Η AI εισβάλλει στη διαδικασία προσλήψεων και δημιουργεί «φαύλο κύκλο» δυσαρέσκειας

Η τεχνητή νοημοσύνη εισβάλλει στις προσλήψεις και δημιουργεί «φαύλο κύκλο» δυσαρέσκειας. Στις ΗΠΑ, όπου η αγορά εργασίας επιβραδύνεται, η χρήση AI σε συνεντεύξεις και αυτοματοποιημένα βιογραφικά αλλάζει ριζικά τη διαδικασία, χωρίς όμως να βελτιώνει απαραίτητα την ποιότητα των προσλήψεων.

«Η ικανότητα των εταιρειών να επιλέγουν τον καλύτερο εργαζόμενο σήμερα μπορεί να είναι χειρότερη λόγω της AI»

Σύμφωνα με έρευνα της Society for Human Resource Management, περισσότεροι από τους μισούς οργανισμούς στις ΗΠΑ χρησιμοποίησαν τεχνητή νοημοσύνη για την πρόσληψη εργαζομένων το 2025. Παράλληλα, περίπου το ένα τρίτο των χρηστών του ChatGPT στράφηκε στο εργαλείο για βοήθεια στην αναζήτηση εργασίας, παράγοντας αυτοματοποιημένα γράμματα πρόσληψης και βιογραφικά.

Η εισαγωγή μεγάλων γλωσσικών μοντέλων (LLMs) όπως το ChatGPT από το 2022 άλλαξε δραστικά το τοπίο, αναφέρει δημοσίευμα του CNN. Μελέτη των ερευνητών Αναΐς Γκάλντιν από το Dartmouth και Τζέσε Σίλμπερτ από το Princeton ανέλυσε δεκάδες χιλιάδες αιτήσεις εργασίας στην πλατφόρμα Freelancer.com. Οι επιστολές έγιναν μακρύτερες και καλύτερα γραμμένες, αλλά οι εταιρείες έπαψαν να τα εκτιμούν, δυσκολευόμενες να ξεχωρίσουν ικανούς υποψηφίους από τον όγκο αιτήσεων. Αποτέλεσμα; Πτώση του ρυθμού πρόσληψεων και μείωση των αρχικών μισθών.

«Η ικανότητα των εταιρειών να επιλέγουν τον καλύτερο εργαζόμενο σήμερα μπορεί να είναι χειρότερη λόγω της AI», δηλώνει η Γκάλντιν. Ο Σίλμπερτ προειδοποιεί ότι χωρίς βελτίωση της ροής πληροφοριών μεταξύ εργαζομένων και εταιρειών, τα φαινόμενα αυτά θα ενταθούν.

Το 54% των αιτούντων εργασία έχουν βιώσει AI

Με τον όγκο αιτήσεων να εκτοξεύεται, οι εργοδότες στρέφονται στην αυτοματοποίηση των συνεντεύξεων. Σύμφωνα με έρευνα της Greenhouse τον Οκτώβριο, το 54% των Αμερικανών αιτούντων  εργασία έχουν περάσει από συνέντευξη διαχειριζόμενη από AI. Η τάση ξεκίνησε με τις εικονικές συνεντεύξεις στην πανδημία του 2020 και εξελίσσεται πλέον σε αλγορίθμους που θέτουν ερωτήσεις και αξιολογούν απαντήσεις.

Ωστόσο, η υποκειμενικότητα παραμένει. «Οι αλγόριθμοι μπορούν να αντιγράφουν και να ενισχύουν ανθρώπινες προκαταλήψεις», επισημαίνει ο ερευνητής Ντιούρε Χολθροπ, ο οποίος έχει μελετήσει βιντεοσυνεντεύξεις και LLMs. Ο Ντάνιελ Τσέιτ, CEO της Greenhouse, χαρακτηρίζει τη δυναμική ως «φαύλο κύκλο» (doom loop): οι υποψήφιοι χρησιμοποιούν AI για μαζικές αιτήσεις, οι εταιρείες αυτοματοποιούν ως αντίδραση, και όλοι δηλώνουν δυσαρεστημένοι. «Και οι δύο πλευρές λένε: ‘Αυτό είναι αδύνατο, δεν λειτουργεί, χειροτερεύει’», λέει ο Τσέιτ στο CNN.

Η αγορά τεχνολογιών πρόσληψης αναμένεται να φτάσει τα 3,1 δισ. δολάρια φέτος, δείχνοντας την ταχεία υιοθέτηση.

Αντιδράσεις και νομικές προκλήσεις

Η επέκταση της AI προκαλεί αντιδράσεις. Η Λιζ Σούλερ, πρόεδρος του συνδικάτου AFL-CIO, χαρακτηρίζει τη χρήση της AI «απαράδεκτη», καθώς «ληστεύει ευκαιρίες από ικανούς εργαζομένους βάσει αυθαίρετων κριτηρίων όπως ονόματα, ταχυδρομικούς κώδικες ή ακόμη και πόσο συχνά χαμογελούν».

Πολιτείες όπως η Καλιφόρνια, το Κολοράντο και το Ιλινόις θεσπίζουν νόμους για πρότυπα χρήσης AI στις προσλήψεις. Μια πρόσφατη εκτελεστική διαταγή του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ απειλεί να υπονομεύσει αυτούς τους κανονισμούς, δημιουργώντας αβεβαιότητα, σύμφωνα με τον δικηγόρο Σάμιουελ Μίτσελ.

Παράλληλα, ισχύουν οι υφιστάμενοι αντιαποκλειστικοί νόμοι, και ήδη κατατίθενται αγωγές: μια κωφάλαλη γυναίκα, με την υποστήριξη της ACLU, κάνει μήνυση στην HireVue για μη προσβασιμότητα σε αυτοματοποιημένη συνέντευξη. Η HireVue απορρίπτει τις κατηγορίες, ισχυριζόμενη ότι η τεχνολογία της βασίζεται σε «επαληθευμένη συμπεριφορική επιστήμη» για μείωση προκαταλήψεων.

Η «ψυχρή» εμπειρία και οι χαμένοι της μετάβασης

Παρά τα πλεονεκτήματα, όπως η καλύτερη ανάλυση βιογραφικών που ανοίγει πόρτες σε παραγνωρισμένους υποψήφιους, πολλοί νοσταλγούν την «ανθρώπινη αφή». Ο Τζέρεντ Λούπερ, IT project manager από το Σολτ Λέικ Σίτι, πρώην recruiter, περιγράφει ως «ψυχρή» την εμπειρία AI συνέντευξης, όπου κλείνει το τηλέφωνο την πρώτη φορά. Ανησυχεί ότι «μεγάλοι άνθρωποι θα μείνουν πίσω» επειδή δεν έχουν μάθει να «υπηρετούν» την AI.

Επιπτώσεις στην Ελλάδα και διεθνώς

Η τάση δεν περιορίζεται στις ΗΠΑ. Στην Ελλάδα, όπου η αγορά εργασίας αντιμετωπίζει στενότητα και πιέσεις από την AI (όπως τόνισε ο Γιάννης Στουρνάρας στο MD Forum), η εισαγωγή AI στις προσλήψεις μπορεί να επιταχύνει την αναβάθμιση δεξιοτήτων, αλλά και να ενισχύσει ανισότητες. Μελέτες του ΟΟΣΑ δείχνουν ότι η AI ευνοεί υψηλές δεξιότητες, ενώ νεαροί και χαμηλόμισθοι κινδυνεύουν.

Οι ελληνικές επιχειρήσεις, ιδίως ΜμΕ, υστερούν στην υιοθέτηση AI (μόνο 1 στις 20 με μετρήσιμα αποτελέσματα, σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες), αλλά η πίεση για παραγωγικότητα θα τις ωθήσει προς εργαλεία όπως τα ATS (Applicant Tracking Systems). Το ρίσκο; Ενίσχυση προκαταλήψεων και αποκλεισμός ταλαντούχων χωρίς ψηφιακή εμπειρία.

Η ΕΕ, με το AI Act, προωθεί ρυθμίσεις για διαφάνεια και δικαιοσύνη, κάτι που μπορεί να γίνει πρότυπο για την Ελλάδα. Οι εταιρείες πρέπει να επενδύσουν σε υβριδικά μοντέλα: AI για φιλτράρισμα, άνθρωπος για τελική απόφαση.

Συνολικά, η AI στις προσλήψεις υπόσχεται αποδοτικότητα, αλλά δημιουργεί δυσαρέσκεια και κινδύνους. Χωρίς ρύθμιση και εκπαίδευση, ο «φάυλος κύκλος» θα συνεχιστεί, αφήνοντας πίσω ικανούς εργαζομένους και επιδεινώνοντας την ποιότητα προσλήψεων. Η πρόκληση είναι να κάνουμε την τεχνολογία εργαλείο, όχι εμπόδιο, στην εποχή της υπερπληροφόρησης.

Πηγή: ΟΤ