Δευτέρα 08 Δεκεμβρίου 2025
weather-icon 21o
Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Κ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Κ’)

Με την περιώνυμη «Ποιητική» του ο Αριστοτέλης εντρύφησε στην ποίηση προκειμένου να ιχνηλατήσει τις απαρχές της, τους νόμους της ύπαρξης και της δημιουργίας της

Την κορυφαία θέση ανάμεσα στα δημιουργήματα του Αριστοτέλη που άσκησαν αποφασιστική επίδραση στην πνευματική ζωή της Δύσης –χωρίς αυτό να σημαίνει, σπεύδουμε να σημειώσουμε, ότι οι σχετικές κρίσεις των ειδικών ήταν πάντα ορθές– κατέχει αναντίρρητα η περιώνυμη Ποιητική του. Έργο περιορισμένης έκτασης, που δε σώθηκε μάλιστα ολόκληρο, το Περί ποιητικής αριστοτελικό σύγγραμμα ερμηνεύτηκε λανθασμένα ως ένα βιβλίο απαράβατων κανόνων ή ως ένα εγχειρίδιο για τη σωστή κατανόηση της εθνικής ποίησης των Ελλήνων.

Στην πραγματικότητα, ο σταγειρίτης φιλόσοφος, ακολουθώντας μια παράδοση που είχε τις ρίζες της ήδη στην εποχή των σοφιστών, εντρύφησε στην ποίηση προκειμένου να ιχνηλατήσει τις απαρχές της, τους νόμους της ύπαρξης και της δημιουργίας της. Κίνητρό του ήταν επίσης η αξιολόγηση της υψηλής ποίησης των Ελλήνων ανεξάρτητα από την προηγηθείσα κριτική του Πλάτωνος, που σαφώς εξυπηρετούσε παιδαγωγικές και πολιτικές σκοπιμότητες.

Σε ό,τι αφορά το χρόνο συγγραφής της Ποιητικής, του σημαντικότερου έργου θεωρίας της αρχαίας λογοτεχνίας, αυτός δεν είναι δυνατόν να οριστεί επακριβώς, αλλά οι ερευνητικές αναζητήσεις συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για έργο της όψιμης δημιουργικής περιόδου του Αριστοτέλη. Από τα δύο βιβλία που κατά πάσαν πιθανότητα αποτελούσαν αρχικά το σύγγραμμα, έχει σωθεί μόνο το πρώτο, στο οποίο εξετάζονται η τραγωδία και το έπος (εικάζεται βασίμως ότι αντικείμενο του δεύτερου βιβλίου ήταν ο ίαμβος και η κωμωδία). Στα πρώτα πέντε κεφάλαια εξετάζονται αδρομερώς η φύση της ποίησης, τα είδη της, η γένεση και η ιστορική της εξέλιξη, καθώς και η σημασία της μίμησης σε αυτήν.

Στη συνέχεια, στο τμήμα που αναφέρεται στην τραγωδία –αυτό είναι πολύ εκτενέστερο από το αντίστοιχο του έπους–, περιλαμβάνεται ο περίφημος ορισμός της ουσίας της κατά τον Αριστοτέλη: «έστιν ουν τραγωδία μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας μέγεθος εχούσης, ηδυσμένω λόγω χωρίς εκάστω των ειδών εν τοις μορίοις, δρώντων και ου δι’ απαγγελίας, δι’ ελέου και φόβου περαίνουσα την των τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν» («Η τραγωδία λοιπόν είναι μίμηση πράξεως σοβαρής και αξιόλογης, πράξεως ολοκληρωμένης, που έχει και κάποιο μέγεθος. Ο λόγος της τραγωδίας είναι λόγος εμπλουτισμένος με διάφορα καρυκεύματα που τον νοστιμίζουν· το κάθε, πάντως, είδος αυτών των καρυκευμάτων χρησιμοποιείται χωριστά στα διάφορα μέρη της. Η μίμηση δεν γίνεται στην τραγωδία με απαγγελία, αλλά με το να παρουσιάζονται οι άνθρωποι που είναι το αντικείμενο της μίμησης σαν να δρουν οι ίδιοι. Διεγείροντας τα ψυχικά πάθη της συμπόνιας και του φόβου η τραγωδία φέρει εις πέρας την κάθαρση των τάδε τάδε συγκεκριμένων πράξεων-παθημάτων», μτφρ Δημήτριος Λυπουρλής, εκδόσεις Ζήτρος).

*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, επανέκδοση του αριστοτελικού συγγράμματος «Περί Ποιητικής» από το Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής και Λατινικής Γραμματείας της Ακαδημίας Αθηνών (μετάφραση Σίμου Μενάρδου, εισαγωγή – κείμενο – ερμηνεία Ιωάννου Συκουτρή, Αθήνα, 2022, α’ έκδοση 1937). 

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Α’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Β’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Γ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Δ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Ε’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος ΣΤ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Ζ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Η’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Θ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Ι’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος ΙΑ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος ΙΒ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος ΙΓ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος ΙΔ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος ΙΕ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος ΙΣΤ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος ΙΖ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος ΙΗ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος ΙΘ’)

Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

in.gr | Ταυτότητα

Διαχειριστής - Διευθυντής: Λευτέρης Θ. Χαραλαμπόπουλος

Διευθύντρια Σύνταξης: Αργυρώ Τσατσούλη

Ιδιοκτησία - Δικαιούχος domain name: ALTER EGO MEDIA A.E.

Νόμιμος Εκπρόσωπος: Ιωάννης Βρέντζος

Έδρα - Γραφεία: Λεωφόρος Συγγρού αρ 340, Καλλιθέα, ΤΚ 17673

ΑΦΜ: 800745939, ΔΟΥ: ΚΕΦΟΔΕ ΑΤΤΙΚΗΣ

Ηλεκτρονική διεύθυνση Επικοινωνίας: in@alteregomedia.org, Τηλ. Επικοινωνίας: 2107547007

ΜΗΤ Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232442

Δευτέρα 08 Δεκεμβρίου 2025
Απόρρητο