Το ποντίκι της Καλιφόρνια δεν χωρίζει ποτέ το ταίρι του, σε αντίθεση με τα δελφίνια και κάποιους μακάκους που θέλουν ποικιλία στην ερωτική ζωή τους. Τι συμβαίνει όμως με τους ανθρώπους; Είναι η μονογαμία ένα κοινωνικό κατασκεύασμα, ή είναι στη φύση μας να μένουμε με το σύντροφο για μια ζωή;
Μελέτη που συνέκρινε τον άνθρωπο με μια ποικιλία άλλων ζώων δείχνει να επιβεβαιώνει ότι η μονογαμία είναι η κύρια αναπαραγωγική τακτική του είδους μας, σε αντίθεση με τους πλησιέστερους συγγενείς μας, τους χιμπατζήδες και τους γορίλες, οι οποίοι κατά κανόνα προτιμούν να ξενοκοιμούνται.
Ο Μαρκ Ντάιμπλ, ερευνητής του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ, χρησιμοποίησε μια ποικιλία δεδομένων για να υπολογίσει την αναλογία των ετεροθαλών αδελφών σε πληθυσμούς ανθρώπων και 34 άλλων θηλαστικών.
Η λογική είναι ότι στα πιο πολυγαμικά είδη η αναλογία των ετεροθελών αδελφών, συγκριτικά με τα αδέλφια που μοιράζονται και τους δύο γονείς, είναι υψηλότερη από ό,τι στα μονογαμικά είδη, στα οποία τα θηλυκά σπάνια απατούν το ταίρι τους.
Σύγκριση μεταξύ ειδών
Η μελέτη βασίστηκε σε μαθηματικό μοντέλο στο οποίο τροφοδοτήθηκαν δεδομένα από γενετικές μελέτες σε ζώα και ανθρώπινους σκελετούς που χρονολογούνται από Εποχή του Λίθου μέχρι σήμερα, καθώς και σε εθνογραφικά δεδομένα για 94 ανθρώπινες κοινωνίες.
Οι κοινωνικές νόρμες παίζουν ρόλο, αφού στο 85% των προβιομηχανιών κοινωνιών η πολυγυνία ήταν διαδεδομένη
Η ανάλυση έδειξε ότι το 66% των παιδιών στους ανθρώπινους πληθυσμούς μοιράζονται και τους δύο γονείς τους, ποσοστό πολύ υψηλότερο από το 4,1% που καταγράφεται στον χιμπατζή και το ρινοδέλφινο.
Όταν ο ευρασιατικός κάστορας βρει την αγάπη, δεν την εγκαταλείπει σχεδόν ποτέ (Charlie Marshall)
Παρόλο όμως που ο Homo sapiens έρχεται ψηλά στη λίστα, δεν βρίσκεται στην κορυφή. Το ρεκόρ ανήκει στο ποντίκι της Καλιφόρνια (Peromyscus californicus) με ποσοστό 100%, πάνω από το αφρικανικό αγριόσκυλο με 85% και τον ευρασιατικό κάστορα με 72,9%.
Για την ακρίβεια, ο άνθρωπος βρίσκεται ακριβώς ανάμεσα στον κάστορα και τον λευκό γίββωνα, στον οποίο το ποσοστό μονογαμίας εκτιμάται στο 63,5%, αναφέρει ο Ντάιμπλ στο Proceedings of the Royal Society B.
Θεμέλιο του πολιτισμού;
Ο ερευνητής αναγνωρίζει ότι οι κοινωνικές νόρμες παίζουν ρόλο, αφού στο 85% των προβιομηχανιών κοινωνιών η πολυγυνία –δηλαδή ο γάμος του ίδιου άνδρα με περισσότερες από μία γυναίκες- ήταν διαδεδομένη.
Η γενική τάση όμως είναι η μονογαμία: «Το εύρημα ότι τα ποσοστά αδελφών που μοιράζονται τους ίδιους γονείς επικαλύπτονται με το εύρος που παρατηρείται σε κοινωνικά μονογαμικά θηλαστικά προσθέτει ακόμη μεγαλύτερο βάρος στην άποψη ότι η μονογαμία είναι το κυρίαρχο πρότυπο ζευγαρώματος για το είδος μας» δήλωσε ο Ντάιμπλ.
Και αυτό δείχνει να επιβεβαιώνει τους ανθρωπολόγους που πιστεύουν ότι η μονογαμία είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της κοινωνικής οργάνωσης που επέτρεψε στον άνθρωπο να κυριαρχήσει στον πλανήτη.
Όσον αφορά την προέλευση της μονογαμίας, ο Ντάιμπλ αναφέρει πως «με βάση τα μοτίβα ζευγαρώματος των πλησιέστερων συγγενών μας, όπως οι χιμπατζήδες και οι γορίλλες, η ανθρώπινη μονογαμία πιθανώς προέκυψε από τη μη μονογαμική ζωή σε ομάδες, μια μετάβαση που είναι άκρως ασυνήθιστη μεταξύ των θηλαστικών».
Ο ερευνητής πάντως διευκρίνισε ότι τα ευρήματα αφορούν την αναπαραγωγική μονογαμία και όχι τη σεξουαλική συμπεριφορά.
«Στα περισσότερα θηλαστικά», είπε, «το ζευγάρωμα και η αναπαραγωγή είναι στενά συνδεδεμένα. Στους ανθρώπους, οι μέθοδοι αντισύλληψης και οι πολιτισμικές πρακτικές σπάνε αυτό τον δεσμό».