Βραζιλία: Ο ερασιτεχνισμός της Δεξιάς μπορεί να δώσει τη νίκη στην Αριστερά και τον Λούλα στις εκλογές

Το ερχόμενο Οκτώβριο στη Βραζιλία θα γίνουν γενικές εκλογές (προεδρικές, για τη Γερουσία και τις πολιτείες). Σύμφωνα με τον Economist, ο νυν πρόεδρος της χώρας, Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, πιθανότατα θα τις κερδίσει. Και θα ισοφαρίσει το ρεκόρ του Φραγκλίνου Ρούζβελτ, με τέσσερις προεδρικές θητείες.

Επίσης, ο Λούλα, που πριν στις αρχές του 2025 έβλεπε τη δημοτικότητά του να καταρρέει, τώρα τα βλέπει να έχουν εκτοξευθεί.

Οι λόγοι είναι πολλοί. Αλλά συνέβαλαν σε αυτό ο Ντόναλντ Τραμπ, ο φυλακισμένος πλέον πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας, Ζαΐρ Μπολσονάρο, αλλά και μια σειρά από άλλα γεγονότα. Εν μέρει πολιτικά, εν μέρει προσωπικά.

REUTERS/Adriano Machado

Οι δασμοί Τραμπ

Όπως επισημαίνει ο Economist, ο Λούλα στις αρχές του 2025 ήταν αντιμέτωπος με κατηγορίες για διαφθορά στην κυβέρνησή του, ενώ ένα σκάνδαλο διαφθοράς είχε πλήξει το Κρατικό Ίδρυμα Συντάξεων. Ο ίδιο ο πρόεδρος της Βραζιλίας υποβλήθηκε σε χειρουργείο στον εγκέφαλο, έπειτα από επεισόδιο, και το Εργατικό Κόμμα του Λούλα, βρισκόταν σε κατάσταση συναγερμού.

Ώσπου ο Ντόναλντ Τραμπ ήρθε να του δώσει το φιλί της ζωής. Χωρίς φυσικά αυτό να είναι στις προθέσεις του.

Και αυτό το φιλί έχει το όνομα «δασμοί» -σε συνδυασμό με τα λάθη των αντιπάλων του.

Από τον Νοέμβριο, ο πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας, Ζαΐρ Μπολσονάρο εκτίει ποινή φυλάκισης 27 ετών για απόπειρα πραξικοπήματος. Έχοντας χάσει τις εκλογές το 2022, προσπάθησε με έναν κύκλο στενών συνεργατών του να στήσει πραξικόπημα και να ανατρέψει τον νεοεκλεγέντα Λούλα ντα Σίλβα. Στο κατηγορητήριο φαίνεται ότι το σχέδιο περιελάμβανε ακόμη και δολοφονία του.

Αλλά καθώς απέτυχε, ο γιος του Μπολσονάρο παραιτήθηκε από βουλευτής, μετακόμισε στο Τέξας, και προσπάθησε να κερδίσει τη στήριξη του Ντόναλντ Τραμπ. Ο Αμερικανός πρόεδρος, σύμμαχος του ακροδεξιού πολιτικού, έσπευσε να βοηθήσει. Αρχικά επέβαλε κυρώσεις στον ανώτατο δικαστή που επέβλεπε τη δίκη του Μπολσονάρο και στη συνέχεια επέβαλε δασμούς στις εισαγωγές από τη Βραζιλία.

Δασμοί-μπούμερανγκ

Και πέτυχε το αντίθετο από το προσδοκώμενο. Οι περισσότεροι άνθρωποι θεώρησαν τους δασμούς και τις κυρώσεις προσβολή της κυριαρχίας της χώρας. Οι δεξιοί υποψήφιοι για την προεδρία προσπαθούσαν να αποστασιοποιηθούν από τις μηχανορραφίες της οικογένειας Μπολσονάρο. Και ο Λούλα άρχισε να κυκλοφορεί με ένα μπλε καπέλο με την επιγραφή «Η Βραζιλία ανήκει στους Βραζιλιάνους».

Οι κινήσεις του Λούλα εντυπωσίασαν τον Αμερικανό πρόεδρο. Μετά τη συνομιλία τον Δεκέμβριο, ο Ντόναλντ Τραμπ χαρακτήρισε το τηλεφώνημα «υπέροχο». Και είπε ότι ο πρόεδρος της Βραζιλίας «του αρέσει». Σύμφωνα με μια διαρροή, ο Λούλα ντα Σίλβα είπε στον Τραμπ ότι ο Μπολσονάρο «είναι χαμένος (loser)» και πως αν τον γνώριζε καλά, σήμερα θα τον είχε ξεχάσει. Όλα αυτά φαίνεται ότι είχαν αποτέλεσμα. Ο Ντόναλντ Τραμπ ήρε τις κυρώσεις σε βάρος του δικαστή Μοράες και αφαίρεσε πολλούς δασμούς σε βραζιλιάνικα προϊόντα. Άλλωστε, προκαλούσαν αυξήσεις τιμών σε πολλά τρόφιμα που καταναλώνονται στις ΗΠΑ και αύξαναν το κόστος ζωής για τους MAGA υποστηρικτές του.

Δεξιά σε περιδίνηση

Την ίδια ώρα, η Δεξιά στη Βραζιλία δεν ξέρει πού να σταθεί για να αντιμετωπίσει τη δυναμική του Λούλα ντα Σίλβα. Προσπαθεί να αναδείξει την εγκληματικότητα, που είναι το σοβαρότερο πρόβλημα για τους πολίτες. Αλλά η καταπολέμησή της είναι αρμοδιότητα των κυβερνητών των πολιτειών. Συνεπώς, δεν μπορούν να κατηγορήσουν τον πρόεδρο για αναποτελεσματικότητα. Και όπως είπε ο πολιτικός αναλυτής από το Ρίο ντε Τζανέιρο, Τόμας Τράουμαν, η Δεξιά είναι «μόνο λόγια. Δεν φοράει παντελόνια. Τι άλλο έχουν να πουν εκτός από την ασφάλεια;»

Φλάβιο Μπολσονάρο / REUTERS/Adriano Machado

Επιπλέον, ο Ζαΐρ Μπολσονάρο έχρισε πολιτικό διάδοχό του τον γιο του Φλάβιο, προκαλώντας απογοήτευση στα περισσότερα κεντροδεξιά κόμματα. Κυριαρχούν στο Κογκρέσο, αλλά αφήνουν να εννοηθεί ότι δεν θα τον υποστηρίξουν. Και καθώς η επιχειρηματική κοινότητα βλέπει ότι θα κερδίσει τις εκλογές ο Λούλα, συντρίβοντας τον Φλάβιο, στο άκουσμα της είδησης, το χρηματιστήριο στο Σάο Πάουλο κατέρρευσε. Οι ψηφοφόροι του Μπολσονάρο προτιμούν τη σύζυγό του, Μισέλ, από οποιονδήποτε από τους τέσσερις γιους του. Όλοι μπλεγμένοι ή κατηγορούμενοι για σκάνδαλα.

Ο Economist παραθέτει το σχόλιο ενός πάστορα για την κατάσταση στη Βραζιλία: «Ο ερασιτεχνισμός της Δεξιάς κάνει την Αριστερά να γελάει».

Η επιχειρηματική ελίτ της Βραζιλίας ήλπιζε ότι ο Μπολσονάρο θα επέλεγε τον Ταρκίσιο ντε Φρέιτας, πρώην υπουργό υποδομών, νυν κυβερνήτη του Σάο Πάολο, για διάδοχό του. Ο Φρέιτας παρουσιάζεται ως μετριοπαθής, που κολακεύει τους μπολσονάριστας. Παράλληλα, αφήνει την αστυνομία να προκαλεί ταραχές σε φτωχές γειτονιές, ενώ παράλληλα φλερτάρει με τους οικονομικούς κολοσσούς ιδιωτικοποιώντας την εταιρεία ύδρευσης του Σάο Πάολο. Αλλά για να λάβει το χρίσμα του Μπολσονάρο, και να συνενώσει τη Δεξιά, πρέπει να ηγηθεί στις δημοσκοπήσεις. Προς το παρόν, αυτό δεν φαίνεται πιθανό. Οι μετρήσεις δείχνουν ότι ο Φλάβιο θα περάσει στον β’ γύρο, όπου θα χάσει με πολύ μεγάλη διαφορά από τον Λούλα ντα Σίλβα.

Οι πολιτικές του Λούλα ντα Σίλβα

Την ίδια στιγμή, ο πρόεδρος της Βραζιλίας καλείται να υλοποιήσει τις υποσχέσεις του.

Όταν ο Λούλα επέστρεψε στην εξουσία τον Ιανουάριο του 2023, υποσχέθηκε να ολοκληρώσει το έργο που έμεινε ανολοκλήρωτο κατά τη διάρκεια των δύο πρώτων θητειών του ως πρόεδρος, μεταξύ 2003 και 2010. Ορκίστηκε να τερματίσει την πείνα στη Βραζιλία, να επεκτείνει την πρόσβαση στην ηλεκτρική ενέργεια και να μειώσει τους φόρους για τους φτωχούς.

REUTERS/Kiko Sierich

Ωστόσο, αφιέρωσε περισσότερο χρόνο στην προσπάθειά του να ενισχύσει την παγκόσμια προβολή της Βραζιλίας. Αύξησε τις δαπάνες και το νόμισμα της χώρας το 2024 το νόμισμα της χώρας, το ρεάλ, είχε πολύ κακές επιδόσεις.

Ωστόσο, το υπουργείο Οικονομικών κατέβαλε στη συνέχεια μια συντονισμένη προσπάθεια να ανακτήσει την εμπιστοσύνη της αγοράς, διατηρώντας παράλληλα τη λαϊκή υποστήριξη.

Περιόρισε τις δαπάνες για επιδόματα αναπηρίας και για το Bolsa Familia, το αναγνωρισμένο πρόγραμμα κοινωνικής πρόνοιας της Βραζιλίας. Ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας, Γκαμπριέλ Γκαλίπολο, διορισμένος τον Ιανουάριο του 2025, διατήρησε τα επιτόκια στα ύψη.

Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση Λούλα επέκτεινε την επιδοτούμενη πρόσβαση στην ηλεκτρική ενέργεια και τα στεγαστικά δάνεια. Διένειμε δωρεάν αέριο μαγειρέματος στις φτωχότερες οικογένειες. Τον Νοέμβριο, η Γερουσία ψήφισε μεταρρυθμίσεις που σημαίνουν ότι 16 εκατομμύρια Βραζιλιάνοι θα πληρώνουν πλέον λιγότερο ή καθόλου φόρο εισοδήματος. Και καθώς το δολάριο πέφτει, εξαιτίας των πολιτικών Τραμπ, ανατιμήθηκε το ρεάλ, μειώνοντας τον πληθωρισμό των τροφίμων.