Ο δύσκολος και αβέβαιος στόχος για πενταμερή των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου

Ως κάτι μακρινό και ιδιαίτερα αβέβαιο προς την υλοποίηση του περιγράφεται το εγχείρημα της πραγματοποίησης πενταμερούς για την Ανατολική Μεσόγειο, με την Ελλάδα να την εισηγείται και την Κύπρο, την Τουρκία, την Αίγυπτο και τη Λιβύη να συμμετάσχουν.

Υπενθυμίζεται ότι μιλώντας στο OT Forum στις 7 Νοεμβρίου, ο Υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης ανέφερε χαρακτηριστικά πως «το εγχείρημα αυτό δεν είναι απλό, έχει σημαντικές δυσκολίες και λόγω της παρουσίας της Τουρκίας προφανώς, αλλά και λόγω της κατάστασης που επικρατεί στη Λιβύη και λόγω όσων έχουν παραχθεί, έστω και ανυπόστατα, και τα οποία εμείς δεν πρόκειται προφανώς να αναγνωρίσουμε, υπό καμία εκδοχή, σε αυτόν τον διάλογο. Αντιλαμβανόμαστε όμως ότι το να μπορούμε να συζητούμε, μόνο όφελος μπορεί να έχει. Και μπορεί να έχει μόνο όφελος γενικά για την περιοχή, η οποία είναι πολύ ευάλωτη σε μία δύσκολη γεωπολιτική συγκυρία. Μόνο ωφέλιμη όμως μπορεί να είναι και για την Ελλάδα. Γιατί αυτή τη στιγμή που έχει συγκεντρώσει αυτό το μεγάλο διπλωματικό κεφάλαιο, μπορεί να είναι ένας παίκτης, ο οποίος να έχει τα διαπραγματευτικά εκείνα χαρτιά για να μπορέσει να προσκομίσει τα μεγαλύτερα δυνατά ωφελήματα».

Τέλος του έτους η ολοκλήρωση των επαφών για την πενταμερή

Σύμφωνα με τα όσα έχει δηλώσει ο Γεραπετρίτης και στο Athens Security Forum στις 11 Νοεμβρίου, «εάν υπάρξει η κοινή βούληση το επόμενο διάστημα, ελπίζουμε ότι έως το τέλος του έτους θα έχουμε ολοκληρώσει τις επαφές μας για να διερευνήσουμε κατά πόσον υπάρχει διάθεση από τα μέρη να προχωρήσουμε σε αυτό το σχήμα. Τότε θα δρομολογηθούν τα επόμενα βήματα, ενδεχομένως με την υπογραφή κάποιου συνυποσχετικού ή με τη συνάντηση σε επίπεδο Υπουργών Εξωτερικών ή τεχνικών κλιμακίων για την επεξεργασία των θέσεων».

Πρωτοβουλίες για τις πρωτοβουλίες;

Με την πρόταση για πενταμερή επί της ουσίας η Ελλάδα θέλησε να κάνει μία δήλωση προθέσεων για διάλογο και να αποδείξει ότι είναι σε θέση να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες.

Να δείξει ότι είναι σε θέση να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες, να τις δημοσιοποιεί και να διατυπώνει προτάσεις, έστω και αν ξέρει εκ προοιμίου ότι το πιο πιθανό θα είναι να απορριφθούν.

Με την Αθήνα να φαίνεται να υιοθετεί την άποψη πως το σημαντικό είναι να διατυπώνει αυτές τις προτάσεις και να δείχνει θετική διάθεση, αφήνοντας στα άλλα εμπλεκόμενα μέρη να τις απορρίψουν.

Η εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών, Λάνα Ζωχιού, στην ενημέρωση των διπλωματικών συντακτών περιέγραψε την πρόταση 5×5 του πρωθυπουργού, ως μία ελληνική πρωτοβουλία, σημειώνοντας ότι οι χώρες που έχουν επιλεγεί να διερευνηθούν προκειμένου να καθίσουν στο τραπέζι είναι χώρες με κοινά θαλάσσια σύνορα με την Ελλάδα στην Ανατολική Μεσόγειο, οι οποίες αντιμετωπίζουν κοινές προκλήσεις στην ίδια περιοχή.

Η Ελλάδα θέλει να δημιουργήσει ένα περιβάλλον σταθερότητας

Σύμφωνα με την ίδια «η Ελλάδα, με την πρωτοβουλία της αυτή, προσβλέπει να δημιουργήσει ένα περιβάλλον σταθερότητας, να επιχειρήσει να δημιουργήσει ένα περιβάλλον σταθερότητας σε ένα πεδίο που ιστορικά ήταν ένα πεδίο ανταγωνισμών και εντάσεων. Έχει θέσει συγκεκριμένες προϋποθέσεις για τη λειτουργία, για την πραγματοποίηση αυτής της πενταμερούς. Προϋπόθεση νούμερο ένα είναι ο σεβασμός στο Διεθνές Δίκαιο, περιλαμβανομένου του Δικαίου της Θάλασσας, και η δεύτερη είναι ο σεβασμός στην κυριαρχία των κρατών. Όπως σας είπα και την προηγούμενη φορά, είναι ένα σύνθετο εγχείρημα. Τα πέντε αυτά κράτη έχουν χρόνια προβλήματα. Οπότε, εδώ θα πρέπει να υπάρξει ένας πολύ προσεκτικός σχεδιασμός. Αυτή τη χρονική στιγμή, η Ελλάδα, με αυτή την πρωτοβουλία, στέλνει το μήνυμα ότι δεν αρκούμαστε να παρακολουθούμε τα γεγονότα, αλλά ουσιαστικά να τα διαμορφώνουμε, χωρίς φοβικά σύνδρομα».

Η εκπρόσωπος του ΥΠΕΞ αναφέρθηκε στη διερεύνηση που γίνεται από την πλευρά του Γιώργου Γεραπετρίτη, κατά πόσο «υφίστανται αυτές οι προοπτικές της πραγματοποίησης της συνάντησης». Και σε αυτό το πλαίσιο θα πραγματοποιήσει τις άτυπες ενημερώσεις στους ομολόγους του της κάθε χώρας.

Την ίδια στιγμή ωστόσο εντείνονται και οι συζητήσεις εάν η Ελλάδα θα επιδιώξει εμπλοκή του αμερικανικού παράγοντα στις εξελίξεις και στην υλοποίηση της πενταμερούς. Με διπλωμάτες να θέτουν το ερώτημα εάν η Αθήνα θέλει πράγματι να επιδιώξει την ανάμιξη της αμερικανικής διοίκησης στο εγχείρημα της οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών και δη με την Τουρκία, σε αυτή τη φάση και αν ναι εάν είναι και έτοιμη να αντιμετωπίσει και τις συνέπειες.

Τα αγκάθια

Είναι σαφές πάντως ότι στα αγκάθια της πενταμερούς παραμένει το Κυπριακό, στο οποίο Αθήνα και Λευκωσία υπογραμμίζουν ότι θα πρέπει να υπάρξει λύση στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ, ενώ η Τουρκία υποστηρίζει λύση δύο κρατών και θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι θα απαιτήσει συμμετοχή και του ψευδοκράτους, κάτι που δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό.

Ερώτημα παραμένει και η Λιβύη και το αν θα μπορέσουν οι δύο πλευρές να συμφωνήσουν στην εκπροσώπηση τους, ενώ διπλωμάτες τονίζουν και το γεγονός ότι η Τρίπολη είναι η πλευρά που έχει τη στενότερη συνεργασία με την Τουρκία και αποτελεί το ένα από τα δύο μέρη που υπέγραψαν το τουρκολιβυκό μνημόνιο.

Σε αυτό το περιβάλλον οι όποιες εξελίξεις δεν μπορούν να αναμένονται άμεσα, σε μία περίοδο μάλιστα που Ελλάδα και Τουρκία έχουν πάψει ακόμα και να αναβάλουν το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας, το οποίο μοιάζει να μετατίθεται επ’ αόριστο…