Πόσο πιθανό είναι να αναπτυχθεί μια στρατιωτική δύναμη 60.000 στρατιωτών από τα 27 κράτη-μέλη για την άμυνα της ΕΕ; Πρόκειται για μια από τις πρόσφατες προτάσεις των οπαδών της ομοσπονδοποίησης του μπλογκ με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία. Από ιδρύσεώς της όμως, η Κοινότητα επέλεγε μια διαφορετική λύση για όλες τις δουλειές: χρήμα και οικονομία.
Μπορεί σε κάποιους να φαίνεται παράξενο, αλλά όπως εξηγεί ανάλυση του περιοδικού Foreign Policy, έτσι ήταν ανέκαθεν.
«Από τότε που ιδρύθηκε η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) το 1952—όταν το Βέλγιο, η Γαλλία, η Δυτική Γερμανία, η Ιταλία, το Λουξεμβούργο και οι Κάτω Χώρες συμφώνησαν να θέσουν τις πολεμικές τους βιομηχανίες υπό μια ανώτερη αρχή ώστε να μην μπορούν πλέον να πολεμούν μεταξύ τους—η ειρήνη και η ασφάλεια επιδιώκονται με οικονομικά μέσα» σημειώνει η συντάκτρια της ανάλυσης Caroline de Gruyter.
Υπενθυμίζει ότι ο πατέρας της ΕΚΑΧ, ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ρομπέρ Σουμάν «είχε κατανοήσει ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αντιστέκονται λιγότερο σε οικονομικές λύσεις απ’ ό,τι σε λύσεις πολιτικού χαρακτήρα, που αγγίζουν τον πυρήνα της εθνικής κυριαρχίας»
Η Ολλανδή δημοσιογράφος επικαλείται και το άρθρο στην Frankfurter Allgemeine Zeitung τον Απρίλιο, του καθηγητή ευρωπαϊκής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο LMU του Μονάχου, Kiran Klaus Patel.
Ο καθηγητής λοιπόν είχε επισημάνει τη «μέθοδο Σουμάν» η οποία λειτούργησε καλά το 1952. Λειτούργησε ξανά μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, όταν ολοκληρώθηκε η ενιαία αγορά της ΕΕ. Σήμερα, λειτουργεί ξανά και σήμερα, σύμφωνα με τον ίδιο, αλλά και την Ολλανδή δημοσιογράφο.
Μπορεί η ΕΚΑΧ να κατέληξε κάπως δυσλειτουργική τη δεκαετία του 1950, αλλά μετεξελίχθηκε σε σύμπραξη με την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας και την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα και βρήκε ρόλο στη βιομηχανική πολιτική και αργότερα στη γεωργία.
Ωστόσο, η δημοσιογράφος σημειώνει ότι με την πολιτική ενοποίηση «από πάνω προς τα κάτω» οι Ευρωπαίοι δεν τα πήγαν και τόσο καλά. «Η Ευρωπαϊκή Αμυντική Κοινότητα (που προέβλεπε έναν πραγματικό ευρωπαϊκό στρατό) απορρίφθηκε από τη Γαλλική Εθνοσυνέλευση το 1954. Το Συμβούλιο της Ευρώπης, που εστιάζει στα ανθρώπινα δικαιώματα, έχει μαραζώσει με τα χρόνια. Μετά την πτώση του Τείχους το 1989 συνέβη κάτι ανάλογο: Η πολιτική ενοποίηση με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ ξεκίνησε αργά, γιατί ορισμένες κυβερνήσεις δεν ήθελαν μια ισχυρή «Κοινωνική Ευρώπη» ή ένα ισχυρό Σένγκεν».
Αντίθετα, όπως έχει υποστηρίξει ο Patel, το ευρώ και η ενιαία αγορά άνθησαν.
Λειτουργεί ξανά
Στη συνέχεια, συνεχίζει η Gruyter, λειτούργησε ξανά η μέθοδος Σουμάν και κατά την πανδημία COVID-19. «Επρόκειτο για μεγάλη κρίση, που έπληξε ολόκληρη την Ευρώπη και απειλούσε να καταστρέψει την ενιαία αγορά μέσω κλεισιμάτων συνόρων και εθνικών περιορισμών στις εξαγωγές. Η δημόσια υγεία στην Ευρώπη, ωστόσο, είναι αμιγώς εθνική αρμοδιότητα. Τα κράτη-μέλη της ΕΕ δεν ήθελαν να την «εξευρωπαΐσουν»».
«Έτσι αντιμετώπισαν την κρίση με οικονομικά μέσα: κοινές αγορές εμβολίων και ένα σχήμα προσωρινής κοινής έκδοσης χρέους για την τόνωση των οικονομιών των πληγεισών χωρών» λέει προσθέτοντας πως ότι «η πολιτική υγείας παραμένει τόσο εθνική όσο ήταν πριν από την πανδημία».
Και σήμερα, η Ευρώπη μοιάζει να αναβιώνει το σχέδιο Σουμάν, καταλήγει. «Καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία γίνεται πόλεμος της Ευρώπης, οι εθνικές κυβερνήσεις εξαναγκάζονται να βρουν κοινή λύση. Σταθερές στις συνήθειές τους, δεν επιλέγουν ευρείας κλίμακας πολιτική ενοποίηση: δεν υπάρχει κίνηση προς λήψη αποφάσεων με πλειοψηφία σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας, προς αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία ή προς τις θεσμικές μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για να μπορέσει η ΕΕ να απορροφήσει νέα κράτη-μέλη. Αντίθετα, ρίχνουν χρήμα στο πρόβλημα» με το 19ο πακέτο κυρώσεων και ενισχύοντας οικονομικά τους Ουκρανούς στον πόλεμο.
Ωστόσο, η Ολλανδή δημοσιογράφος παραλείπει ότι η Ευρωζώνη δεν στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία, ενώ είναι απορίας άξιο εάν η ίδια γνωρίζει αν αρκούν μόνο τα ευρωπαϊκά χρήματα για να νικήσουν οι Ουκρανοί ή απλά η Ευρώπη χρηματοδοτεί μια σφαγή δίχως αύριο;