Οι προκλήσεις της Αυτοδιοίκησης

Οι Δήμοι αποτελούν τη βάση της τοπικής αυτοδιοίκησης και της παροχής υπηρεσιών προς τους πολίτες, αλλά στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα που δυσχεραίνουν την αποτελεσματική λειτουργία τους. Οι βασικές προκλήσεις που καλούνται να διαχειριστούν σχετίζονται με την οικονομική ανέχεια, την υποστελέχωση, τη γραφειοκρατία, την πολυνομία και την αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων.

Οικονομική δυσπραγία

Η χρηματοδότηση των Δήμων στην Ελλάδα είναι περιορισμένη, κυρίως λόγω των περικοπών που επιβλήθηκαν την περίοδο της οικονομικής κρίσης. Πολλοί Δήμοι βασίζονται κυρίως στους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (ΚΑΠ) και στα έσοδα από δημοτικά τέλη, τα οποία συχνά δεν επαρκούν για την κάλυψη των λειτουργικών τους αναγκών. Παράλληλα έχουν αυξηθεί οι ενεργειακές δαπάνες, τα έξοδα μισθοδοσίας, καυσίμων και πολλά ακόμη τα οποία διαφοροποιούνται ανά περιοχή.

Η έλλειψη χρημάτων καθιστά δύσκολη την υλοποίηση έργων υποδομής και την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών προς τους πολίτες.

Η υποστελέχωση επίσης, είναι ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Δήμοι. Δεν θα ήταν υπερβολή να ειπωθεί πως το μόνιμο προσωπικό στους περισσότερους δήμους της χώρας έχει αυξημένο μέσο όρο ηλικίας. Επίσης, η συνταξιοδότηση και η κινητικότητα περιορίζουν κάθε χρόνο όλο και περισσότερο το διαθέσιμο προσωπικό που σπάνια αντικαθίσταται. Η ΚΕΔΕ ορθώς επιμένει και προτείνει να αρθεί το περιοριστικό μέτρο των προσλήψεων στους Δήμους προκειμένου να είναι εφικτό να ανταπεξέλθουν οι Δήμοι στις πολλαπλές υποχρεώσεις τους που κάθε χρόνο αυξάνονται για διάφορούς λόγους.

Γραφειοκρατία, Πολυνομία και Αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων

Η υπερβολική γραφειοκρατία και η πολυνομία αποτελούν σοβαρά εμπόδια στη λειτουργία των Δήμων. Συχνά, οι Δήμοι πρέπει να ακολουθήσουν περίπλοκες διαδικασίες για την έγκριση έργων ή τη διαχείριση πόρων, γεγονός που οδηγεί σε καθυστερήσεις.

Οι ασαφείς επίσης διαχωρισμοί αρμοδιοτήτων μεταξύ των Δήμων, των Περιφερειών και της κεντρικής κυβέρνησης προκαλούν σύγχυση και δυσλειτουργίες. Συχνά παρατηρείται ότι διαφορετικοί φορείς διεκδικούν την ευθύνη για την ίδια δραστηριότητα ή έργο, γεγονός που οδηγεί σε συγκρούσεις και καθυστερήσεις στην υλοποίηση. Ο νέος Κώδικας της Αυτοδιοίκησης που ετοιμάζεται από την Κυβέρνηση που βρίσκεται – και αυτό είναι καλό- σε συνεργασία με την ΚΕΔΕ και τις επιτροπές που έχουν συσταθεί, ίσως αποτελεί μια από τις τελευταίες ευκαιρίες της αυτοδιοίκησης για μεταρρύθμιση.

Δυσκολία πρόσβασης σε Χρηματοδοτικά Προγράμματα

Οι Δήμοι αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες στην πρόσβαση σε χρηματοδοτικά προγράμματα λόγω έλλειψης ανθρώπινων πόρων και εξειδίκευσης. Η προετοιμασία τεχνικών μελετών και η υποβολή αιτήσεων απαιτούν χρόνο και εξειδίκευση που πολλοί Δήμοι δεν διαθέτουν. Το πρόβλημα αυτό έχει ως αποτέλεσμα να χάνονται ευκαιρίες χρηματοδότησης, ιδιαίτερα σε μικρότερους Δήμους.

Για να ξεπεραστούν οι προκλήσεις αυτές, απαιτούνται στοχευμένες πολιτικές και δράσεις. Μερικές προτάσεις περιλαμβάνουν:

• Αύξηση της χρηματοδότησης: Η ανακατανομή των πόρων και η ενίσχυση των ΚΑΠ μπορούν να βελτιώσουν την οικονομική κατάσταση των Δήμων.
•  Ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού: Η πρόσληψη εξειδικευμένων στελεχών και προσωπικού διαφόρων ειδικοτήτων και η συνεχής κατάρτισή τους είναι κρίσιμης σημασίας.
• Απλοποίηση διαδικασιών: Η μείωση της γραφειοκρατίας και η αναθεώρηση των νομικών πλαισίων θα ενισχύσουν την αποτελεσματικότητα.
• Σαφής καθορισμός αρμοδιοτήτων: Η αποσαφήνιση των ρόλων μεταξύ διαφορετικών επιπέδων διοίκησης θα μειώσει τις αλληλοεπικαλύψεις.
• Υποστήριξη μικρότερων Δήμων: Η δημιουργία κεντρικών μηχανισμών υποστήριξης για την προετοιμασία μελετών και την υποβολή αιτήσεων χρηματοδότησης μπορεί να ενισχύσει τις δυνατότητές τους.

Οι Δήμοι χρειάζονται ενίσχυση και υποστήριξη για να ανταποκριθούν στον ρόλο τους ως πυλώνες της τοπικής αυτοδιοίκησης και της ανάπτυξης. Ζητούμενα στα οποία παρεμβαίνει δυναμικά με συνεχείς διεκδικήσεις σε όλα τα επίπεδα η διοίκηση της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας. Είναι δεδομένο, ότι με σωστές παρεμβάσεις, μπορούν να γίνουν ακόμη πιο αποτελεσματικοί και να εξυπηρετήσουν καλύτερα τους πολίτες.

Οι Δημοτικές Αρχές της χώρας άλλωστε, απέδειξαν την αυταπάρνηση τους σε περιόδους μεγάλων κρίσεων για την ανθρωπότητα, όπως η υγειονομική και η ενεργειακή κρίση, που κατάφεραν με περιορισμένα μέσα και προσωπικό να μην αφήσουν κανέναν πολίτη αβοήθητο και εκτεθειμένο στις δυσκολίες.

*πηγή κεντρικής φωτογραφίας, δήμος Αμαρουσίου. Υπολοίπων κειμένου, ΚΕΔΕ και φωτογραφία αρχείου.