Το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος σε συμπαραγωγή με τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου, παρουσιάζει την παράσταση «ζ-η-θ, ο Ξένος». Μια επιστροφή στις πηγές: επίσκεψη σε τρεις ραψωδίες της Οδύσσειας, σε μετάφραση Δημήτρη Μαρωνίτη και σε σκηνοθεσία Μιχαήλ Μαρμαρινού, με την οποία συμμετέχει στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου 2025.
Η παραγωγή θα κάνει πρεμιέρα στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, όπου θα παρουσιαστεί την Παρασκευή 11 & Σάββατο 12 Ιουλίου.
Μετά τη ΝΕΚΥΙΑ με το ιαπωνικό θέατρο ΝΟ το 2015 και τους Ιχνευτές του Σοφοκλή το 2021, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός επανέρχεται με μια ακόμα αναπάντεχη δραματουργική πρόταση.
Μιλήστε μας για τη συνεργασία σας στην παράσταση
«Χτίσαμε τον ρόλο του αοιδού Δημόδοκου από κοινού, ο σκηνοθέτης Μιχαήλ Μαρμαρινός, η δραματουργός Ελένη Μολέσκη και ο συνθέτης Άντης Σκορδής.
Πρώτα με τον Μιχαήλ και την Ελένη τον χειμώνα, συναντηθήκαμε πολλές φορές, αφηγηθήκαμε και τραγουδήσαμε αυτοσχεδιαστικά τα υποψήφια κείμενα από την Ιλιάδα και την Αινειάδα που θα συμπλήρωναν την διήγηση της Οδύσσειας.
Ο Δημόδοκος τραγουδά επεισόδια από τον Τρωικό Πόλεμο στο συμπόσιο των Φαιάκων, περιπέτειες που απ’ ό,τι φαίνεται δέκα χρόνια μετά την άλωση της Τροίας είναι γνωστές σε όλο τον ελληνόφωνο χώρο της εποχής, αν σκεφτείτε ότι οι Φαίακες ζουν στη σημερινή Κέρκυρα.
Οι ωδές του συνταράζουν τον ξένο που ναυάγησε στο νησί και που φιλοξενείται ινκόγκνιτο από τον βασιλιά Αλκίνοο. Ο ξένος κλαίει για τον πόλεμο που του κόστισε την οργή των θεών και την επιστροφή στην πατρίδα.
Κλαίει και που ακούει τον εαυτό του να πρωταγωνιστεί στις αφηγήσεις του αοιδού.
Η τελική εκδοχή της παράστασής μας δεν περιέχει μεν τα αυτοσχεδιαστικά κείμενα του χειμώνα. Ωστόσο επειδή η περιγραφή του αοιδού στην Οδύσσεια είναι πολύ συνοπτική, ο αυτοσχεδιασμός μας βοήθησε να ιχνηλατήσουμε την συγκίνηση του ξένου.
Να βρούμε ποιες απ’ αυτές τις περιπέτειες έπρεπε να τονίσουμε και να φωτίσουμε για να εξηγήσουμε γιατί ο ξένος κλαίει και αποκαλύπτεται.
Και φυσικά τονίσαμε όσα και για μας τους σύγχρονους ανθρώπους έχουν ακόμα αγέραστη αξία: τους αναστοχασμούς για την αξία της ζωής πέρα από κάθε ιερό και ομαδικό σκοπό, πέρα από κάθε πόλεμο, πέρα από κάθε άθλο και ηρωισμό.»
Τι σημαίνει για την καλλιτεχνική σας διαδρομή ότι θα εμφανιστείτε στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου;
«Η Επίδαυρος είναι μεγάλη χαρά και τιμή.
Και αυτή η παραγωγή είναι για μένα και μια αφορμή να μάθω πολλά για τη σκηνική παρουσία στο ύπαιθρο.
Οι κλασικοί τραγουδιστές ασκούμαστε από μικροί στην παλαιά τέχνη κι έτσι δεν είμαστε ασυνήθιστοι στην υπερέκθεση: έχουμε μάθει να μεγεθύνουμε την σκηνική μας παρουσία και να υποστηρίζουμε μεγάλα και κάποτε ακραία αισθήματα επί πολλή ώρα, μια που οι άριες και οι οπερατικές σκηνές διαστέλλουν τον χρόνο.
Όσο μεγάλη όμως κι αν είναι μια αίθουσα, είναι κάτι που σε περιέχει και το οποίο καλείσαι να γεμίσεις, καλείσαι να φτάσεις με τη σκηνική σου πράξη σε κάθε γωνίτσα και να μιλήσεις και στον θεατή του πιο ψηλού θεωρείου.
Το ύπαιθρο είναι αδιάφορο για την παρουσία σου. Δεν σε περιέχει δεν σε αντανακλά, σε διασκορπίζει. Το στοίχημα κερδίζεται με την δική σου ύψιστη συγκέντρωση και συμπύκνωση ενέργειας.
Κάθε παράπλευρη σκέψη, κάθε παράσιτο που περνά από τον νου σου πρέπει να σβήσει. Χρειάζεσαι τέλεια διαύγεια για να περάσει το μήνυμά σου στο κοινό. Αυτό είναι κάτι που πιστεύω κάθε σκηνικός καλλιτέχνης το γνωρίζει, αισθάνομαι όμως ότι στο ύπαιθρο έχει πολλαπλάσια σημασία: πρέπει να διώξεις καθετί που σε αποδυναμώνει: τις σκέψεις που έχουν σχέση με τον ιδιωτικό εαυτό σου.
Το πώς φαίνεται από κάτω η χειρονομία που μόλις έκανες. Το αν πέτυχε η προηγούμενη ατάκα σου. Το αν θα σου φτάσουν οι δυνάμεις. Ή ακόμα χειρότερα το πώς θα ξαναπετύχεις κάτι που πέτυχες χθες.»
Έχετε δηλώσει ότι η αναπηρία θέλει μαχητική διάθεση
«Αν το έχω δηλώσει αυτό, πρόκειται περί κοινοτοπίας.
Αν μου ζητείται εδώ να πω κάτι σοφό και χρήσιμο περί αναπηρίας, να ξέρετε ότι η αναπηρία τέχνας κατεργάζεται.
Είμαι σίγουρη ότι οι ανάπηροι δεν περιμένουν τα μανιφέστα των επιφανών συν-αναπήρων για να πάρουν δυνάμεις.
Αν πάλι μου ζητείται να μιλήσω περί αναπηρίας για να αφυπνιστεί η συνείδηση του κοινού, ζητώ κι εγώ με τη σειρά μου απ’ το κοινό να αφυπνιστεί και να μείνει σε εγρήγορση χωρίς να περιμένει το καρύκευμα και το κεντρί δακρύβρεχτων ιστοριών.
Μην ζητάτε την υπερέκθεση και απογύμνωση των αδυνάτων της κοινωνίας για να παρακινηθείτε. Η βοήθεια προς τους αναπήρους είναι σαν οποιαδήποτε άλλη εκδήλωση αγάπης και αλληλεγγύης. Δεν θέλει καθόλου μεγάλες χειρονομίες. Θέλει σιωπή, διακριτικότητα και πράξεις.»