Μάνος Χατζιδάκις: Σ’ ουρανούς προχώρησε που δεν τους φτάνει ανθρώπου νους

Πριν από έναν ακριβώς αιώνα, στις 23 Οκτωβρίου 1925, γεννήθηκε στην Ξάνθη ο Μάνος Χατζιδάκις, εκείνος που κατά την αείμνηστη Νίκη Γουλανδρή υπήρξε «ταυτόχρονα ομηρικός ήρωας, Αθηναίος του 5ου π.Χ. αιώνα, σοφός της Αναγέννησης, διαφωτισμένος Ευρωπαίος και ευσεβής ορθόδοξος».

Στο βιογραφικό του σημείωμα σε πρώτο πρόσωπο, που έγραφε ο ίδιος από το Νοέμβριο του 1980 έως το Μάρτιο του 1981, ο Χατζιδάκις καταλήγει ως εξής: «[…] Και τώρα καταστάλαγμα του βίου μου μέχρι στιγμής είναι: Αδιαφορώ για τη δόξα. Με φυλακίζει μες στα πλαίσια που καθορίζει εκείνη κι όχι εγώ. Πιστεύω στο τραγούδι που μας αποκαλύπτει και μας εκφράζει εκ βαθέων, κι όχι σ’ αυτό που κολακεύει τις επιπόλαιες και βιαίως αποκτηθείσες συνήθειές μας. Περιφρονώ αυτούς που δεν στοχεύουν στην αναθεώρηση και στην πνευματική νεότητα, τους εύκολα επώνυμους πολιτικούς και καλλιτέχνες, τους εφησυχασμένους συνομήλικους, τη σκοτεινή και ύποπτη δημοσιογραφία καθώς και την κάθε λογής χυδαιότητα».

Στο φύλλο των «Νέων» που είχε κυκλοφορήσει την Κυριακή 6 Απριλίου 1986, σε δισέλιδο άρθρο που έφερε την υπογραφή του δημοσιογράφου Γιώργου Λιάνη, ο Μάνος Χατζιδάκις έλεγε τα εξής για το «Χειμωνιάτικο Ήλιο» του, το δίσκο που μόλις είχε κυκλοφορήσει και στον οποίον καθ’ όλα άξιοι συνεργάτες του ήταν ο Νίκος Γκάτσος (στίχοι) και ο Μανώλης Μητσιάς (ερμηνεία τραγουδιών):

«Όλος ο κόσμος που κάνει ένα νέο δίσκο μιλάει. Νιώθω να μην έχω να πω τίποτε ιδιαίτερο. Γι’ αυτό άλλωστε δεν έγραψα κι ένα σημείωμα μέσα στο δίσκο. Μπορώ όμως να εξηγήσω ότι σαν επαγγελματίας, με την καλή έννοια, δούλεψα ευσυνείδητα και με απασχόλησαν ο Μανώλης, η φωνή του και το ύφος του. Δώσαμε με τον Νίκο Γκάτσο ένα λαϊκό τραγούδι σύγχρονο, ένα τραγούδι που ν’ αποκαλύπτει τα δροσερά πρόσωπά μας. Ένα τραγούδι σύγχρονης ευαισθησίας, ερήμην των απαιτήσεων της μάζας. Αληθινά εκτιμάω τον Μανώλη Μητσιά σαν άνθρωπο και σαν τραγουδιστή. Για μένα, ένας τραγουδιστής προορισμένος να τραγουδήσει τα τραγούδια μου πρέπει να μου είναι πρώτα αγαπητός σαν άνθρωπος. Η φωνή έρχεται μετά. Νομίζω ότι και αυτή τη φορά με τον Μανώλη είχαμε πολύ ωραία αποτελέσματα. Προσπάθησα να βγάλω το νεανικό στοιχείο που υπάρχει μέσα του. Ο Μητσιάς, άσχετα με την καθημερινή φθορά στα μαγαζιά, όπου είναι αναγκασμένος να τραγουδάει για βιοποριστικούς λόγους, παραμένει ένα θαυμάσιο παιδί. Ο Μανώλης Μητσιάς εμένα και τον Γκάτσο μάς κέρδισε και θα μας έχει πάντα δικούς του με το ήθος του».

«ΤΑ ΝΕΑ», 6.4.1986, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Στο ίδιο δημοσίευμα είχε συμπεριληφθεί και ένα από τα τραγούδια του «Χειμωνιάτικου Ήλιου», αυτό που ξεχώριζε ο ίδιος ο Γκάτσος:

Στον ποταμό τον Πάμισο

Στην Καλαμάτα μόνες τους
φυτρώνουν οι πορτοκαλιές
κι οι γλάροι τους αιώνες τους
μετράνε στις ακρογιαλιές.

Στο κάστρο μέσα οι μέλισσες
γυρεύουνε την Ιζαμπώ
μα εσύ ποτέ δε θέλησες
στο περιβόλι σου να μπω.

Στον ποταμό τον Πάμισο
χαρταετούς ψηλά πετώ
με κόκκινο πουκάμισο
και με σακάκι σταυρωτό.

Εδώ στην Πελοπόννησο
γλυκά τα σήμαντρα χτυπάν
λατρεύουνε τον Διόνυσο
θεός τους όμως είν’ ο Παν.

Γι’ αυτό στεφάνι φόρεσα
σαν τους παλιούς τους Σειληνούς
και σ’ ουρανούς προχώρησα
που δεν τους φτάνει ανθρώπου νους.