Μήπως ο εγκέφαλος σου είναι ακόμα έφηβος; Αυτές είναι οι 5 ηλικίες του πιο σημαντικού ανθρώπινου οργάνου

Οι επιστήμονες έχουν αποκαλύψει ότι ο εγκέφαλος περνάει από πέντε διαφορετικές φάσεις στη διάρκεια της ζωής, με σημαντικές καμπές στις ηλικίες των 9, 32, 66 και 83 ετών.

Περίπου 4.000 άτομα ηλικίας έως 90 ετών υποβλήθηκαν σε μαγνητικές τομογραφίες με σκοπό αποκαλυφθούν οι συνδέσεις μεταξύ των εγκεφαλικών τους κυττάρων.

Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ έδειξαν ότι ο εγκέφαλος παραμένει στην εφηβική φάση μέχρι τα πρώτα χρόνια των 30, όταν φτάνουμε στο «αποκορύφωμα».

Λένε ότι τα αποτελέσματα θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε γιατί ο κίνδυνος ψυχικών διαταραχών και άνοιας ποικίλλει κατά τη διάρκεια της ζωής.

Ο εγκέφαλος αλλάζει συνεχώς ως ανταπόκριση σε νέες γνώσεις και εμπειρίες, αλλά η έρευνα δείχνει ότι αυτό δεν είναι ένα ομαλό μοτίβο από τη γέννηση μέχρι το θάνατο.

Αντίθετα, υπάρχουν πέντε φάσεις:

• Παιδική ηλικία – από τη γέννηση έως την ηλικία των εννέα ετών
• Εφηβεία – από εννέα έως 32 ετών
• Ενηλικίωση – από 32 έως 66 ετών
• Πρώιμη γήρανση – από 66 έως 83 ετών
• Όψιμη γήρανση – από 83 ετών και μετά

«Ο εγκέφαλος αναδιαμορφώνεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής. Ενισχύει και αποδυναμώνει συνεχώς τις συνδέσεις και δεν ακολουθεί ένα σταθερό μοτίβο – υπάρχουν διακυμάνσεις και φάσεις αναδιαμόρφωσης του εγκεφάλου», δήλωσε η κύρια συγγραφέας της έρευνας, Δρ Alexa Mousley, στο BBC.

Μερικοί άνθρωποι θα φτάσουν σε αυτά τα ορόσημα νωρίτερα ή αργότερα από άλλους – αλλά οι ερευνητές δήλωσαν ότι ήταν εντυπωσιακό το πόσο σαφώς ξεχώριζαν αυτές οι ηλικίες στα δεδομένα.

Παιδική ηλικία

Η πρώτη περίοδος είναι όταν ο εγκέφαλος αυξάνεται ραγδαία σε μέγεθος, αλλά επίσης μειώνει την υπερβολική αφθονία των συνδέσεων μεταξύ των εγκεφαλικών κυττάρων, που ονομάζονται συνάψεις, οι οποίες δημιουργήθηκαν στην αρχή της ζωής.

Ο εγκέφαλος γίνεται λιγότερο αποδοτικός κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου. Λειτουργεί σαν ένα παιδί που περιπλανιέται σε ένα πάρκο, πηγαίνοντας όπου του αρέσει, αντί να πηγαίνει κατευθείαν από το Α στο Β.

Εφηβεία

Αυτό αλλάζει απότομα από την ηλικία των εννέα ετών, όταν οι συνδέσεις στον εγκέφαλο περνούν μια περίοδο «αδίστακτης αποδοτικότητας».

«Είναι μια τεράστια αλλαγή», είπε η Δρ Mousley, περιγράφοντας την πιο δομική αλλαγή μεταξύ των φάσεων του εγκεφάλου.

Αυτή είναι επίσης η περίοδος κατά την οποία υπάρχει ο μεγαλύτερος κίνδυνος εμφάνισης διαταραχών ψυχικής υγείας.

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η εφηβεία ξεκινά περίπου με την έναρξη της τυπικής ηλικιακής εφηβείας, αλλά αυτή είναι η πιο πρόσφατη απόδειξη που υποδηλώνει ότι τελειώνει πολύ αργότερα από ό,τι υποθέταμε. Κάποτε θεωρούταν ότι περιοριζόταν στα εφηβικά χρόνια, πριν η νευροεπιστήμη υποδείξει ότι συνεχίζεται μέχρι τα 20 και τώρα μέχρι τα 30.

Αυτή η φάση είναι η μόνη περίοδος του εγκεφάλου κατά την οποία το δίκτυο των νευρώνων του γίνεται πιο αποτελεσματικό.

Η Δρ Mousely είπε ότι αυτό επιβεβαιώνει πολλές μετρήσεις της εγκεφαλικής λειτουργίας που υποδηλώνουν ότι κορυφώνεται στα πρώτα χρόνια της τρίτης δεκαετίας, αλλά πρόσθεσε ότι είναι «πολύ ενδιαφέρον» το γεγονός ότι ο εγκέφαλος παραμένει στην ίδια φάση μεταξύ των 9 και των 32 ετών.

Ενηλικίωση

Ακολουθεί μια περίοδος σταθερότητας για τον εγκέφαλο, καθώς εισέρχεται στην μακρύτερη φάση της ζωής του, που διαρκεί τρεις δεκαετίες.

Η αλλαγή είναι πιο αργή κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου σε σύγκριση με την προηγούμενη, αλλά εδώ βλέπουμε τις βελτιώσεις στην αποτελεσματικότητα του εγκεφάλου να αντιστρέφονται.

Η Δρ Mousely είπε ότι αυτό «συμφωνεί με μια σταθεροποίηση της νοημοσύνης και της προσωπικότητας» που πολλοί από εμάς θα έχουμε παρατηρήσει ή βιώσει.

Πρώιμη γήρανση

Αυτή ξεκινά στα 66, αλλά δεν είναι μια απότομη και ξαφνική παρακμή.

Αντίθετα, υπάρχουν αλλαγές στα μοτίβα των συνδέσεων στον εγκέφαλο.

Αντί να συντονίζεται ως ένας ενιαίος εγκέφαλος, το όργανο διαχωρίζεται όλο και περισσότερο σε περιοχές που συνεργάζονται στενά μεταξύ τους – όπως τα μέλη μιας μπάντας που ξεκινούν τα δικά τους σόλο πρότζεκτ.

Αν και η μελέτη εξέτασε υγιείς εγκεφάλους, αυτή είναι επίσης η ηλικία στην οποία αρχίζουν να εμφανίζονται η άνοια και η υψηλή αρτηριακή πίεση, που επηρεάζουν την υγεία του εγκεφάλου.

Όψιμη γήρανση

Στη συνέχεια, στην ηλικία των 83 ετών, εισέρχομαστε στο τελικό στάδιο.

Υπάρχουν λιγότερα δεδομένα σε σχέση με τις άλλες ομάδες, καθώς ήταν πιο δύσκολο να βρεθούν υγιείς εγκέφαλοι για σάρωση.

Οι αλλαγές στον εγκέφαλο είναι παρόμοιες με αυτές της πρώιμης γήρανσης, αλλά ακόμη πιο έντονες.

Η Δρ Mousely είπε ότι αυτό που την εξέπληξε πραγματικά ήταν το πόσο καλά οι διαφορετικές «ηλικίες ευθυγραμμίζονται με πολλά σημαντικά ορόσημα», όπως η εφηβεία, τα προβλήματα υγείας σε μεταγενέστερη ηλικία και ακόμη και οι αρκετά μεγάλες κοινωνικές αλλαγές στα πρώτα χρόνια της τρίτης δεκαετίας της ζωής, όπως η γονεϊκότητα.

«Μια πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη»

Η μελέτη δεν εξέτασε ξεχωριστά τους άνδρες και τις γυναίκες, αλλά υπάρχουν ερωτήματα όπως η επίδραση της εμμηνόπαυσης.

Ο Duncan Astle, καθηγητής νευροπληροφορικής στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ και μέλος της ομάδας που είναι υπεύθυνη για την έρευνα, δήλωσε:

«Πολλές νευροαναπτυξιακές, ψυχικές και νευρολογικές παθήσεις συνδέονται με τον τρόπο που είναι συνδεδεμένος ο εγκέφαλος. Πράγματι, οι διαφορές στη σύνδεση του εγκεφάλου προβλέπουν δυσκολίες στην προσοχή, τη γλώσσα, τη μνήμη και μια ολόκληρη σειρά διαφορετικών συμπεριφορών».

Η διευθύντρια του κέντρου για τις επιστήμες του εγκεφάλου στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, καθηγήτρια Tara Spires-Jones, η οποία δεν συμμετείχε στην ερευνητική εργασία, δήλωσε: «Αυτή είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη που υπογραμμίζει πόσο πολύ αλλάζει ο εγκέφαλός μας κατά τη διάρκεια της ζωής μας».

Είπε ότι τα αποτελέσματα «ταιριάζουν καλά» με την κατανόησή μας για τη γήρανση του εγκεφάλου, αλλά προειδοποίησε ότι «δεν θα βιώσουν όλοι αυτές τις αλλαγές στο δίκτυο ακριβώς στην ίδια ηλικία».