Η μέρα που «χάθηκε» ο ήλιος στην Αγγλία

Το πρωινό της 19ης Μαΐου 1780 ξεκίνησε με έναν παράξενο τόνο. Ο ουρανός στη Νέα Αγγλία δεν ήταν καθαρός, όπως συνήθως τον Μάιο, αλλά είχε μια καφεκίτρινη απόχρωση. Ένας λεπτός καπνός αιωρούνταν πάνω από την ατμόσφαιρα. Λίγοι έδωσαν σημασία.

Μέχρι το μεσημέρι, όμως, είχε συμβεί κάτι που έμελλε να γραφτεί στην Ιστορία ως ένα από τα πιο μυστηριώδη φυσικά φαινόμενα στην προεπαναστατική Αμερική: η ημέρα σκοτείνιασε σαν νύχτα.

Ημέρα χωρίς φως

Σε πολιτείες όπως η Μασαχουσέτη, το Κονέκτικατ, το Νιου Χάμσαϊρ και το Ρόουντ Άιλαντ, οι άνθρωποι είδαν το φως να σβήνει σχεδόν απότομα. Μέσα σε λίγες ώρες, ο ήλιος χάθηκε πίσω από ένα βαρύ πέπλο. Το σκοτάδι ήταν τόσο απόλυτο, που χήνες και κοκόρια πήγαν να κοιμηθούν. Μερικές αγελάδες επέστρεψαν στους στάβλους τους μόνες. Σπίτια άναβαν φανάρια και κεριά στο καταμεσήμερο.

Οι άνθρωποι δεν είχαν προηγούμενη εμπειρία. Και δεν είχαν και επιστήμη να τους εξηγήσει τι συνέβαινε. Η θρησκευτικότητα της εποχής, ενισχυμένη από την ανασφάλεια των πολιτικών ανακατατάξεων (ήταν η περίοδος του Αμερικανικού Πολέμου της Ανεξαρτησίας), μετέτρεψε το φαινόμενο σε απόλυτη κρίση πίστης.

«Ήρθε η Δευτέρα Παρουσία»

Στις εκκλησίες, ιερείς καλούσαν τον κόσμο να προσευχηθεί. Στα χωριά της Μασαχουσέτης, οι κάτοικοι ένιωσαν πως ζούσαν τις τελευταίες ώρες του κόσμου. Ορισμένοι αρνήθηκαν να δουλέψουν. Άλλοι εγκατέλειψαν καλλιέργειες και ζώα για να κλειστούν στα σπίτια τους. Στο Κονγκρέσο της Μασαχουσέτης, αρκετοί εκπρόσωποι πρότειναν να διαλυθεί η συνέλευση. Ένας όμως, ο Abraham Davenport, είπε:

«Αν έρχεται η Ημέρα της Κρίσεως, τότε ας μας βρει στη θέση μας, να κάνουμε το καθήκον μας. Φέρτε κεριά».

Η εξήγηση ήρθε αργότερα

Χρειάστηκαν δεκαετίες για να βρεθεί η αιτία. Τα ιστορικά και μετεωρολογικά αρχεία δείχνουν πως την ίδια περίοδο είχαν ξεσπάσει μεγάλες δασικές πυρκαγιές στον Καναδά (κυρίως στο Οντάριο) και στη βόρεια Νέα Υόρκη. Ο καπνός από τα δάση, σε συνδυασμό με χαμηλή νέφωση και φυσική ομίχλη, μεταφέρθηκε νοτιοανατολικά με ασυνήθιστο τρόπο, δημιουργώντας πυκνό πέπλο που απέκλεισε εντελώς το ηλιακό φως.

Σε κάποιες περιοχές, το νερό είχε γίνει μαύρο από τη στάχτη. Ο ήλιος είχε χρώμα αίματος την προηγούμενη μέρα και η πανσέληνος εμφανίστηκε κόκκινη το ίδιο βράδυ. Η φύση είχε δημιουργήσει την πιο τέλεια ψευδαίσθηση αποκάλυψης.

Μια αληθινή στιγμή συλλογικού φόβου

Σήμερα, το φαινόμενο αναφέρεται ως ένα από τα πιο έντονα παραδείγματα του πώς οι κοινωνίες ερμηνεύουν το ανεξήγητο μέσα από τον φόβο, τον μύθο και τη θρησκεία. Η «Μαύρη Ημέρα της Νέας Αγγλίας» δεν ήταν ούτε μαγεία ούτε θαύμα — αλλά για εκείνους που τη βίωσαν, ήταν σαν να κοιτάς τον ουρανό και να μην υπάρχει τίποτα πίσω του.

Και ίσως αυτή να είναι η πιο διαχρονική απειλή: όχι το σκοτάδι, αλλά το τι κάνει ο άνθρωπος όταν χάνεται το φως.