Όταν ιδιωτικοποιείται η πρόνοια – Ο Σουηδός τηλεαστέρας βουλευτής που θησαύρισε από την προσφυγική κρίση

Πολλοί συνέδεαν τη Σουηδία με πετυχημένα μοντέλα διακυβέρνησης, διαχείρισης πολιτικών και οικονομικών ζητημάτων. Ο τρόπος όμως που διαχειρίστηκε αυτή η χώρα-υπόδειγμα την προσφυγική κρίση του 2015, καταδεικνύει πόσο επιζήμιο είναι να αναθέτεις στον ιδιωτικό τομέα δημόσιες πολιτικές.

Εκμεταλλευόμενος την προσφυγική κρίση του 2015, ο πρώην σοσιαλιστής βουλευτής του σουηδικού κοινοβουλίου, Jan Emanuel, έγινε ο ακριβότερος εργολάβος προσφύγων στη Σουηδία, χρεώνοντας το κράτος 10.000 ευρώ τον μήνα ανά παιδί: 2.100 ευρώ για την οικογένεια στην οποία φιλοξενούνταν το παιδί.

Την αποκάλυψη κάνει η Σουηδή δημοσιογράφος Κάισα Έκις Έκμαν περιγράφοντας  στο Euobserver πώς η πατρίδα της παραδόθηκε σε εταιρείες που ξεφύτρωσαν, προκειμένου να περιθάλψουν με το αζημίωτο τους κατατρεγμένους πρόσφυγες.

Συνολικά, 278 νέες εταιρείες που ειδικεύονταν στη φροντίδα ασυνόδευτων ανηλίκων ιδρύθηκαν μόνο το φθινόπωρο του 2015. Περίπου το 14% έχουν καταδικασμένους εγκληματίες στα διοικητικά τους συμβούλια, ενώ ορισμένες έχουν δεσμούς με το οργανωμένο έγκλημα. «Έγινε Άγρια Δύση», δήλωσε η ακτιβίστρια για τους πρόσφυγες Sanna Vestin στο EUobserver.

Η περίπτωση του Emanuel

Ήδη από τη δεκαετία του 2000 η Σουηδία είχε αναθέσει το μεγαλύτερο μέρος του τομέα πρόνοιας σε ιδιωτικές εταιρείες, αλλά όπως σημειώνει η Έκμαν, η περίπτωση του Emanuel -ενός τηλεοπτικού αστέρα «ριάλιτι»- καταδεικνύει μια ακόμη βαθύτερη στροφή προς την εμπορευματοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών.

«Ένα πρώην αγαπημένο πρόσωπο της προοδευτικής αριστεράς στη Σουηδία μετέτρεψε την προσφυγική κρίση του 2015 σε μια εξαιρετικά κερδοφόρα επιχείρηση, αποκαλύπτοντας μια προσέγγιση τύπου «Άγριας Δύσης» στη στέγαση ανθρώπων που είχαν διαφύγει από πολέμους και διώξεις» αναφέρει

Υπενθυμίζεται ότι ενώ η Γερμανία είχε δεχθεί τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων στην Ευρώπη το 2015, η Σουηδία δέχθηκε τους περισσότερους κατά κεφαλήν.  Ο συνολικός αριθμός των προσφύγων που έφτασαν στη Σουηδία το 2015 ήταν 162.877, εκ των οποίων οι 70.000 ήταν ανήλικοι. Οι μισοί από αυτούς τους ανηλίκους ήρθαν ασυνόδευτοι.

Τον Νοέμβριο του 2015, η σουηδική κυβέρνηση πρόσθεσε περίπου 1,2 δισ. ευρώ για τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης, ενώ η ΕΕ συνέβαλε με 100 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, όπως εξηγεί η Έκμαν, επειδή δεν υπήρχε καμία διαδικασία διαγωνισμού για τις εταιρείες που θα αναλάμβαναν τους πρόσφυγες. Απλώς δεν υπήρχε χρόνος.

Το νέο χρυσωρυχείο

Η πρώτη επιχείρηση του Emanuel ήταν τα λεγόμενα HVB-homes: δομές φροντίδας για άστεγους και φυγάδες ανήλικους.

Η παιδική και νεανική φροντίδα είναι ο τομέας της πρόνοιας όπου η ιδιωτικοποίηση έχει διεισδύσει περισσότερο, λέει η δημοσιογράφος, με το 90% των HVB-homes να λειτουργεί από ιδιωτικούς εργολάβους.

Οι δομές του σύντομα επικρίθηκαν για υποστελέχωση. Μία από αυτές υποσχόταν 24ωρη παρουσία προσωπικού, αλλά στην πραγματικότητα ήταν ο ίδιος ο Jan Emanuel, που περνούσε πού και πού, σύμφωνα με την Έκμαν.

Ως βουλευτής, είχε αποκτήσει πολύτιμες διασυνδέσεις καθώς όπως σημειώνει η Σουηδή δημοσιογράφος, ο κύκλος γύρω από τον πρώην σοσιαλδημοκράτη πρωθυπουργό Göran Persson, έσφυζε από άνδρες που ήθελαν να βγάλουν γρήγορα χρήματα.

Ένας από αυτούς ήταν ο Per Nuder, συχνά αποκαλούμενος «ο πιο ακριβοπληρωμένος λομπίστας της Σουηδίας», ο οποίος βοήθησε τον Jan Emanuel να πουλήσει την εταιρεία HVB για 2,2 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 1,2 εκατ. κατέληξαν στον ίδιο τον Nuder.

Η εταιρεία εξελίχθηκε στη συνέχεια στη δεύτερη πιο κερδοφόρα εταιρεία φροντίδας στη Σουηδία.

Η κοινοβουλευτική θητεία του Jan Emanuel ήταν γεμάτη σκάνδαλα. Αποκαλύφθηκε ότι προσπαθούσε να νοικιάσει τα εξοχικά του σε εξωφρενικές τιμές, την ώρα που το κόμμα του έκανε εκστρατεία κατά της αισχροκέρδειας στα ενοίκια. Λίγο αργότερα αποχώρησε από το σουηδικό κοινοβούλιο.

Η προσφυγική κρίση αποτέλεσε έτσι μια εξαιρετικά προσοδοφόρα ευκαιρία.

Πλέον οι πρόσφυγες δεν φέρνουν λεφτά

Μέχρι το φθινόπωρο του 2015 είχε γίνει ο ακριβότερος εργολάβος προσφύγων στη χώρα. Τα κέρδη της εταιρείας του εκτινάχθηκαν κατά 9.465% μέσα σε εκείνο το έτος.

Στη δομή του έξω από την Ουψάλα, όπου φιλοξενούνταν ασυνόδευτοι ανήλικοι πρόσφυγες, τα εγκλήματα φέρονται να ήταν καθημερινά. Σύντομα το κτίριο κάηκε και ένας 16χρονος αιτών άσυλο συνελήφθη.

Το 2021, η Επιθεώρηση Υγείας και Κοινωνικής Φροντίδας έκρινε ότι η κατάσταση είχε ξεπεράσει κάθε όριο και απαγόρευσε στον όμιλό του Hoppetgruppen να δραστηριοποιείται με ανήλικους πρόσφυγες.

Έκτοτε, ο Jan Emanuel εκστρατεύει υπέρ της ιδιωτικοποίησης των φυλακών, ελπίζοντας να είναι από τους πρώτους που θα μπουν σε αυτή την αγορά.

«Καθώς η προσφορά προσφύγων μειώνεται, μειώνεται και ο ενθουσιασμός του γι’ αυτούς, και ο ίδιος στρέφεται προς το δεξιό λαϊκιστικό ρεύμα. Συχνός καλεσμένος σε podcast, δηλώνει ότι υπάρχουν πάρα πολλοί μετανάστες και ότι αν δεν μπορούν να προσαρμοστούν, πρέπει να φύγουν».