Κάτι να λάμπει: Η μεγάλη ληστεία στο Λούβρο δείχνει το νέο έγκλημα – «Λίθοι, όχι τέχνη»

Το βράδυ της Κυριακής, όταν έγινε η θεαματική διάρρηξη στο Λούβρο, οι ληστές δεν ενδιαφέρθηκαν ούτε στιγμή για τα αριστουργήματα που κοσμούν τους επιβλητικούς τοίχους του μουσείου.

Ούτε η ανεκτίμητη συλλογή γλυπτών του παρισινού ιδρύματος τράβηξε την προσοχή τους. Το πιο αξιοσημείωτο, όμως, είναι ότι δεν τους απασχόλησε καν η ιστορική προέλευση των τιαρών, των σκουλαρικιών και των κολιέ που τελικά στόχευσαν.

Σύμφωνα με τους ειδικούς στο έγκλημα τέχνης, αυτό που πιθανότατα τους παρακίνησε ήταν η ποσότητα των πολύτιμων λίθων και μετάλλων που μπορούσαν να αποκτήσουν, προκειμένου να τα τεμαχίσουν και να τα διοχετεύσουν στην αγορά σημειώνουν οι New York Times.

Τα κοσμήματα θα μπορούσαν δυνητικά να πωληθούν μεμονωμένα σε κοσμηματοπώλες για να επανατοποθετηθούν σε νέα αντικείμενα, χωρίς να υπάρχει δυνατότητα να εντοπιστούν ποτέ ξανά ενώ οποιαδήποτε ποσότητα χρυσού απέσπασαν οι ληστές θα μπορούσε επίσης να πωληθεί ξανά.

Όπως σχολιάζει ο Βέρνον Ρέιπλεϊ, πρώην επικεφαλής της μονάδας τέχνης της αστυνομίας του Λονδίνου, η ληστεία του Λούβρου δεν ήταν πραγματικά «έγκλημα τέχνης», αλλά «κλοπή εμπορεύματος».

Ενώ οι ομάδες ασφαλείας των μουσείων τον 20ό αιώνα εστιάζαν κυρίως στην απειλή κλοπής μεγάλων καλλιτεχνικών αριστουργημάτων, η ληστεία της Κυριακής στο Λούβρο αποτελεί το πιο προβεβλημένο παράδειγμα της νέας αυτής τάσης: μουσεία που στοχοποιούνται αποκλειστικά για πολύτιμους λίθους ή μέταλλα.

@Louvre

@Louvre

@Louvre

@Louvre

Ο Τζέιμς Ράτκλιφ, διευθυντής ανακτήσεων στο Art Loss Register, μια εταιρεία με έδρα το Λονδίνο που διατηρεί μια βάση δεδομένων κλεμμένων αντικειμένων, επισημαίνει ότι οι ληστές αναλαμβάνουν μεγαλύτερο ρίσκο όταν στοχεύουν περίοπτα ιδρύματα όπως το Λούβρο, «αλλά υπάρχει και μεγαλύτερη ανταμοιβή» δεδομένης της ποσότητας των κοσμημάτων που εκτίθενται. «Αυτό είναι το στοίχημα», προσθέτει.

Οι νέοι ληστές που ενδιαφέρονται για πολύτιμα κλοπιμαία που λαμπυρίζουν, δεν ανησυχούν για την πρόκληση ζημιών σε έργα τέχνης κατά τη διάρκεια μιας επιδρομής, ούτε καν για το αν θα αφήσουν πίσω τους κάποια πολύτιμα κομμάτια.

Την Κυριακή, οι διαρρήκτες του Λούβρου προσπάθησαν να κλέψουν το στέμμα της Αυτοκράτειρας Ευγενίας, συζύγου του Ναπολέοντα Γ’, το οποίο φέρει οκτώ χρυσούς αετούς, 2.490 διαμάντια και 56 σμαράγδια, αλλά το Γαλλικό Υπουργείο Πολιτισμού ανακοίνωσε ότι οι δράστες εγκατέλειψαν την προσπάθεια μετά τη διακοπή της επιδρομής από τους φρουρούς. Το στέμμα αναφέρθηκε ότι υπέστη ζημιές κατά τη διάρκεια της ληστείας αλλά είναι στη συλλογή του μουσείου.

Η επιλογή των στόχων θα μπορούσε επίσης να εξηγήσει γιατί οι ληστές του Λούβρου δεν πήραν τα φημισμένα και ευκόλως αναγνωρίσιμα διαμάντια Regent και Sancy από την Αίθουσα του Απόλλωνα του μουσείου.

Αυτό υποστηρίζει ο Ντικ Έλις, πρώην επικεφαλής της μονάδας εγκλήματος τέχνης της αστυνομίας του Λονδίνου. Ωστόσο, ο Πίτερ Μπομπέκε, κόπτης διαμαντιών στην Αμβέρσα του Βελγίου, υπογραμμίζει πως το Λούβρο θα διαθέτει λεπτομερή οπτικά αρχεία όλων των λίθων που αποτελούν μέρος των απολεσθέντων αντικειμένων, κάτι που σημαίνει ότι ακόμη και οι μικρότερες πέτρες θα είναι αναγνωρίσιμες και ως εκ τούτου θα πρέπει να κοπούν ξανά από την αρχή.

Αυτή η λεπτομέρεια καθιστά ορισμένους ειδικούς επιφυλακτικούς ως προς το κίνητρο της «εξόρυξης εμπορευμάτων» στη διάρρηξη του Λούβρου.

Η Τζοάνα Χάρντι, ειδικός σε κοσμήματα, η οποία το 2001 πούλησε ένα από τα αντικείμενα που στοχοποιήθηκαν την Κυριακή σε δημοπρασία του Sotheby’s πριν το αποκτήσει το Λούβρο, δηλώνει ότι δεν κατανοεί τη λογική της κλοπής μικρών διαμαντιών όταν τόσα πολλά διαμάντια είναι διαθέσιμα στην αγορά. «Γιατί να το κάνεις αυτό εκτός αν είσαι πραγματικά, πραγματικά ανόητος;» αναρωτιέται.

Εάν οι ληστές όντως επιχειρήσουν να πουλήσουν τους πολύτιμους λίθους, αυτό θα γίνει στην Αμβέρσα αναφέρει ο Έλις, τον παγκόσμιο κόμβο πωλήσεων πολύτιμων λίθων όπου οι συμμορίες ιστορικά πουλούσαν διαμάντια σε εμπόρους. Ωστόσο, προσθέτει, τα ανοιχτά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσφέρουν πλέον πολύ περισσότερες επιλογές για την πώληση και διανομή κλεμμένου υλικού. Ο Μπομπέκε εκτιμά πως οι λίθοι πιθανότατα θα μεταφερθούν εκτός Ευρώπης για να βρεθούν μετά από την απαραίτητη επεξεργασία τους, ξανά στην αγορά.

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, μουσεία σε όλη την Ευρώπη έχουν γίνει στόχος διαρρήξεων για εμπορεύματα.

Στη Γερμανία, ληστές έκλεψαν ένα γιγάντιο χρυσό νόμισμα αξίας αρκετών εκατομμυρίων ευρώ από το Μουσείο Bode στο Βερολίνο το 2017. Δύο χρόνια αργότερα, μέλη μιας διαβόητης οικογένειας του οργανωμένου εγκλήματος του Βερολίνου διέρρηξαν τις αίθουσες του Πράσινου Θησαυροφυλακίου (Green Vault) στο Μουσείο του Βασιλικού Ανακτόρου στη Δρέσδη και έκλεψαν κοσμήματα αξίας άνω των 100 εκατομμυρίων ευρώ. Και το 2022, ληστές αφαίρεσαν μια κρύπτη με 483 αρχαία χρυσά νομίσματα, εκτιμώμενης αξίας περίπου 1,55 εκατομμυρίων ευρώ, από ένα μουσείο στη νότια Γερμανία.

Η Βρετανία χτυπήθηκε επίσης από παρόμοιες ληστείες τη δεκαετία του 2010. Η πιο διαβόητη σημειώθηκε το 2019, όταν κουκουλοφόροι διέρρηξαν το Μέγαρο Blenheim –τη γενέτειρα του Ουίνστον Τσόρτσιλ– και έκλεψαν μια πλήρως λειτουργική χρυσή τουαλέτα 18 καρατίων, έργο του καλλιτέχνη Μαουρίτσιο Κατελάν.

Πλέον, η Γαλλία βιώνει το δικό της κύμα ληστειών, τόσο σε κοσμηματοπωλεία όσο και σε μουσεία. Τον Σεπτέμβριο, για παράδειγμα, ληστές χρησιμοποίησαν φλόγιστρο και τροχό για να εισέλθουν στο Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στο Παρίσι και έκλεψαν ψήγματα χρυσού αξίας περίπου 653.000 ευρώ.

Ο Άρθουρ Μπραντ, εγκληματολόγος, δηλώνει ότι η στοχοποίηση του Λούβρου δεν αποτελεί έκπληξη δεδομένης της νέα τάσης στο έγκλημα αλλά μια διάρρηξη σε ένα μουσείο τέτοιας σημασίας σοκάρει τα υπόλοιπα ιδρύματα.

«Αν οι ληστές είναι ικανοί να ληστέψουν το Λούβρο, τα μουσεία θα φοβούνται ότι κανείς δεν είναι ασφαλής», τονίζει.

Την επομένη της ληστείας, Γάλλοι νομοθέτες και εφημερίδες συζήτησαν τα πιθανά κενά ασφαλείας στο Λούβρο που ενδέχεται να διευκόλυναν την κλοπή. Ωστόσο, ο Μπραντ υποστηρίζει ότι τα μουσεία δεν μπορούν ποτέ να σταματήσουν πλήρως τις κλοπές, ακόμη και αν εφαρμόσουν αποτρεπτικά μέτρα, όπως πιο παχιές προθήκες.

Ο Ράτκλιφ του Art Loss Register καταλήγει ότι όλα τα μουσεία καλούνται πάντα να βρουν τη μαγική φόρμουλα σε μια επικίνδυνη ισορροπία μεταξύ της διατήρησης της δημόσιας πρόσβασης στις συλλογές τους και της αποτροπής των εγκληματιών.

Το Λούβρο θα μπορούσε να είχε αποτρέψει τη ληστεία της Κυριακής τοποθετώντας τούβλα στα παράθυρά του, λέει ο Ράτκλιφ, αλλά «κανείς μας δεν θέλει η είσοδος σε ένα μουσείο να μοιάζει με είσοδο σε θησαυροφυλάκιο τράπεζας».

Η νέα εποχή του εγκλήματος τέχνης έχει αλλάξει. Δεν πρόκειται πλέον για τον θρύλο του κλέφτη που κινείται από πάθος, αλλά για τη ψυχρή λογική της προσφοράς και της ζήτησης και η πρόσφατη ληστεία στο Λούβρο ήταν μια δήλωση για το πόσο εύκολα η ιστορία μπορεί να μετατραπεί σε ανώνυμο εμπόρευμα στην παγκόσμια αγορά όσο το ερώτημα παραμένει. Πόσα ακόμη μουσεία θα πρέπει να υποστούν τέτοια πλήγματα μέχρι να βρεθεί η χρυσή τομή μεταξύ της ασφάλειας και της πολιτιστικής προσβασιμότητας;