Οι ηγέτες που χρησιμοποιούν τον εθνικισμό και την νοσταλγία για να κηρύξουν πόλεμο στα πανεπιστήμια

Είναι μέρος μιας παγκόσμιας τάσης: τα πανεπιστήμια παρουσιάζονται ως εχθροί και θεσμοί που χρειάζονται μεταρρύθμιση. Οι λαϊκιστικές, δεξιές κυβερνήσεις κατηγορούν τα πανεπιστήμια ότι διαρρηγνύουν τον ιστό των εθνών.

Αυτές οι επιθέσεις είναι μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής γνωστής ως συναισθηματικός εθνικισμός.

Εμφανίζεται όταν οι ηγέτες χρησιμοποιούν συναισθήματα, και όχι μόνο ιδέες, για να χτίσουν την εθνική ταυτότητα.

Συναισθήματα όπως ο φόβος, η υπερηφάνεια, η νοσταλγία και η δυσαρέσκεια χρησιμοποιούνται για να δημιουργήσουν μια ιστορία για το ποιος ανήκει, ποιος δεν ανήκει και ποιος φταίει, γράφουν οι Ριάντ Α. Σαχτζαχάν, Καθηγητής Ανώτατης, Ενηλίκων και Δια Βίου Εκπαίδευσης στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν και Μιχαήλ Ζεμβύλας, Καθηγητής Εκπαιδευτικής Θεωρίας και Προγραμμάτων Σπουδών, Ανοιχτό Πανεπιστήμιο Κύπρου σε άρθρο τους στο The Conversation.

Το πρότυπο Όρμπαν

Μεγάλο μέρος της οράματος και της ρητορικής του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ είναι εμπνευσμένο από την Ουγγαρία, όπου ο πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν έχει εξαπολύσει έναν πολιτισμικό πόλεμο κατά της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης για πάνω από μια δεκαετία, απαγορεύοντας τις σπουδές φύλου και αναδιαμορφώνοντας τη διακυβέρνηση των πανεπιστημίων.

Central European University’s experience in Hungary shows that no amount of prestige or endowment can shield a university from determined state hostility. https://t.co/nN1bSLTdXE

— Foreign Policy (@ForeignPolicy) June 30, 2025

Οι επιθέσεις του Όρμπαν κατά του Πανεπιστημίου της Κεντρικής Ευρώπης αποκαλύπτουν την εχθρότητά του προς την ακαδημαϊκή ελευθερία, την κριτική σκέψη και την πολυμορφία.

Όλα αυτά θεωρούνται απειλές για την εθνικιστική «αντιφιλελεύθερη δημοκρατία» του.

Ο Τραμπ ακολούθησε το παράδειγμα του Όρμπαν.

Η μάχη με το Χάρβαρντ

Στις 22 Μαΐου 2025, η κυβέρνησή του ανακοίνωσε ότι το Χάρβαρντ δεν θα μπορεί πλέον να εγγράφει ξένους φοιτητές.

BREAKING 🚨 Donald Trump just now EXPOSED Harvard for allowing their University to be ran by so many Foreigners

“We give them billions of dollars, it’s ridiculous”

HOLD THE LINE, BANKRUPT HARVARD pic.twitter.com/mEoo8F6LiR

— MAGA Voice (@MAGAVoice) May 25, 2025

Σε δήλωση του Υπουργείου Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, υποστηρίχθηκε ότι οι ηγέτες του πανεπιστημίου «δημιούργησαν ένα ανασφαλές περιβάλλον στο πανεπιστήμιο, επιτρέποντας την παρουσία αντι-αμερικανών, φιλοτρομοκρατικών ταραχοποιών».

Η δήλωση υπονοούσε ότι πολλοί από τους λεγόμενους ταραχοποιούς ήταν ξένοι φοιτητές.

Παρομοίως, στην Ινδία, φοιτητές του Πανεπιστημίου Τζαβαχαρλάλ Νεχρού χαρακτηρίστηκαν «αντιεθνικοί» επειδή διαμαρτυρήθηκαν για τον Νόμο για την Τροποποίηση της Ιθαγένειας, ο οποίος παρέχει ταχεία ιθαγένεια σε μη μουσουλμάνους πρόσφυγες.

Οι φοιτητές υποστήριξαν ότι ο νόμος αυτός περιθωριοποιεί τους μουσουλμάνους. Από το 2016, η κυβέρνηση Μόντι χρησιμοποιεί όλο και περισσότερο τις κατηγορίες «αντιεθνικότητας» και «στάσης» για να σιωπήσει τη διαφωνία των φοιτητών και των ακαδημαϊκών.

Αυτές οι ετικέτες – «ελίτ», «ξένοι» ή «αντιεθνικοί» – δεν είναι ουδέτερες.

Τροφοδοτούν τον φόβο, το μίσος και ισχυρές αφηγήσεις που παρουσιάζουν τα πανεπιστήμια ως απειλή.

Το Χάρβαρντ, το Κεντρικό Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο και το Πανεπιστήμιο Τζαβαχαρλάλ Νεχρού έχουν γίνει σύμβολα ευρύτερων εθνικών ανησυχιών γύρω από την ταυτότητα και την ένταξη.

Το έργο της βρετανό-αυστραλής φεμινίστριας μελετήτριας Σάρα Άχμεντ σχετικά με τη δύσκολη φύση των συναισθημάτων βοηθά να αποκαλυφθούν τα δύο συναισθήματα που εμφανίζονται συχνά στις επιθέσεις κατά των πανεπιστημίων: η νοσταλγία και η δυσαρέσκεια.

Prof. Arun Kumar of Jawaharlal Nehru University says India under Modi has been cooking the books and reports up to 42% higher GDP than reality. In other words, the real GDP might be closer to $2.5T.

He says India uses methods that consistently overestimate GDP and that the IMF,… pic.twitter.com/rFRk6seczY

— Amir Husain (@amirhusain_tx) May 30, 2025

Εξύμνηση του παρελθόντος της χώρας

Η νοσταλγία είναι η λαχτάρα για ένα καλύτερο παρελθόν.

Σκεφτείτε το σύνθημα του Τραμπ «Make America Great Again».

Υπονοεί ότι η χώρα ήταν κάποτε μεγάλη, έχει παρακμάσει και πρέπει να ανακτήσει την παλιά της δόξα.

Είναι μια ισχυρή συναισθηματική ιστορία. Ο εθνικισμός λειτουργεί συχνά με αυτόν τον τρόπο – διηγείται μια ιστορία για μια χαμένη χρυσή εποχή και ένα μέλλον που πρέπει να σωθεί.

Για αυτόν τον λόγο, η νοσταλγία είναι κεντρική στις λαϊκιστικές επιθέσεις εναντίον των πανεπιστημίων και της θεσμικής μεταρρύθμισης.

Η υπουργός Παιδείας των ΗΠΑ, Λίντα Μακμάχον, για παράδειγμα, επικαλέστηκε το συμβολικό παρελθόν του Χάρβαρντ ως μέρος του Αμερικανικού Ονείρου, υποστηρίζοντας ότι έχει χάσει τον δρόμο του και «θέτει σε σοβαρό κίνδυνο τη φήμη του».

Η εθνική υπερηφάνεια

Στην Ινδία, η κυβέρνηση Μόντι απορρίπτει τη δυτική επιρροή, ενώ χρησιμοποιεί τη νοσταλγία για να αναβιώσει το ινδουιστικό παρελθόν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Η κυβέρνηση Μόντι προωθεί τον εθνικό υπερηφάνεια στα πανεπιστήμια, δοξάζοντας στρατιωτικούς ήρωες και εγκαθιστώντας συμβολικές μορφές – όπως το άγαλμα του Σουάμι Βιβεκάναντα, ινδουιστή μοναχού και φιλόσοφου, στο Πανεπιστήμιο Τζαβαχαρλάλ Νεχρού – για να διαμορφώσει την ταυτότητα και την πίστη των φοιτητών.

Στην Ουγγαρία, ο Όρμπαν κινητοποιεί ένα δοξασμένο χριστιανικό παρελθόν για να αμφισβητήσει τους λόγους για την πολυμορφία, την ένταξη, την κριτική έρευνα και την ακαδημαϊκή ελευθερία στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Ένα νομοσχέδιο του 2021 αναθέτει στα πανεπιστήμια την υπεράσπιση της χώρας και τη διατήρηση της πνευματικής και πολιτιστικής της κληρονομιάς.

Εχθροί της χώρας

Η δυσαρέσκεια είναι ένα ισχυρό συναίσθημα που χρησιμοποιείται συχνά από κράτη που θεωρούν τον εαυτό τους υπερασπιστή της εθνικής ενότητας και των αξιών.

Όταν το Χάρβαρντ αντιστάθηκε στις μεταρρυθμίσεις του Τραμπ, ο πρόεδρος χαρακτήρισε τη στάση του πανεπιστημίου σε μια ανάρτηση στο Truth Social ως προδοσία της χώρας, καταγγέλλοντάς το ως «εμπνευσμένο από τρομοκράτες/υποστηρικτικό της ‘αρρώστιας’».

Εν τω μεταξύ, το Υπουργείο Παιδείας εξέδωσε μια δήλωση που κατηγορούσε το πανεπιστήμιο για «ανησυχητική νοοτροπία δικαιωμάτων».

The tactics we saw in India are being followed by the Trump administration. Anyone familiar with 2019 in India, with what they did to Jawaharlal Nehru University, will see the parallels in Trump’s assault on US universities. Jason Stanley writes: https://t.co/rMqI7f87tf

— Himal Southasian (@Himalistan) July 17, 2025

Παρομοίως, στην Ινδία, η κυβέρνηση Μόντι χαρακτηρίζει όλο και περισσότερο τα δημόσια πανεπιστήμια – ειδικά αυτά με κριτικές φωνές – ως «αντιεθνικούς» χώρους.

Χαρακτηρίζοντας τις κριτικές φωνές ως εσωτερικούς εχθρούς, το κράτος μετατρέπει την δυσαρέσκεια σε πολιτικό όπλο για να δικαιολογήσει την υπονόμευση της ακαδημαϊκής ελευθερίας.

Στην Ουγγαρία, η κυβέρνηση Όρμπαν κινητοποίησε το μίσος για να παρουσιάσει τα πανεπιστήμια και τους ακαδημαϊκούς ως ανέντιμες ελίτ που εργάζονται ενάντια στο έθνος.

Ένα παράδειγμα του πολέμου της Ουγγαρίας κατά των πανεπιστημίων είναι η απαγόρευση των σπουδών φύλου το 2018, η οποία δικαιολογήθηκε από την κυβέρνηση Όρμπαν ως απόρριψη των «κοινωνικά κατασκευασμένων φύλων» υπέρ των «βιολογικών φύλων».

Αυτή η κίνηση αντικατοπτρίζει τον τρόπο με τον οποίο η κυβέρνηση χρησιμοποιεί το μίσος για να επιβάλει ιδεολογικό έλεγχο στα ακαδημαϊκά ιδρύματα.

Συναισθηματικά πεδία μάχης;

Τα πανεπιστήμια, ειδικά τα ελίτ όπως το Χάρβαρντ και το Πανεπιστήμιο Τζαβαχαρλάλ Νεχρού, έχουν βαθύ συμβολικό βάρος.

Οι άνθρωποι ενδιαφέρονται για αυτά λόγω του τι αντιπροσωπεύουν.

More paralels between Harvard University and @CEU. It is painful how silent Harvard University was when @CEU was attacked, betrayed and defeated. This is a very possible outcome for Harvard. Will they also move to exile? https://t.co/mrgkJapKjj

— Peto Andrea 🇦🇹🇭🇺🇪🇺 (@petoandrea) June 6, 2025

Το Χάρβαρντ, με την ελίτ του, αποτελεί από καιρό σύμβολο της ακαδημαϊκής εξουσίας.

Πιο πρόσφατα, όμως, έχει αναδειχθεί σε υπερασπιστή της φιλελεύθερης τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, γεγονός που το έχει καταστήσει στόχο της κυβέρνησης Τραμπ.

Το Πανεπιστήμιο Τζαβαχαρλάλ Νεχρού στην Ινδία έχει παρόμοιο συμβολικό βάρος.

Ιστορικά συνδέεται με την παραγωγή των κοινωνικών ελίτ της χώρας και θεωρείται, ειδικά στα mainstream μέσα ενημέρωσης, ως αριστερό, γεγονός που το καθιστά κεραυνό στο πολωμένο πολιτικό τοπίο της Ινδίας.

Στην Ουγγαρία, η κυβέρνηση Όρμπαν θεωρούσε το Πανεπιστήμιο της Κεντρικής Ευρώπης ως κίνδυνο, επειδή απειλούσε το χριστιανο-εθνικιστικό όραμα της κυβέρνησης για το έθνος-κράτος.

Τα πανεπιστήμια δέχονται επιθέσεις όχι μόνο για το τι διδάσκουν και ερευνούν, αλλά και για το τι – και ποιον – εκπροσωπούν.

Δεν πρόκειται απλώς για ιδεολογικές διαμάχες, αλλά για συναισθηματικές διαμάχες για την ταυτότητα, το ανήκειν και την εμπιστοσύνη του κόσμου.