Η σοφία του Ρόμπερτ Ρέντφορντ με δικά του λόγια – «Χιούμορ. Ικανότητα. Πνεύμα. Γοητεία. Με αυτή τη σειρά»

Σε μια ζωή γεμάτη επιτυχίες, προκλήσεις και αδιάκοπη δράση, ο Ρέντφορντ άφησε πίσω του μια παρακαταθήκη σκέψης και σοφίας, αποτυπωμένη στα λόγια του. Από τις κινηματογραφικές του ερμηνείες μέχρι την αφοσίωσή του στην προστασία του περιβάλλοντος και την υποστήριξη νέων ταλέντων, η πορεία του αποτέλεσε πηγή έμπνευσης.

Ο Ρέντφορντ πίστευε βαθιά στη δύναμη της αφήγησης, θεωρώντας την θεμελιώδη για την ανθρώπινη συνέχεια και αυτό φάνηκε στην πορεία του, είτε ως ηθοποιός, είτε ως παραγωγός, είτε ως ιδρυτής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Σάντaνς. Άλλωστε το Σάντανς δημιουργήθηκε ως ένας μηχανισμός «για την ανακάλυψη νέων φωνών και νέων ταλέντων».

Πολιτικοποιημένος και ανεξάρτητος, ο Ρέντοφρντ γνώριζε ότι η τέχνη, κατά τον Ρέντφορντ, έπρεπε να τίθεται πάνω από κάθε ατζέντα εξουσίας γιατί μπορεί να είναι «σαγηνευτική ως προς πράγματα που καλλιεργούν την ψυχή».

Αφοσιωμένος περιβαλλοντικός ακτιβιστής και προσηλωμένος στην προστασία του περιβάλλοντος ο Ρέντφορτν αγόρασε γη στη Γιούτα, μακριά από την αστικοποιημένη Καλιφόρνια, θέλοντας να φύγει μακριά από μια πόλη που έχανε την ταυτότητά της.

«Οι άνθρωποι λένε ότι πήγα κόντρα στο Χόλιγουντ, αλλά προσπάθησα να είμαι ανεξάρτητος εντός του Χόλιγουντ, προσπάθησα να είμαι ο εαυτός μου» έλεγε για μια μοναχική δημιουργική πορεία γεμάτη ρίσκα, δυσκολίες και νίκες.

«Είμαι ένας κυνικός αισιόδοξος. Τα μεγάλα ανοίγματα των ταινιών είναι σαν μαλλί της γριάς. Οι ταινίες που θα θυμάστε με την πάροδο του χρόνου είναι αυτές που μένουν στη συνείδηση του κοινού με έναν καλό τρόπο» έλεγε αυτός ο άνδρας που αφοσιώθηκε στην ανεξάρτητη κινηματογραφία και στην παραγωγή ταινιών που προκαλούσαν σκέψη, αντί απλώς να προσφέρουν ψυχαγωγία.

Με το πέρασμα του χρόνου, ο Ρέντφορντ απέκτησε μια βαθύτερη κατανόηση της ζωής και του εαυτού του. «Όταν μεγαλώνεις, μαθαίνεις συγκεκριμένα μαθήματα ζωής. Εφαρμόζεις αυτή τη σοφία, και ξαφνικά λες, ’Έχω μια νέα ευκαιρία σε αυτό. Ας προχωρήσουμε.’».

Σε έναν κόσμο όπου η εικόνα επικρατεί και οι δηλώσεις είναι συχνά υπολογισμένες, ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ ήταν πάντα η εξαίρεση.

Με μια καριέρα που ξεπέρασε τα 60 χρόνια, ο θρυλικός ηθοποιός, σκηνοθέτης, υπερασπιστής των νέων δημιουργών και ακτιβιστής υπήρξε  ανυπότακτος, διεισδυτικός και ένα βαθιά πολιτικοποιημένος δημιουργός.

Ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ δεν ήταν ακόμη ένας σταρ του κινηματογράφου αλλά ένας άνδρας που που καθόρισε γενιές, ένας καλλιτέχνης που έβαλε την τέχνη πάνω από την πολιτική και ένας οραματιστής που δημιούργησε ένα καταφύγιο για την ανεξάρτητη φωνή.

Η σοφία του, συχνά διατυπωμένη με μια μοναδική αμεσότητα και χιούμορ, αποτελεί ένα πολύτιμο οδηγό για το πώς να ζει κανείς μια γεμάτη και αυθεντική ζωή συνθέτοντας ο πορτρέτο ενός ανθρώπου που αρνήθηκε να υποκύψει στους κανόνες.

Αυτός ήταν ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ, ένα σοφός αυθεντικός σταρ και οραματιστής και αυτά είναι τα δικά του μαθήματα ζωής, με δικά του λόγια:

«Η ζωή είναι ουσιαστικά θλιβερή και η ευτυχία σποραδική. Έρχεται σε στιγμές και αυτό είναι όλο. Εξάγετε το αίμα από κάθε στιγμή».

«Το Χόλιγουντ δεν ήταν ένα μέρος που ονειρευόμουν να φτάσω. Ποτέ δεν μπορούσα να πάρω στα σοβαρά την εμμονή που έχει ο κόσμος να γίνει μια διασημότητα ή να φτάσει στο Χόλιγουντ. Γεννήθηκα ακριβώς δίπλα».

«Πάντα με έλκουν οι ιστορίες που οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν, ειδικά όταν βρίσκονται μέσα σε μια ιστορία που όλοι γνωρίζουν».

«Κατάφερα να δημιουργήσω χώρους για τον εαυτό μου. Στο Σάντανς, είμαι στα βουνά. Η ιδιοκτησία μου είναι ιδιωτική. Ανεβαίνω σε ένα άλογο και ιππεύω για τρεις, τέσσερις, μερικές φορές και πέντε ώρες. Χάνομαι. Αλλά όταν είμαι μέσα, είμαι μέσα».

«Έχω μεγάλη έκταση γης. Την αγόρασα επειδή είχα ένα πολύ έντονο συναίσθημα. Ήμουν στα πρώτα μου είκοσι και είχα μεγαλώσει στο Λος Άντζελες και είχα δει εκείνη την πόλη να γλιστράει στη θάλασσα και να χάνεται όσα ήξερα ως παιδάκι. Έχασε την ταυτότητά της. Ξαφνικά υπήρχε τσιμέντο παντού και το πράσινο είχε φύγει και ο αέρας ήταν κακός. Ήθελα να φύγω».

«Η αφήγηση ήταν ένας τρόπος να βλέπεις τον κόσμο μεγαλύτερο από αυτόν που έβλεπες, και αυτό είχε μεγάλη απήχηση για μένα. Νομίζω, αφού αυτό ήταν μέρος της ανατροφής μου, έγινε μέρος μου, και ήθελα να το περάσω στα παιδιά και τα εγγόνια μου».

«Ο αθλητισμός είναι μια υπέροχη μεταφορά για τη ζωή. Από όλα τα αθλήματα που έπαιξα –σκι, μπέιζμπολ, ψάρεμα– δεν υπάρχει μεγαλύτερο παράδειγμα από το γκολφ, γιατί παίζεις ενάντια στον εαυτό σου και τη φύση».

«Πιστεύω στη μυθολογία. Υποθέτω ότι μοιράζομαι την άποψη του Τζόζεφ Κάμπελ ότι μια κουλτούρα ή κοινωνία χωρίς μυθολογία θα πέθαινε, και είμαστε κοντά σε αυτό».

«Δεν ξέρω πώς ήταν η παιδική σας ηλικία, αλλά εμείς δεν είχαμε πολλά χρήματα. Πηγαίναμε σινεμά το βράδυ του Σαββάτου, μετά το βράδυ της Τετάρτης οι γονείς μου μας πήγαιναν με τα πόδια στη βιβλιοθήκη. Ήταν τόσο σπουδαίο, να μπαίνεις μέσα και να παίρνεις το δικό σου βιβλίο».

«Είναι τιμή να βάζεις την τέχνη πάνω από την πολιτική. Η πολιτική μπορεί να είναι σαγηνευτική με όρους πραγμάτων που υποβαθμίζουν την ψυχή».

«Δεν κάνω λιφτινγκ. Είμαι ό,τι είμαι».

«Αυτό που έκανα όταν ήμουν νεότερος ήταν να σχεδιάζω σε ένα τετράδιο κάτι που συνέβη στη ζωή μου και μετά να γράφω κάτι μικρό στο πλάι για το τι συνέβη ή ποια ήταν η ιστορία».

«Ζω στη Γιούτα που σημαίνει ότι αν καταφέρεις κάτι εκεί, μπορείς να τα καταφέρεις παντού».

«Το σημαντικό σε ένα άθλημα είναι οι άνθρωποι που του αφιερώνουν τη ζωή τους».

«Ποτέ δεν ήμουν καλός μαθητής. Έπρεπε να με σέρνουν στο νηπιαγωγείο. Ήταν δύσκολο να κάθεσαι και να ακούς κάποιον να μιλάει. Ήθελα να είμαι έξω, να μορφώνομαι από την εμπειρία και την περιπέτεια, και δεν ήξερα πώς να το εκφράσω».

«Με ενδιαφέρει αυτό που συμβαίνει όταν υπάρχει ένα σημείο κατάρρευσης για κάποιους ανθρώπους και όχι για άλλους. Περιμένεις τέτοιες δυσκολίες, πράγματα που είναι σχεδόν αδύνατα δύσκολα, και δεν υπάρχει κανένα σημάδι ότι πρόκειται να βελτιωθεί, και αυτό είναι το σημείο που οι άνθρωποι τα παρατάνε. Αλλά μερικοί επιμένουν, αυτοί είναι οι άνθρωποι μου».

«Προσοχή στην επιτυχία. Έχει μια σκοτεινή πλευρά».

«Το να πηγαίνεις στη Σάντα Φε είναι σαν να πηγαίνεις στην Ελλάδα. Υπήρχε πολιτισμός εκεί για περισσότερο χρόνο από ό,τι στα περισσότερα μέρη, και το νιώθεις».

«Για μένα, προσωπικά, το σκι τα περιλαμβάνει όλα. Συνήθιζα να κάνω αγώνες αυτοκινήτων, αλλά το σκι είναι ένα βήμα πέρα από αυτό. Αφαιρεί τη μηχανή και σε φέρνει ένα βήμα πιο κοντά στα στοιχεία. Και είναι μια πλήρης φυσική έκφραση της ελευθερίας».

«Μόλις το φεστιβάλ απέκτησε ένα ορισμένο επίπεδο φήμης, τότε ο κόσμος άρχισε να έρχεται εδώ με ατζέντες που δεν ήταν ίδιες με τις δικές μας. Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα για αυτό. Δεν μπορούμε να το ελέγξουμε».

«Ποτέ μην επιστρέφετε στο παρελθόν, αυτό είναι επικίνδυνο. Πρέπει να προχωράτε».

«Είναι δύσκολο να μη χάσεις την προσοχή σου στις μέρες μας. Η τεχνολογία της πληροφορίας σε πνίγει, σε μπερδεύει. Καλλιεργείς ένα πιο γρήγορο, πιο φρενήρη μυαλό, αλλά δεν νομίζω ότι είναι απαραίτητα πιο ευρύ ή πιο έξυπνο».

«Αν θέλετε να κάνετε μια τομή στην Αμερική, είναι αρκετά κόκκινη, λευκή και μπλε όσον αφορά τον τρόπο που κάνει τα πράγματα, αλλά υπάρχει μια γκρίζα περιοχή εκεί, και πάντα με ενδιέφερε το σημείο όπου τα πράγματα είναι περίπλοκα».

«Δεν μπορείς να έχεις πάντα δίκιο, αλλά μπορείς πάντα να ακούς το ένστικτό σου».

«Η δημοσιογραφία έχει αλλάξει τρομακτικά λόγω του εκδημοκρατισμού της πληροφορίας. Οποιοσδήποτε μπορεί να ανεβάσει κάτι στο διαδίκτυο. Είναι όλο και πιο δύσκολο να βρεις ποια είναι η αλήθεια».

«Πιστεύω ότι το περιβάλλον πρέπει να ενταχθεί στην κατηγορία της εθνικής μας ασφάλειας. Η υπεράσπιση των πόρων μας είναι εξίσου σημαντική με την άμυνα στο εξωτερικό. Διαφορετικά, τι υπάρχει να υπερασπιστούμε;»

«Δουλεύω γιατί θέλω να δουλέψω. Η δουλειά με κρατάει σε εγρήγορση».

«Πιστεύω ότι οι σκηνοθέτες ντοκιμαντέρ χρειάζονται όσο το δυνατόν περισσότερη προστασία από κάθε άλλον. Πώς αλλιώς μπορεί το κοινό να μάθει τι συμβαίνει;».

«Έφτασα σε ένα σημείο όπου συνειδητοποίησα ποια ήταν η αληθινή αξία. Δεν ήταν τα χρήματα. Τα χρήματα είναι ένα μέσο για την επίτευξη ενός σκοπού, αλλά δεν είναι ο σκοπός».

«Οι θεατές πεινούν για νέες ιδέες, φωνές και οράματα. Ας τους τα δώσουμε».

«Λατρεύω την πολυπλοκότητα της ασάφειας».

«Κάθε φορά που έβλεπα ανθρώπους να αντιμετωπίζονται άδικα λόγω φυλής, δόγματος, οτιδήποτε άλλο νευρίαζα. Ήξερα ότι έπρεπε κάτι να κάνω».

«Όταν απέκτησα επιτυχία, ήμουν επιφυλακτικός. Δεν θεωρούσα δίκαιο να ρίξω τη σκιά αυτού του είδους της επιτυχίας στην οικογένειά μου. Και ήμουν επιφυλακτικός μήπως με παρασύρουν πράγματα που θα μπορούσαν να σε καταστρέψουν».

«Ένα μέρος μου έλκεται από τη φύση της θλίψης, γιατί νομίζω ότι η ζωή είναι θλιβερή, και η θλίψη δεν είναι κάτι που πρέπει να αποφεύγεται ή να αρνείται. Είναι ένα γεγονός της ζωής, όπως και οι αντιφάσεις».

«Ποτέ δεν είχα πρόβλημα με το πρόσωπό μου στην οθόνη. Σκεφτόμουν ότι είναι αυτό που είναι, και με απωθούσαν οι ηθοποιοί που προσπαθούσαν να διατηρήσουν τον εαυτό τους νέο».

«Πιστεύω ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να δίνουν πολύ περισσότερη προσοχή σε άλλα ζητήματα, παρά σε ποιος είναι στους 10 κορυφαίους ή… ποιος είναι ο πιο σέξι ή ο πιο όμορφος».

«Ο τρόπος με τον οποίο πραγματικά καταλαβαίνεις τη σοβαρότητα ενός καλλιτέχνη για έναν σκοπό είναι πόσο καιρό μένει σε αυτόν όταν η προβολή σβήνει. Βλέπεις πολλές διασημότητες να αλλάζουν κατεύθυνση. Πηγαίνουν από το περιβάλλον στα δικαιώματα των ζώων, στην παχυσαρκία ή οτιδήποτε άλλο. Για αυτό δεν έχω πολύ σεβασμό για τους περισσότερους εκεί έξω».

«Δεν είμαι δικηγόρος, αλλά ξέρω αυτό: πρέπει να προστατεύσουμε την ικανότητά μας να λέμε αμφιλεγόμενες ιστορίες»..

«Έχω την ελευθερία να παίρνω ρίσκα, να λέω όχι. Έχω την ελευθερία να είμαι αυτός που πραγματικά θέλω να είμαι, αντί να πρέπει να συμμορφώνομαι με αυτό ή εκείνο μόνο και μόνο για να μείνω ζωντανός».

«Πραγματικά μου λείπει το να μπορώ να περνάω τη ζωή μου λίγο πιο απαρατήρητος».

«Οι πόλεις αναπτύσσονται, σχεδόν μέχρι θανάτου».

«Ξεκίνησα ως ηθοποιός στο θέατρο παίζοντας πολλούς ρόλους χαρακτήρων, και ξαφνικά, βρέθηκα σε αυτό το μέρος όπου ένιωθα ότι κλειδωνόμουν σε ένα είδος στερεότυπου, και με ενοχλούσε».

«Η μεγάλη στιγμή για μένα ήταν όταν έκανα το Όλοι Οι Ανθρωποι του Προέδρου. Δεν αφορούσε το Γουότεργκεϊτ ή τον Πρόεδρο Νίξον. Ήθελα να επικεντρωθώ σε κάτι που πίστευα ότι δεν γνώριζαν πολλοί άνθρωποι: Πώς οι δημοσιογράφοι παίρνουν την ιστορία;»

«Πιστεύω ότι η ερευνητική δημοσιογραφία θα είναι πάντα σημαντική και θα βρίσκει πάντα τον δρόμο της, είτε στο διαδίκτυο είτε οπουδήποτε αλλού».

«Θυμάμαι ότι ο πατέρας μου καταγόταν από την Ιρλανδία και τη Σκωτία, και έτσι κουβαλούσε μαζί του τον φόβο της φτώχειας. Έτσι, όταν ήθελα να ξεφύγω, τον έκανε κάπως πολύ νευρικό».

«Πάντα μου άρεσε η ταχύτητα. Έχω ένα αυτοκίνητο για το οποίο δεν θα έπρεπε να μιλάω επειδή είμαι περιβαλλοντολόγος, αλλά η Porsche Spyder 550 RS του 1955 είναι το καλύτερο σπορ αυτοκίνητο που έχει κατασκευαστεί ποτέ».

«Δεν έχω καμία λύπη, γιατί έχω κάνει τα πάντα όσο καλύτερα μπορούσα».

«Δεν είμαι αριστερός. Είμαι απλώς ένα άτομο που ενδιαφέρεται για τη βιωσιμότητα της χώρας μου».

«Δεν σκέφτομαι πότε θα σταματήσει και τι θα κάνεις πριν σταματήσει. Απλώς συνεχίζεις να κινείσαι».

«Πέρασα δύο καλοκαίρια δουλεύοντας στο Camp Curry και στο Yosemite Lodge ως σερβιτόρος. Μου έδωσε την ευκαιρία να είμαι πραγματικά εκεί κάθε μέρα – να περπατώ μέχρι τους καταρράκτες Vernal ή Nevada. Με πήγε πραγματικά βαθιά μέσα σε αυτό. Το Γιοσέμιτι με διεκδίκησε».

«Ήθελα να βγω από αυτή τη χώρα και να γνωρίσω διαφορετικούς τρόπους για να δω τον κόσμο. Έτσι πήγα στην Ευρώπη, αλλά πήγα ως καλλιτέχνης. Αυξάνοντας τις δεξιότητές μου και εξερευνώντας την αφήγηση μέσα από τη ζωγραφική».

«Δεν θεωρώ τον εαυτό μου όμορφο. Ήμουν ένα παιδί με φακίδες, και με φώναζαν μαστούρη».

«Όταν ήμουν παιδί, κανείς δεν μου είπε ότι ήμουν όμορφος. Μακάρι να το είχαν κάνει. Θα είχα περάσει καλύτερα».

«Η Δεξιά έχει τόσο ξεπερασμένες ιδέες – αν αναλάβουν, νομίζω ότι θα ήθελαν να κλείσουν τα πάρκα, να ανοίξουν τη γη για ανάπτυξη. Είναι ένας συνεχής αγώνας για να διατηρήσουμε τα πάρκα ισχυρά».

«Υποθέτω ότι δεν μου αρέσει το γεγονός ότι η ζωή μου γίνεται όλο και λιγότερο δική μου – η επικρατούσα στάση ότι έχεις την υποχρέωση να παραδώσεις τον εαυτό σου στο κοινό. Στην πραγματικότητα, παραδίδεσαι στο κοινό είτε σου αρέσει είτε όχι. Υποθέτω ότι αν δεν σου αρέσει, θα πρέπει να σταματήσεις να κάνεις αυτό που το προκαλεί. Στην περίπτωσή μου, αυτό είναι η υποκριτική».

«Θα έπρεπε να είσαι απάνθρωπος για να μην κολακευτείς. Αλλά ήταν τόσο εμμονικό που ένα μέρος μου δεν το εμπιστευόταν».

«Υπήρξαν κάποιες δύσκολες στιγμές. Κάποιος περίεργος σκοτεινός χαρακτήρας μου έστελνε δώρα. Συνέχιζαν να έρχονται… Ο τύπος είχε εμμονή με εμένα και την Τζόαν Μπαέζ. Είχαν μια ομάδα της SWAT και υπέρυθρα κιάλια, και μας έδιωξαν από το σπίτι. Έπιασαν τον τύπο, και ήταν παράφρων. Τον έβαλαν μέσα και πέθανε στη φυλακή».

«Πήγα στη Γιούτα γιατί δεν γνώριζα κανέναν εκεί».

«Το να είσαι πραγματικά στη φύση με έναν καθαρό τρόπο, χωρίς να κατευθύνεσαι, χωρίς να είσαι εκεί ως αποτέλεσμα κάποιου σχεδίου μάρκετινγκ, απλώς για να βρεις τον εαυτό σου καθαρό στη φύση είναι δύσκολο».

«Μεγάλωσα σε ένα αρκετά κυνικό περιβάλλον. Όλοι οι φίλοι μου περνούσαν φρικτά ο ένας με τον άλλον. Καταστρέφαμε ο ένας τον άλλον με κριτικές, αλλά για μένα ήταν σημάδι φιλίας. Αν κάποιος μου έκανε τη ζωή δύσκολη, έλεγα, Λοιπόν, υποθέτω ότι είναι φίλος μου. Νομίζω ότι ο Πολ Νιούμαν και εγώ είχαμε αυτή τη σχέση».

«Μεγαλώνοντας, ήμουν πολύ αφοσιωμένος στα σπορ, και άκουγα αυτά τα συνθήματα: Δεν έχει σημασία αν κερδίζεις ή χάνεις, σημασία έχει το πώς παίζεις το παιχνίδι. Μαλακίες, ήταν ψέμα. Μπορείς να είσαι ο χειρότερος χαρακτήρας στον κόσμο. Αν κέρδιζες, δεν είχε σημασία».

«Μίλα για αυτό που πιστεύεις και για αυτό που νιώθεις. Ή μη μιλάς. Πρέπει να ζήσεις με τον εαυτό σου».

«Χιούμορ. Ικανότητα. Πνεύμα. Γοητεία. Με αυτή τη σειρά».

«Μερικές φορές θα κοιτάξω τις γυναίκες στα περιοδικά στο περίπτερο: Όλες μοιάζουν μεταξύ τους! Νέο αυτό, νέο εκείνο, κορυφαία αυτή – ξέχνα το».

«Ό,τι κι αν σχεδιάζει η φύση, ό,τι την κάνει να λειτουργεί όταν την παρατηρείς στενά, είναι αρκετά καλό για μένα».

«Ο κόσμος δεν θυμάται ποιοι ήταν οι κριτικοί».