Ιωάννης Καποδίστριας: Η έγνοια των Δελφών

Καθώς αναδιφούμε ολοένα, εφέτος (σ.σ. το έτος 1971, με αφορμή τη συμπλήρωση ενάμιση αιώνα από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης), την εποχή, τις πράξεις και τα κείμενα των ανδρών του 1821, σταματούμε για άλλη μια φορά στον Ιωάννη Καποδίστρια και στους Δελφούς. Ως γνωστόν, μετά τη δόξα του Μαντείου, οι Δελφοί χάθηκαν για την ιστορία. Απάνω στο ιερό και στους θησαυρούς και στο θέατρο έπεσε χώμα και σιωπή. Και τάθαψε όλα. Αργότερα οι βοσκοί του Παρνασσού έχτισαν εκεί ένα χωριό. Πέρασαν αιώνες, και το χωριό με την σειρά του εξαφανίστηκε κι αυτό. Το σκέπασαν τα χώματα που τα κατέβαζαν τα νερά απ’ τις Φαιδριάδες. Και πέρασαν πάλι αιώνες. Γιατί μονάχα με αιώνες μετριέται η ιστορία των Δελφών.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 6.4.1971, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Όταν μια νύχτα —ό,τι είχε ελευθερωθή η Ελλάδα απ’ τους Τούρκους— ένας άνθρωπος που ξαγρυπνούσε μόνος και μελετούσε το τι ήταν χρέος του σ’ αυτόν τον τόπο, άρχισε να στοχάζεται πάνω στον θαυμάσιο θρύλο των Δελφών. Υπήρξε αυτός ο θρύλος; Υπήρξαν Δελφοί; Και τι ν’ απόγιναν;

Ήταν ο κυρ-Γιάννης Καποδίστριας, κυβερνήτης της Ελλάδας.

Σπάνια άνθρωπος στάθηκε τόσο μόνος, τόσο έρημος, όσο ο Ιωάννης Καποδίστριας. Σαν ήρθε να κυβερνήση, γύρω του όλα ήταν αίμα, λαβωμένα κορμιά, ερείπια και πάθη. Απ’ αυτά τα υλικά και απ’ τη φλόγα της ελευθερίας που έκαιγε τον τόπο, έπρεπε να στηθή ένα σύγχρονο κράτος. Έπρεπε να γίνη ο Νόμος, και στο νόμο να σκύψη το κεφάλι του ο πολίτης. Γύρω στον Καποδίστρια έβραζε το καζάνι, ετοιμαζόταν το βόλι που θα τον χτυπούσε. Όμως αυτός, εκείνη τη νύχτα, έχοντας άλλα να στοχαστή, άρχισε να μελετά τους χαμένους Δελφούς. Τον τράβηξε αυτή η σκέψη, όλα τ’ άλλα, τα με το αίμα, φύγανε κ’ έμεινε μοναχά η έγνοια των Δελφών.

Ο ερημίτης του Αναπλιού και της Αίγινας έβλεπε σωστά: Η Ελλάδα για να ξαναγεννηθή έπρεπε να αρχίση να θυμάται. Τους μύθους της, το παρελθόν της. Και πρώτο μέσα στους μύθους του Ελληνισμού ήταν, βέβαια, το Μαντείο των Δελφών.

Έτσι πρόσταξε κι’ άρχισαν οι πρώτες ανασκαφές, για να βρεθή κείνος ο αρχαίος κόσμος. Τις ανασκαφές τις συνέχισε ο Laurent στα 1838. Ύστερα ήρθαν ο Müller και ο Curtius. Κι’ ύστερα ήρθαν οι Γάλλοι. Σιγά-σιγά, μπρος στα ξαφνιασμένα μάτια των Ελλήνων και του κόσμου, πρόβελναν απ’ το βάθος της σιωπής τα θαυμάσια των Δελφών. Το Ιερό, οι Θησαυροί, και η Ιερά Οδός, και ο Ηνίοχος. Κ’ ένα πρωινό του 1939, λίγο πριν αρχίση το δράμα του κόσμου, ένας νέος Γάλλος αρχαιολόγος, ο φίλος μου Pierre Amandry, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Στρασβούργου και διευθυντής τώρα της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής των Αθηνών, κάνοντας την ανασκαφή της Ιεράς Οδού, έφερε στο φως τον τελευταίο κρυμμένο θησαυρό: Τα αναθήματα που είχαν στο Μαντείο στείλει απ’ την Ιωνία, απ’ την Έφεσο, απ’ τις Φώκες, δώρα πλούσια, οι Έλληνες της Μικράς Ασίας, τα πρώτα χρόνια του 6ου αιώνα π.Χ. Ήταν μικρά αγάλματα, γοργόνες, θηριοδαμαστές, πολεμιστές, κοσμήματα δουλεμένα πάνω σε πολύτιμη ύλη, σε χρυσό και σε ελεφαντόδοντο, με την τέχνη που οι Έλληνες της Μικράς Ασίας είχαν μάθει απ’ τους Ανατολίτες για να την κάνουν έπειτα δική τους μεγάλη τέχνη.

Η Ελληνική Μικρασία, η χαμένη, και οι Δελφοί!

*Απόσπασμα από επιφυλλίδα του λογοτέχνη και ακαδημαϊκού Ηλία Βενέζη, που έφερε τον τίτλο «Ενθύμηση του Καποδίστρια στους Δελφούς» και είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Το Βήμα» την Τρίτη 6 Απριλίου 1971.

Ο Ιωάννης Καποδίστριας, πρώτος κυβερνήτης του νεότερου ελληνικού κράτους, γεννήθηκε στην Κέρκυρα στις 11 Φεβρουαρίου 1776 (σ.σ. στις σχετικές πηγές απαντά ως ημερομηνία γεννήσεώς του και η 10η Φεβρουαρίου) και απεβίωσε δολοφονηθείς στο Ναύπλιο στις 27 Σεπτεμβρίου 1831.