορούν να συμφωνήσουν στους ίδιους όρους για κατάπαυση του πυρός, επειδή οι πολεμικοί τους στόχοι είναι ασυμβίβαστοι και «τόσο διαφορετικοί που αποτελούν εξαίρεση σε σχέση με τους σύγχρονους πολέμους».
Ο Τραμπ έχει επανειλημμένα επαναλάβει πολλές από τις απαιτήσεις του Κρεμλίνου, συμπεριλαμβανομένων των εδαφικών παραχωρήσεων. Το αρχικό του σχέδιο για τον τερματισμό του πολέμου περιελάμβανε μια ρήτρα για αμνηστία για τα ρωσικά εγκλήματα πολέμου. Ο Ζελένσκι έχει εκφράσει την αντίθεσή του σε αυτό.
Ο Giles είπε ότι μετά το σχέδιο 28 σημείων, το οποίο έχει αναθεωρηθεί μετά την αντίδραση των Ευρωπαίων ηγετών, η Ρωσία αισθάνεται ότι βρίσκεται σε μειονεκτική θέση.
«Η Ρωσία θα δεχτεί μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός μόνο αν πιστεύει ότι μπορεί να την παραβιάσει κατά βούληση και ότι αυτό θα διευκολύνει την επανάληψη του πολέμου σε μια στιγμή της επιλογής της», πρόσθεσε.