Γιατί οι νέοι ταξιδεύουν όλο και λιγότερο για να επισκεφτούν μουσεία – ακόμη και το ορόσημο Τate;

Το Tate μπορεί να είναι επίσημα το πιο επισκέψιμο μουσείο μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης στον κόσμο, αλλά οι κριτικοί το έχουν «στριμώξει» μετά την αναφορά του για δημοσιονομικό έλλειμμα πριν από έξι μήνες. Ενώ, το να κοιτάξει κανείς το τι συνέβη στην περίπτωση του πιο επισκέψιμου μουσείου μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης στον κόσμο ίσως μας λύσει απορίες σε σχέση με τα λιγότερο επισκέψιμα.

Όπως αναφέρει η εφημερίδα The Art Newspaper, ορισμένοι έχουν επισημάνει τις προγραμματιστικές και επιμελητικές στρατηγικές του μουσείου του Λονδίνου ως αιτία των οικονομικών του προβλημάτων, υποστηρίζοντας ότι ο προγραμματισμός του Tate ευθύνεται για τη μείωση της επισκεψιμότητας. Σε εθνικό επίπεδο, η επισκεψιμότητα έχει επιστρέψει στο 95% του προ-Covid επιπέδου, αλλά σε διεθνές επίπεδο έχει μειωθεί στο 61%.

Ωστόσο, έρευνες δείχνουν ότι η εικόνα είναι πιο περίπλοκη, καθώς το Brexit και οι κοινωνικοοικονομικές αλλαγές επηρεάζουν επίσης την επισκεψιμότητα, αναφέρει το Art News.

Κατακόρυφη η μείωση επισκεψιμότητας στο Tate

Η ετήσια έκθεση επισκεψιμότητας της TAN, που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο, περιγράφει πώς ο αριθμός των επισκεπτών στα ιδρύματα του Tate πέρυσι ήταν σημαντικά χαμηλότερος από ό,τι το 2019, που ήταν μια χρονιά ρεκόρ. Το 2024, η Tate Modern σημείωσε συνολικά 25% λιγότερους επισκέπτες σε σύγκριση με πριν από την πανδημία, ενώ η Tate Britain σημείωσε πτώση 32%. Η Tate St Ives σημείωσε πτώση σχεδόν 40% στην επισκεψιμότητα. Η Tate Liverpool θα παραμείνει κλειστή μέχρι το 2027.

Ενώ ορισμένοι κατηγορούν τις εκθέσεις της Tate για τη μείωση του αριθμού των επισκεπτών, η έρευνα της TAN — η οποία συνδυάζει στοιχεία της κυβέρνησης, στατιστικά στοιχεία για τις εγγραφές σε πανεπιστήμια και τον τουρισμό, έρευνες του Arts Council και του Art Fund, καθώς και εσωτερική έρευνα της ίδιας της Tate — διαπίστωσε ότι «η επισκεψιμότητα επηρεάζεται εξίσου, αν όχι περισσότερο, από εξωτερικούς κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες, εθνικούς και διεθνείς».

Η Tate δήλωσε ότι «ενώ η προσέλευση του γηγενούς κοινού είναι κοντά στο 95% των επιπέδων πριν από την πανδημία, έχει σημειωθεί σημαντική μείωση των επισκεπτών από το εξωτερικό στα ιδρύματα της Tate, ειδικά σε άτομα από την Ευρώπη ηλικίας 16 έως 24 ετών. Αυτή η ηλικιακή ομάδα, σύμφωνα με την Tate, είναι μια βασική δημογραφική ομάδα για τον όμιλο και για τα μουσεία τέχνης, σε αντίθεση με τα «μουσεία-μουσεία».

Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση επισκεπτών της TAN, η Tate Modern αντιπροσωπεύει περίπου τα τρία τέταρτα του συνολικού αριθμού επισκεπτών του ομίλου. Και ενώ το μουσείο έχει δει λιγότερους επισκέπτες να περνούν τις πόρτες του τον τελευταίο καιρό, παραμένει το πέμπτο πιο επισκέψιμο μουσείο τέχνης στον κόσμο. Το Λούβρο, τα Μουσεία του Βατικανού, το Βρετανικό Μουσείο και το MoMA βρίσκονται μπροστά του (με αυτή τη σειρά). Το Tate Modern είναι το πιο επισκέψιμο μουσείο μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης από το 2014, εκτός από το 2021, όταν το Κέντρο Πομπιντού στο Παρίσι και το MoMA το ξεπέρασαν.

Οι δημογραφικές μεταβολές

Ο Λίαμ Ντάρμπον, διευθυντής κοινού και καινοτομίας της Tate, και η ομάδα του εξέτασαν τις δημογραφικές μεταβολές στους επισκέπτες του μουσείου τα τελευταία 10 χρόνια. Αυτές οι μεταβολές συσχετίζονται με τις δημογραφικές μεταβολές μεταξύ των επισκεπτών στο Ηνωμένο Βασίλειο γενικότερα, ανέφερε.

«Το σημαντικότερο εύρημα για τη Μαρία Μπάλσοου, διευθύντρια της Tate, είναι η μείωση των νεαρών επισκεπτών από την ΕΕ, ειδικά στην ηλικιακή ομάδα 16-24 ετών», ανέφερε η TAN. «Οι νέοι αυτής της ηλικιακής ομάδας αποτελούν την κύρια δημογραφική ομάδα για το μουσείο, αντιπροσωπεύοντας τον ένα στους έξι επισκέπτες της Tate Modern και της Tate Britain».

Η Μπάλσοου δήλωσε ότι «τα στοιχεία μιλούν από μόνα τους. Μόνο η Tate Modern υποδέχτηκε 609.000 επισκέπτες από την Ευρώπη, ηλικίας 16 έως 24 ετών, το 2019-20, αλλά στη συνέχεια 357.000 το 2023-24. Και αν σκεφτείτε την ηλικία αυτών των ατόμων: επηρεάζονται βαθιά από τον συνδυασμό του Brexit, που αλλάζει τις εκπαιδευτικές και εργασιακές τους ευκαιρίες, και του Covid, που επηρεάζει βαθιά το τέλος των σπουδών τους και τον τρόπο που επιλέγουν να ζήσουν τη ζωή τους. Γενικά, ταξιδεύουν επίσης λιγότερο».

Τι συμβαίνει η με τους νέους ενήλικες

Έρευνα του Γραφείου Εθνικών Στατιστικών του Ηνωμένου Βασιλείου υπογραμμίζει ότι ο αριθμός των επισκεπτών από την ΕΕ παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητος από το 2015 έως το 2019, στα 24 εκατομμύρια ετησίως, αναφέρει το Art News. Ωστόσο, μέχρι το 2023, είχε μειωθεί σε περίπου 22 εκατομμύρια. Ο Ρος Μπένετ-Κουκ, εμπειρογνώμονας ταξιδιών και τουρισμού στο Πανεπιστήμιο του Γουεστμίνστερ, δήλωσε στο TAN: «Οι νέοι αντιμετωπίζουν την κρίση του κόστους διαβίωσης πολύ περισσότερο από τους Boomers και τις παλαιότερες γενιές. Η Gen Z και οι Millennials είναι η ομάδα που αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη πίεση όσον αφορά τα ταξίδια».

Αν και το κοινό διαφέρει μεταξύ των διαφόρων μουσείων Tate, ο Ντάρμπον δήλωσε ότι αυτές οι δημογραφικές αλλαγές είναι αισθητές σε ολόκληρο τον όμιλο. Είπε επίσης ότι «στην αγορά των 16-25 και 16-35 ετών παρατηρείται μια μετατόπιση των επισκέψεων από τα κλασικά μουσεία προς τους χώρους των γκαλερί τέχνης».

«Με άλλα λόγια», ανέφερε το TAN, «κατά τη γνώμη του, οι νέοι ενήλικες είναι πιο σημαντικοί ως δημογραφική ομάδα για τις γκαλερί τέχνης παρά για τα λεγόμενα ‘μουσεία-μουσεία’, και η απώλεια των νέων επισκεπτών από την ΕΕ έχει επομένως μεγαλύτερο αντίκτυπο».