Η προειδοποίηση του Καποδίστρια: «Κάντε γρήγορα, δείτε τι γίνεται στη Βενεζουέλα!»

Μετατρέποντας το κυβερνείο σε σπίτι, είχαν σβήσει τα όρια προσωπικής ζωής/ελεύθερου χρόνου και πολιτικής για τον Ιωάννη Καποδίστρια. Κάποτε, όμως ξεκλέβοντας λίγο χρόνο, θορυβήθηκε όταν διάβασε σε μια εφημερίδα για τις εξελίξεις στην -και άγνωστη στους Έλληνες- και μακρινή … Βενεζουέλα. Κατά διαβολικά ειρωνικό τρόπο, ξένες επεμβάσεις, αγρότες, και διαφθορά «δούλευαν» μέσα του βασανιστικά συνεχώς, λες και έβλεπε το μέλλον.

Ενώ το 1821 οι Έλληνες ξεκινούσαν τον αγώνα τους προς την ανεξαρτησία, πριν δηλαδή έρθει ο Καποδίστριας στη χώρα, το κράτος το οποίο απειλούν σήμερα οι ισχυρές ΗΠΑ, Βενεζουέλα, είχε καταφέρει να διασφαλίσει την ίδρυσή του μετά από χρόνια μαχών εναντίον των Ισπανών.

Όταν λοιπόν είχε δημιουργηθεί το ελληνικό κράτος, ο στενός συνεργάτης του Κυβερνήτη Ανδρέας Μεταξάς και κατοπινός πρωθυπουργός ανέφερε τι του είπε ο Καποδίστριας αφού είχε ενημερωθεί για τις εξελίξεις στη Βενεζουέλα.

«Η ανάγνωση αυτής της εφημερίδος είναι η αφορμή που σας προσκάλεσα» είπε ο κυβερνήτης. «Διαβάζω ότι ο στρατηγός Μπολιβάρ, Πρόεδρος της Κολομβίας εις την Αμερικήν, διατάσσει την διανομή της εθνικής γης εις τους πολίτας. Και εγώ σας έδωσα ένα σχέδιον διανομής» συνέχισε. «Αργοπορείτε, βλέπετε,  να γνωμοδοτήσετε. Ίσως διότι δεν σας αρέσει [διότι] Αρχίζει από τους μικρούς η διανομή του σχεδίου μου. Θα έλθει έπειτα και η αράδα των μεγάλων».

Ο Καποδίστριας ήταν προφητικός καθώς προειδοποίησε «Γλιγωρεύσετε, άλλως θα έλθει βασιλόπαιδο να σας διοικήσει, με το οποίον ούτε την ευκολία της γλώσσας έχετε ούτε να ανοίγετε την θύρα του δωματίου όταν θέλετε».

Τι έκανε ο Μπολίβαρ;

Ο Σιμόν Μπολίβαρ ήταν ηγέτης στον αγώνα για ανεξαρτησία για τις περιοχές που σήμερα αποτελούν τη Βενεζουέλα, την Κολομβία, τον Ισημερινό, το Περού, τον Παναμά και τη Βολιβία, και  θεωρείται σημαντικός ήρωας σε αυτές τις χώρες, καθώς και στην υπόλοιπη ισπανόφωνη Αμερική. Ο Μπολίβαρ, όμως, ήταν πολύ επιλεκτικός στη υιοθέτηση ξένων πρακτικών στη νεοϊδρυθείσα χώρα του, ενώ –όπως και ο Καποδίστριας- απέρριπτε ανελεύθερες πρακτικές άλλων δημοκρατικών κοινωνιών.

Για παράδειγμα ήταν εναντίον της δουλείας σε αντίθεση με την φιλελεύθερη Αμερικανική Επανάσταση που είχε θεσμοθετημένο τον ρατσισμό. «Ενώ μιλάνε για ελευθερία και Συντάγματα» έλεγε ο Μπολιβάρ «αυτά τα θέλουνε για τους εαυτούς τους [οι ανώτερες τάξεις] όχι για τον λαό» Ήταν δύσπιστος στην τυπική φιλελεύθερη δημοκρατία ενώ αντιλαμβανόταν ότι έπρεπε να γίνει αναδιανομή της γης σε όλο τον λαό, συμπεριλαμβανομένων των Ινδιάνων.

Σημειώνεται ότι ο Ούγκο Τσάβες -προκάτοχος του Νικολάς Μαδούρο- που ανέτρεψε με εκλογές  το 1999 αντλεί τις αρχές του από τις αρχές του Μπολίβαρ. Πριν το 1999 τη διακυβέρνηση των ΗΠΑ ασκούσαν οι λευκές ελίτ, η οποίες εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα των ΗΠΑ.

«Δεν αγαπάτε την ισότητα»

Την πολιτική του Μπολίβαρ ήθελε να εφαρμόσει και ο Καποδίστριας προσαρμοσμένη στα μέτρα και την παρούσα κατάσταση των Ελλήνων, δίχως όμως να είναι πιστή αντιγραφή από το εξωτερικό. Δεν θα ήταν δυνατόν να είναι λειτουργικό ένα φιλελεύθερο κοινοβουλευτικό μοντέλο, με τα ανώτερα κοινωνικά-πολιτικά στρώματα τα οποία θα ήλεγχαν ουσιαστικά τη διακυβέρνηση της χώρας.

Για τον κυβερνήτη, «η σωτηρία του κράτους ήταν ο υπέρτατος νόμος” (salus partiae lex suprema) και σε αυτό το πλαίσιο ήθελε να δημιουργήσει ένα έθνος ιδιοκτητών το οποίο δεν θα το διαφέντευαν -μέσω νομότυπων «δημοκρατικών» διαδικασιών- οι ισχυρότεροι.

«Οκνεύετε εις το νομοσχέδιον περί διανομής γης διότι δεν θέλετε την διανομήν, δεν αγαπάτε την ισότητα. Θέλετε η διανομή να κατεβαίνει από τους μεγάλους εις τους μικρούς ενώ το σχέδιό μου αποβλέπει εις τους μικρούς» έλεγε ο Καποδίστριας, όπως μετέφερε τα λόγια του ο Ιωάννης Τερτσέτης.

Ενώ πολλοί πολιτικοί του αντίπαλοι τότε –φερέφωνα πολλοί των ευρωπαϊκών δυνάμεων- τον κατηγορούσαν για αυταρχισμό, ήταν ο ηγέτης που κατέβαλε για πρώτη φορά προσπάθειες  για την συλλογή στατιστικών πληροφοριών γύρω από το πληθυσμό και τη γεωργία της χώρας, όπως θα σημείωνε ο δρ. Δημοσθένης Χονδρός. Τόσο ο Μπολίβαρ όσο και ο Καποδίστριας επεδίωκαν να φτιάξουν από το μηδέν κρατικές δομές -στρατό, αγροτική οικονομία, τραπεζικά ιδρύματα- κρατώντας σε απόσταση ξένες επεμβάσεις.

Διεφθαρμένη δημοκρατία;

Σε μια περίοδο που έπρεπε να αντιμετωπιστεί η πείνα, η στοιχειώδης εκπαίδευση και η κατοχύρωση των συνόρων, τα αιτήματα για Σύνταγμα και δημοκρατία του ακούγονταν εκτός χρόνου και δικαίως σε πολύ μεγάλο βαθμό. Εξάλλου, υπενθυμίζεται ότι τα προηγούμεν χρόνια οι διάφορες παρατάξεις που ξεπηδούσαν από τα Συντάγματα γέννησαν τους εμφυλίους που οδήγησαν την Επανάσταση στο χείλος της καταστροφής.

Ωστόσο, δεν πρόλαβε όμως διότι δολοφονήθηκε προς μεγάλη ανακούφιση των δυτικόφιλων φιλελεύθερων.

Στη συνέχεια οι τελευταίοι έφεραν τον βασιλιά Όθωνα και τη γερμανική αντιβασιλεία του ασκώντας μια επιζήμια εθνική και οικονομική πολιτική για την Ελλάδα. Τελικά, πέρασαν 40 χρόνια μέχρι να πραγματοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό η παραγγελιά του Καποδίστρια από τον Αλέξανδρο Κουμουνδούρο, αλλά οι ξένες επεμβάσεις δεν έφυγαν ποτέ από την Ελλάδα.