Γιατί αυτά τα Όσκαρ σημαίνουν τόσα πολλά για τη Βραζιλία

Οι δρόμοι του Ρίο ντε Τζανέιρο έχουν γεμίσει με μιμήτριες της Φερνάντα Τόρες. Πίνουν μπύρα, κρατούν πλαστικά αγαλματίδια Όσκαρ και εκφωνούν τους αυτοσχέδιους ευχαριστήριους λόγους που ελπίζουν ότι θα εκφωνήσει το είδωλό τους, η Βραζιλιάνα ηθοποιός Φερνάντα Τόρες, το βράδυ της Κυριακής στα βραβεία Όσκαρ.

«Είναι το αποκορύφωμα της φήμης στη Βραζιλία: να γίνεις κοστούμι του καρναβαλιού», δήλωσε η Τόρες σε ένα κινηματογραφικό φεστιβάλ στην Καλιφόρνια αυτόν τον μήνα, αναφερόμενη στους πολλούς μιμητές της κατά τη διάρκεια των προ-καρναβαλικών εορτασμών τις τελευταίες εβδομάδες.

«Γνωρίζουμε τη γαλλική κουλτούρα, την αμερικανική κουλτούρα, γνωρίζουμε τη ρωσική κουλτούρα, τη γερμανική κουλτούρα, την ιταλική κουλτούρα, αλλά δε γνωρίζουμε πολλά για τη βραζιλιάνικη κουλτούρα»

Μια γυναίκα φωτογραφίζει με drone μια τοιχογραφία που απεικονίζει τη Βραζιλιάνα ηθοποιό Φερνάντα Τόρες με ένα τρόπαιο Χρυσής Σφαίρας, στο Πόρτο Αλέγκρε της Βραζιλίας, 20 Φεβρουαρίου 2025. REUTERS/Diego Vara

Διεθνής αναγνώριση 

Η Τόρες ήταν ήδη ευρέως γνωστή στη Βραζιλία, αλλά τώρα έχει γίνει το «αστέρι του καιρού» για ένα ολόκληρο έθνος καταφέρνοντας κάτι που για πολύ καιρό δεν μπορούσαν να πετύχουν οι περισσότεροι από τους συναδέλφους και προκατόχους της στη χώρα: τη διεθνή αναγνώριση.

Από τότε που κέρδισε τη Χρυσή Σφαίρα καλύτερης ηθοποιού τον περασμένο μήνα, βρίσκεται σε μια διεθνή εκστρατεία των Όσκαρ για το I’m Still Here, τη βραζιλιάνικη ταινία για μια μητέρα πέντε παιδιών που παλεύει απέναντι στην εξαφάνιση του συζύγου της κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής δικτατορίας της Βραζιλίας.

Η Φερνάντα Τόρες λαμβάνει τη Χρυσή Σφαίρα 2024

Πιστοποιημένο πολιτιστικό φαινόμενο στη Βραζιλία

Η Φερνάντα Τόρες είναι υποψήφια για καλύτερη ηθοποιός, ενώ η ταινία είναι υποψήφια για καλύτερη διεθνή ταινία και -η πρώτη τέτοια υποψηφιότητα για βραζιλιάνικη ταινία- για καλύτερη ταινία.

Αυτές οι διακρίσεις, καθώς και η ευρύτερη κυκλοφορία στις ΗΠΑ που έχει γίνει ποτέ για βραζιλιάνικη ταινία, την έχουν καταστήσει πιστοποιημένο πολιτιστικό φαινόμενο στη Βραζιλία.

Υπήρξε έντονη διαδικτυακή υποστήριξη, καθολική κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης και προβολές από τον πρόεδρο Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα. Το αποτέλεσμα είναι ένα αίσθημα εθνικής υπερηφάνειας που συνήθως επιφυλάσσεται αποκλειστικά για την εθνική ομάδα ποδοσφαίρου.

Αυτό συμβαίνει επειδή, για πολλούς σε αυτή τη χώρα των 200 εκατομμυρίων κατοίκων, το πρώτο μεγάλο Όσκαρ της Βραζιλίας θα αποτελούσε μια ουσιαστική επικύρωση μιας κουλτούρας που περίμενε εδώ και καιρό να της αποδοθεί η οφειλόμενη τιμή.

Το τρέιλερ του I’m Still Here 

Η «κλειστή» κουλτούρα της Βραζιλίας

«Γνωρίζουμε τη γαλλική κουλτούρα, την αμερικανική κουλτούρα, γνωρίζουμε τη ρωσική κουλτούρα, τη γερμανική κουλτούρα, την ιταλική κουλτούρα, αλλά δε γνωρίζουμε πολλά για τη βραζιλιάνικη κουλτούρα», δήλωσε η Τόρες, 59 ετών, σε μια πρόσφατη συνέντευξη που έγινε viral στη Βραζιλία.

«Μας λείπει αυτή η επικοινωνία με τον κόσμο, και από την άλλη πλευρά, η Βραζιλία λυπάται που ο κόσμος δεν ξέρει αυτά που ξέρουμε εμείς».

Εδώ και γενιές, η Βραζιλία έχει δημιουργήσει ένα τεράστιο, ζωντανό μωσαϊκό τέχνης, μουσικής, λογοτεχνίας και κινηματογράφου -μερικά από αυτά αριστουργηματικά και πολλά από αυτά βαθιά πρωτότυπα- που έχει εξυμνηθεί ευρέως στο εσωτερικό αυτού του τεράστιου έθνους και είναι ελάχιστα γνωστό εκτός αυτού.

Ο Κουέντιν Ταραντίνο, ο Σπάικ Λι και ο Μάρτιν Σκορτσέζε είναι δηλωμένοι θαυμαστές του βραζιλιάνικου κινηματογράφου

Πανηγυριστές στο Cortejo das Minas, ένα πάρτι αφιερωμένο στην υποψήφια για Όσκαρ Φερνάντα Τόρες, κατά τη διάρκεια μιας προ-καρναβαλικής παρέλασης στο Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας στις 23 Φεβρουαρίου 2025. REUTERS/Pilar Olivares

Βραζιλία δεν είναι μόνο η Κάρμεν Μιράντα και η Μπόσα Νόβα

Ναι, η Βραζιλιάνα ηθοποιός Κάρμεν Μιράντα και το καπέλο της με τα φρούτα έγιναν αίσθηση στο Χόλιγουντ τη δεκαετία του 1940 – αν και εν μέρει ενισχύοντας τα στερεότυπα των Λατίνων – και στη συνέχεια η Μπόσα Νόβα έκανε θραύση τη δεκαετία του 1950.

Αλλά από τότε, η βραζιλιάνικη κουλτούρα συχνά ορίζεται στο εξωτερικό από το ποδόσφαιρο, τη σάμπα και το καρναβάλι -παρόλο που είναι πολύ, πολύ περισσότερα.

Ένα εμπόδιο ήταν η γλώσσα. Η Βραζιλιάνα ποπ σταρ Anitta άρχισε πρόσφατα να προσεγγίζει ένα ευρύτερο κοινό, αλλά μόνο τραγουδώντας στα ισπανικά και στα αγγλικά.

«Η Βραζιλία είναι ηπειρωτική σε μέγεθος, αλλά μιλάμε πορτογαλικά, τη γλώσσα μιας μικρής χώρας, μια γλώσσα ελάχιστα αναγνωρισμένη στον κόσμο», δήλωσε σε συνέντευξή του ο Καετάνο Βελόσο, ο θρύλος της βραζιλιάνικης μουσικής.

Πανηγυριστές στο Cortejo das Minas, ένα πάρτι αφιερωμένο στην υποψήφια για Όσκαρ Φερνάντα Τόρες, κατά τη διάρκεια μιας προ-καρναβαλικής παρέλασης στο Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας στις 23 Φεβρουαρίου 2025. REUTERS/Pilar Olivares

Οι μεγάλοι σκηνοθέτες λατρεύουν τον βραζιλιάνικο κινηματογράφο

Ο Βελόσο έχει δημιουργήσει περισσότερη ομορφιά με αυτή τη γλώσσα από σχεδόν οποιονδήποτε άλλον. Ο μουσικοκριτικός των New York Times, Jon Pareles, έχει αποκαλέσει τον Βελόσο «έναν από τους μεγαλύτερους τραγουδοποιούς του αιώνα», ενώ ο David Byrne των Talking Heads έχει πει γι’ αυτόν: «Όταν με ρωτούν ποιους μουσικούς θαυμάζω, είναι πάντα πρώτος στη λίστα».

Φαίνεται λοιπόν ότι μια σοβαρή πρόκληση δεν ήταν η ποιότητα της τέχνης της Βραζιλίας, αλλά η προβολή της. Ο Κουέντιν Ταραντίνο, ο Σπάικ Λι και ο Μάρτιν Σκορτσέζε είναι δηλωμένοι θαυμαστές του βραζιλιάνικου κινηματογράφου.

Ωστόσο, ο Σκορσέζε δήλωσε ότι έπρεπε να τον ανακαλύψει σε ένα μουσείο. Στη συνέχεια του έγινε «εμμονή», είπε, αποκαλώντας τη βραζιλιάνικη ταινία «Antonio das Mortes» του 1969 του Glauber Rocha «ένα από τα κορυφαία σημεία της κινηματογραφικής μου εμπειρίας».

*Με στοιχεία από nytimes.com | Αρχική Φωτό: Οι πανηγυρισμοί λαμβάνουν μέρος στο Cortejo das Minas, ένα πάρτι αφιερωμένο στην υποψήφια για Όσκαρ Βραζιλιάνα ηθοποιό Φερνάντα Τόρες, κατά τη διάρκεια μιας προ-καρναβαλικής παρέλασης στο Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας στις 23 Φεβρουαρίου 2025. REUTERS/Pilar Olivares