Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος ΙΔ’)
Κατά την αντίληψη του Αριστοτέλη, η καρδιά είναι πηγή φυσικής θερμότητας, χωρίς την οποία δε θα υπήρχε ζωή, ο δε καλούμενος θάνατος είναι η απώλεια της θερμότητας αυτής
Με το όψιμο έργο του Αριστοτέλη Περί ψυχής, για το οποίο κάναμε λόγο στο προηγούμενο άρθρο μας, συνδέεται μια σειρά συγγραμμάτων του που συνενώθηκαν πρώτη φορά το Μεσαίωνα (κατά πάσαν πιθανότητα περί τα τέλη του 13ου αιώνα) και είναι γνωστά με το γενικό τίτλο Μικρά Φυσικά. Στα έργα του αυτά ο σταγειρίτης φιλόσοφος προβαίνει σε μια επιστημονική θεώρηση της σχέσης ανάμεσα στο σώμα και στην ψυχή, εξετάζοντας φαινόμενα και ζωτικές λειτουργίες που αφορούν από κοινού το σώμα και την ψυχή. Οι επιμέρους τίτλοι, ενδεικτικοί του περιεχομένου ενός εκάστου συγγράμματος, είναι οι ακόλουθοι: Περί αισθήσεως και αισθητών, Περί μνήμης και αναμνήσεως, Περί ύπνου και εγρηγόρσεως, Περί ενυπνίων (σ.σ. ονείρων), Περί της καθ’ ύπνον μαντικής, Περί μακροβιότητος και βραχυβιότητος. Τρεις επιπρόσθετες πραγματείες της συλλογής, που συνιστούσαν πιθανώς ένα ενιαίο έργο, φέρουν τους τίτλους Περί νεότητος και γήρως (σ.σ. γήρατος), Περί ζωής και θανάτου, Περί αναπνοής.
Σε αυτά τα σύντομα ως επί το πλείστον συγγράμματα, που αναφέρονται στην ψυχοφυσιολογία των έμβιων όντων και εν γένει στην πορεία της φυσικής ζωής, ο Αριστοτέλης θεωρεί την καρδιά ως κεντρικό όργανο και έδρα των ψυχικών λειτουργιών. Κατά τη δική του αντίληψη, η καρδιά είναι πηγή φυσικής θερμότητας, χωρίς την οποία δε θα υπήρχε ζωή, ο δε καλούμενος θάνατος είναι η απώλεια της θερμότητας αυτής.
Εξάλλου, στο αριστοτελικό corpus περιλαμβάνονται τρεις συνθέσεις ηθικής διδασκαλίας, τρεις πραγματείες που σχετίζονται με τη δραστηριότητα του Σταγειρίτη στην περιοχή της ηθικής: τα Ηθικά Νικομάχεια, τα Ηθικά Ευδήμεια και τα Ηθικά Μεγάλα. Πιθανολογείται ότι τα δύο πρώτα από τα διδακτικά αυτά συγγράμματα έλαβαν το όνομα των εκδοτών τους – και όχι ότι ήταν αφιερωμένα στα πρόσωπα που περιλαμβάνονται στο καθένα εξ αυτών. Και ως εκδότες φέρονται αντίστοιχα ο Νικόμαχος, ο γιος του Αριστοτέλη που είχε πάρει το όνομα του παππού του, και ο Εύδημος ο Ρόδιος (δεν πρέπει να συγχέεται με τον συνονόματο κύπριο φίλο του Αριστοτέλη, στον οποίον οφείλει την ονομασία του ο διάλογος Εύδημος, ο αποσπασματικά σωζόμενος εξωτερικός λόγος της πρώιμης περιόδου, όταν ο μέγας διανοητής ήταν ακόμα Ακαδημεικός), μαθητής του Αριστοτέλη και φίλος του πιστού συντρόφου του Θεόφραστου, γνωστός και ως ο πρώτος ιστορικός των μαθηματικών και της αστρονομίας.
*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, έκδοση του αριστοτελικού συγγράμματος «Μικρά Φυσικά» (εισαγωγή – μετάφραση – σχόλια Ν. Δ. Σωτηράκη και Α. Ε. Ευσταθίου, επιμέλεια έκδοσης Ε. Π. Παπανούτσου, εκδόσεις Ι. Ν. Ζαχαρόπουλου).
Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Α’)
Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Β’)
Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Γ’)
Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Δ’)
Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Ε’)
Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος ΣΤ’)
Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Ζ’)
Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Η’)
Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Θ’)
Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Ι’)
Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος ΙΑ’)
Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος ΙΒ’)
Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος ΙΓ’)
- Τα SOS της τελευταίας στιγμής για το επίδομα θέρμανσης: Εκπνέει η προθεσμία – Τα ποσά που θα δοθούν
- Κακοκαιρία Byron: Τι ισχύει σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα – Πού θα είναι κλειστά τα σχολεία
- Στην 5η θέση η Ελλάδα ως προορισμός ευεξίας διεθνώς
- Συνταγή: Κοτόπουλο με γιαούρτι & μπαχαρικά
- Global Peace Index: Πόσο ασφαλής και ειρηνική είναι η Ελλάδα – Υποχώρησε στην παγκόσμια κατάταξη
- Ο μύθος ότι η Δημοκρατία και η πολιτική υποφέρουν από κόπωση – Το παράδειγμα της Γαλλίας
- Κακοκαιρία Byron: Πώς θα εξελιχθεί τις επόμενες ώρες – Κόκκινος συναγερμός για πολλές περιοχές
- Αυτές οι δύο τροφές είναι οι πιο απολαυστικές «ασπίδες» για την καρδιά
Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις







![Άκρως Ζωδιακό: Τα Do’s και Don’ts στα ζώδια σήμερα [Παρασκευή 05.12.2025]](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/12/pexels-kammeran-gonzalez-keola-3137381-9559884-315x220.jpg)















































































Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232442