Μαθήματα από την «υπόθεση Rosalía»: Oι καλλιτέχνες πρέπει να μιλήσουν ή να σιωπήσουν για τον πόλεμο στη Γάζα;
Οι επικρίσεις προς την Rosalía για το ότι δεν πήρε δημόσια θέση τροφοδοτούν τη συζήτηση για την επιρροή των σταρ στην κοινή γνώμη, ενώ αυξάνεται η πίεση προς όσους παραμένουν σιωπηλοί.
Η υπόθεση της Rosalía άναψε ξανά τη συζήτηση για το αν οι καλλιτέχνες έχουν την υποχρέωση να παίρνουν δημόσια θέση σε κρίσιμα διεθνή ζητήματα —και ειδικά στον πόλεμο στη Γάζα, που έχει προκαλέσει περισσότερους από 60.000 θανάτους Παλαιστινίων από τον Οκτώβριο του 2023, σύμφωνα με τις υγειονομικές αρχές του θύλακα.
Η θρυαλλίδα πυροδοτήθηκε όταν ο σχεδιαστής μόδας Μιγκέλ Αντρόβερ δήλωσε ότι αρνείται να ντύσει τη δημοφιλή τραγουδίστρια λόγω της σιωπής της για τη σύγκρουση. Η ανάρτηση του Αντρόβερ προκάλεσε αφορμή για πληθώρα συζητήσεων στα social media, με χιλιάδες χρήστες να ζητούν από την Ισπανίδα σταρ να τοποθετηθεί.
Η Rosalía απάντησε μέσω Instagram, καταδικάζοντας τις δολοφονίες αμάχων και επικρίνοντας όσους έχουν τη δύναμη να τερματίσουν τη βία αλλά δεν το κάνουν. «Δεν καταλαβαίνω πώς το να ντροπιάζουμε ο ένας τον άλλον είναι ο καλύτερος τρόπος για να προχωρήσουμε στον αγώνα για την ελευθερία της Παλαιστίνης. Είναι τρομερό να βλέπεις κάθε μέρα αθώους ανθρώπους να σκοτώνονται και αυτούς που θα έπρεπε να το σταματήσουν να μην το κάνουν», έγραψε, επιχειρώντας να υποστηρίξει ότι η στοχοποίηση ή η δημόσια διαπόμπευση δεν φέρνει λύσεις.
Screenshot από το Instagram της Rosalía
Οι καλλιτέχνες ως κοινωνική επιρροή
Mε αφορμή το γεγονός, ειδικοί τοποθετήθηκαν στο El Pais. Ο πολιτικός σύμβουλος Αντόνι Γκουτιέρες-Ρουμπί σημειώνει ότι οι καλλιτέχνες, ειδικά οι μουσικοί με εκατομμύρια ακολούθους, έχουν τεράστια επιρροή στη διαμόρφωση κοινής γνώμης. «Απευθύνονται σε κοινό που συχνά δεν παρακολουθεί παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης», τονίζει.
Ο δημοσιογράφος και πανεπιστημιακός Αντόνιο Κουαρτέρο συμφωνεί, υπογραμμίζοντας ότι για πολλούς νέους, οι καλλιτέχνες λειτουργούν ως κύριες πηγές ενημέρωσης και πρότυπα στάσης ζωής. Αυτό, όμως, σημαίνει ότι η σιωπή τους μπορεί να εκληφθεί ως αδιαφορία ή έμμεση αποδοχή.
Ο πολιτιστικός αναλυτής Φράνκι Πιζά περιγράφει τη σύγχρονη δημόσια εικόνα ως «φορέα ιδεολογίας». Όπως λέει, η ιδέα ότι ένας διάσημος μπορεί να παραμείνει ουδέτερος είναι «μια φαντασίωση που καταρρέει». Στα social media, κάθε δήλωση —ή η απουσία δήλωσης— αποκτά πολιτική διάσταση.
Η πίεση του διαδικτύου
Η διάχυση εικόνων από τη Γάζα και οι συνεχείς ενημερώσεις έχουν εντείνει την πίεση προς τις διασημότητες να τοποθετηθούν. Όταν δεν το κάνουν, το κοινό συχνά αντιδρά με «cancel», διαδικτυακές καμπάνιες ή αποδοκιμασίες σε δημόσιες εμφανίσεις. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η σιωπή κοστίζει περισσότερο από μια αμφιλεγόμενη δήλωση.
Academy Award-winning actor Javier Bardem speaks out on US talk-show The View, sharing the pain he feels over images of what he agrees is a genocide against Palestinians in Gaza. pic.twitter.com/Prhm82uKZg
Ο διάλογος γύρω από τη Ροζαλία δείχνει ότι το όριο ανάμεσα στην καλλιτεχνική ιδιότητα και την κοινωνική ευθύνη γίνεται ολοένα πιο θολό. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι οι δημιουργοί έχουν δικαίωμα στη σιωπή, ώστε να προστατεύσουν την καριέρα και την ιδιωτικότητά τους. Άλλοι επιμένουν πως, με δεδομένη την πλατφόρμα και την απήχηση που διαθέτουν, η αποχή από το δημόσιο λόγο συνιστά στάση με πολιτικό βάρος.
Η συζήτηση αυτή δεν περιορίζεται στη Γάζα, αλλά αντανακλά μια ευρύτερη τάση: σε έναν κόσμο όπου η πληροφορία κυκλοφορεί ακαριαία και η κοινωνία απαιτεί τοποθέτηση, η σιωπή είναι σπάνια «ουδέτερη». Για τους καλλιτέχνες, το αν θα μιλήσουν ή θα σωπάσουν δεν είναι απλώς προσωπική επιλογή —είναι αναπόφευκτα πράξη και ως τέτοια φέρει συνέπειες.