Το ποδόσφαιρο στο χείλος μιας μικρής «επανάστασης»

Στις 20 Ιανουαρίου, πίσω από κλειστές πόρτες, μια χούφτα ανθρώπων θα αποφασίσει πώς θα παίζεται το ποδόσφαιρο τα επόμενα χρόνια. Η IFAB, το μοναδικό όργανο που έχει την εξουσία να αλλάζει τους κανονισμούς του παιχνιδιού, ετοιμάζεται να συζητήσει τέσσερις αλλαγές που μπορεί να φανούν τεχνικές στα χαρτιά, αλλά στην πράξη αγγίζουν την καρδιά του αθλήματος: από τον τρόπο που ορίζεται το οφσάιντ, μέχρι το αν ένας παίκτης μπορεί να αποβάλλεται με δεύτερη κίτρινη χωρίς τη ματιά του βίντεο (η άδικη αποβολή του Εσε στη Βαρκελώνη ξύπνησε τον κόσμο). Είναι η συνέχεια μιας πορείας που άνοιξε με το VAR και το ημιαυτόματο οφσάιντ και τώρα απλώνεται πιο βαθιά, προσπαθώντας να ισορροπήσει ανάμεσα στη δικαιοσύνη, στο θέαμα και στον σεβασμό του χρόνου του φιλάθλου.

Η πρώτη μεγάλη αλλαγή αφορά κάτι τόσο καθημερινό, που όλοι το έχουμε δει να γίνεται κατάχρηση: τον «τραυματισμό» στη μέση του ματς. Η λογική είναι απλή, αλλά αυστηρή. Αν ένας παίκτης ζητήσει ιατρική βοήθεια μετά από σύγκρουση και το ιατρικό τιμ μπει στον αγωνιστικό χώρο, δεν θα μπορεί να σηκώνεται σε δέκα δευτερόλεπτα και να συνεχίζει σαν να μη συμβαίνει τίποτα. Θα είναι υποχρεωμένος να βγει εκτός αγωνιστικού χώρου και να μείνει εκεί για δύο ολόκληρα λεπτά αγώνα, αφήνοντας την ομάδα του με παίκτη λιγότερο. Η εξαίρεση θα αφορά τον τερματοφύλακα, καθώς και τις περιπτώσεις όπου ο αντίπαλος έχει ήδη τιμωρηθεί με κάρτα για το μαρκάρισμα. Πίσω από αυτή τη φαινομενικά σκληρή προσέγγιση κρύβεται ένα διπλό μήνυμα: η ασφάλεια του παίκτη πρέπει να είναι πραγματική και όχι άλλοθι για «θέατρο», και η σπατάλη χρόνου δεν μπορεί πια να αποτελεί τακτική.

Σε συνάρτηση με αυτό έρχεται και η δεύτερη μεγάλη κατεύθυνση: ο πόλεμος στις καθυστερήσεις. Όλοι έχουμε ζήσει ματς που «σέρνονται», με τερματοφύλακες να αλλάζουν πλευρά στο γήπεδο πριν εκτελέσουν άουτ, με παίκτες να κοιτούν τη γραμμή για μια πλάγια επαναφορά λες και είναι χειρουργική επέμβαση. Η Ifab εξετάζει το ενδεχόμενο να μπει αυστηρός χρονικός περιορισμός όχι μόνο στον χρόνο που κρατά την μπάλα στα χέρια ο τερματοφύλακας, αλλά και στον χρόνο εκτέλεσης του άουτ και του πλάγιου. Η ιδέα που κερδίζει έδαφος είναι να δοθεί ένα συγκεκριμένο «παράθυρο» δευτερολέπτων: αν χαθεί, η συνέπεια δεν θα είναι μια απλή παρατήρηση, αλλά η παραχώρηση κόρνερ ή κατοχής στον αντίπαλο. Είναι μια πρόταση που μπορεί να αλλάξει δραματικά τη συμπεριφορά των ομάδων στα τελευταία λεπτά, εκεί όπου σήμερα το ρολόι γίνεται συχνά το πιο χρήσιμο «όπλο» της ομάδας που προηγείται.

Το πιο ευαίσθητο όμως σημείο της ατζέντας αφορά το οφσάιντ. Όσα έφερε η τεχνολογία τα τελευταία χρόνια – οι γραμμές, τα τρισδιάστατα μοντέλα, το ημιαυτόματο σύστημα – δεν εξαφάνισαν τις συζητήσεις. Αντίθετα, τις φόρτωσαν με χιλιοστά, φωτογραφίες και παγωμένα καρέ. Η νέα ιδέα, που προωθείται εδώ και καιρό, είναι να μετατοπιστεί η ερμηνεία υπέρ του επιτιθέμενου: ο παίκτης να θεωρείται οφσάιντ μόνο όταν ολόκληρο το «σώμα με το οποίο μπορεί να σκοράρει» βρίσκεται μπροστά από τον τελευταίο αμυνόμενο. Αν έστω και ένα μέρος – κεφάλι, κορμός ή πόδι – είναι σε ευθεία ή πίσω από τη γραμμή του αμυντικού, η φάση να θεωρείται νόμιμη. Με απλά λόγια, να χρειάζεται να «φαίνεται καθαρή λωρίδα φωτός» ανάμεσα στον επιθετικό και στον αμυνόμενο για να σηκωθεί η σημαία. Αυτό, αν περάσει, υπόσχεται περισσότερο χώρο για τους επιθετικούς, περισσότερα γκολ και λιγότερες αμφισβητήσεις για οφσάιντ «μύτης» ή «ώμου», αλλά και μια σοβαρή προσαρμογή για τις άμυνες που έχουν μάθει να παίζουν με τη γραμμή ψηλά.

Κι ενώ το οφσάιντ κοιτάζει προς ένα πιο επιθετικογενές μέλλον, το Var κινδυνεύει να βρεθεί σε ακόμη πιο καυτή ζώνη. Μέχρι σήμερα, το βίντεο δεν επεμβαίνει σε κίτρινα κάρτες, εκτός αν πρόκειται να μετατραπεί μια φάση σε απευθείας κόκκινη. Η Ifab συζητά το ενδεχόμενο να ανοίξει την πόρτα και στη «δεύτερη κίτρινη», δηλαδή στη φάση που οδηγεί στην αποβολή ενός παίκτη.
Σε αυτό το σενάριο, ο διαιτητής θα μπορεί – ή θα υποχρεούται – να ενημερώνεται από τον βοηθό στο βίντεο πως η δεύτερη κίτρινη είναι ξεκάθαρα λανθασμένη ή υπερβολική και να την ανακαλεί πριν ο παίκτης βγει εκτός. Είναι μια ιδέα που γεννήθηκε μέσα από ακραίες περιπτώσεις: αποβολές που κρίθηκαν από μια στιγμή πανικού ή κακής γωνίας θέασης, με ολόκληρα παιχνίδια να τινάσσονται στον αέρα. Όμως, ανοίγει και τη συζήτηση για το πόσο ακόμη θέλουμε το παιχνίδι να «διορθώνεται» από οθόνες και πόσο χώρο αφήνουμε στην κρίση του ανθρώπου διαιτητή.

Όλες αυτές οι αλλαγές δεν θα εφαρμοστούν από τη μια μέρα στην άλλη. Χρειάζονται δοκιμές, πιλοτικές διοργανώσεις, αναλύσεις. Πίσω από τις τεχνικές διατυπώσεις, όμως, υπάρχει κάτι βαθύτερο: η προσπάθεια του ποδοσφαίρου να προσαρμοστεί σε μια εποχή όπου ο τηλεθεατής δεν συγχωρεί την πλήξη, όπου η παραμικρή αδικία γίνεται virαl σε λίγα δευτερόλεπτα και όπου κάθε λεπτό «νεκρού χρόνου» μοιάζει με προσβολή σε όσους πληρώνουν εισιτήριο ή συνδρομή. Οι παίκτες θα κληθούν να τρέξουν περισσότερο και να «παίξουν» λιγότερο με τα όρια του κανονισμού. Οι προπονητές θα πρέπει να ξανασχεδιάσουν τις άμυνές τους με βάση ένα διαφορετικό οφσάιντ. Οι διαιτητές θα βρεθούν ξανά στη μέση μιας συζήτησης όπου η τεχνολογία υπόσχεται να τους προστατέψει, αλλά ταυτόχρονα τους εκθέτει σε κάθε λάθος.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι ο Ιανουάριος δεν θα είναι απλώς μια ακόμη τυπική συνεδρίαση κανονισμών. Θα είναι ένα ακόμη κεφάλαιο στη διαρκή διαπραγμάτευση μεταξύ παράδοσης και εξέλιξης. Ένα παιχνίδι που για δεκαετίες βασίστηκε σε ένα λεπτό κομμάτι υφάσματος – τη σημαία του βοηθού – τώρα στηρίζεται σε κάμερες, chip στην μπάλα και γραμμές φωτός. Το ερώτημα είναι αν οι νέοι κανόνες θα φέρουν ένα ποδόσφαιρο πιο καθαρό και συναρπαστικό ή αν θα μας φέρουν ακόμη πιο κοντά σε μια εκδοχή όπου το συναίσθημα θα περνά κάθε φορά από έλεγχο… στο μόνιτορ. Οι απαντήσεις, όπως πάντα, θα δοθούν στο χορτάρι.