Το μέλλον των πόλεων περιλαμβάνει ρομπότ-ταξί – Οδική ουτοπία ή κόλαση;

Έχει περάσει καιρός από τότε που βγήκε στους δρόμους των ΗΠΑ το πρώτο ρομπότ-ταξί. Και έναν αιώνα μετά την κυκλοφορία του πρώτου αυτοκινήτου, τα οχήματα χωρίς οδηγό φαίνεται ότι κερδίζουν έδαφος.

Στις ΗΠΑ, ρομπότ-ταξί ήδη μεταφέρουν αυτόνομα επιβάτες γύρω από την περιοχή του Κόλπου του Σαν Φρανσίσκο ή το Λος Άντζελες. Μοιάζουν με συνηθισμένα αυτοκίνητα, με εξαίρεση τους κάπως άκομψους αισθητήρες του. Και καθώς εξαπλώνονται και αναπτύσσονται, θα λειτουργούν υπό διαφορετικούς περιορισμούς από τα ανθρωποκίνητα και κατά συνέπεια θα αναδιαμορφώνουν τις πόλεις,  υποστηρίζει ο Economist. Όπως αναδιαμορφώνουν πάντα τις πόλεις τα μέσα μετακίνησης που έχουν στη διάθεσή τους οι κάτοικοί τους.

Από τις ΗΠΑ στη Βρετανία

Το μόνο σίγουρο είναι ότι, όσο εξαπλώνονται τα ρομπότ-ταξί τόσο πιο δύσκολο θα είναι να τα αγνοήσουμε.

Η εταιρεία ρομπότ-ταξί Waymo, που έχει λανσάρει η Google, σχεδιάζει να επεκταθεί σε πόλεις όπως το Μαϊάμι και η Ουάσιγκτον. Μετά θα πάει και στο Λονδίνο. Μάλιστα, στη Βρετανία εκτιμάται ότι δημιουργήσει άμεσο ανταγωνισμό με την Uber, η οποία πρόκειται επίσης να λανσάρει αυτό-οδηγούμενα οχημάτων στην πόλη.

Και αν πιστεύετε ότι ο κόσμος δεν θα τα θέλει, ίσως κάνετε λάθος. Το 2023, όταν τα ρομπότ-ταξί βγήκαν πρώτη φορά στους δρόμους του Σαν Φρανσίσκο, η πλειοψηφία αντιτασσόταν στην παρουσία τους. Σήμερα, τα δύο τρίτα των κατοίκων είναι υπέρ της κυκλοφορίας τους.

Ασφαλέστερη μετακίνηση;

Στο Σαν Φρανσίσκο, οι πρώτες εντυπώσεις είναι θετικές. Τα ρομπότ-ταξί εμπλέκονται σε δέκα φορές λιγότερα σοβαρά ατυχήματα από έναν μέσο άνθρωπο οδηγό. Μέχρι στιγμής, τουλάχιστον, δεν έχουν χαθεί θέσεις εργασίας μεταξύ των οδηγών ταξί ή οδηγών που προσφέρονται να μεταφέρουν επιβάτες με το ΙΧ τους έναντι αμοιβής (ridesharing).

Ένα ταξίδι με ένα ρομπότ-ταξί της Waymo κοστίζει περίπου 30% ακριβότερα από μια υπηρεσία «ενοικίασης οδηγού» (ride-hailing). Ίσως γιατί τα αυτοκίνητα είναι από πολυτελείς αυτοκινητοβιομηχανίες (π.χ. Jaguar), αλλά και γιατί πρέπει να κάνει η εταιρεία απόσβεση της επένδυσή της. Και παρά το κόστος, το μερίδιο αγοράς των ρομπότ-ταξί αυξάνεται γρήγορα. Και, παρά το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή η εταιρεία των robot-taxi χάνει χρήματα, οι ειδικοί εκτιμούν ότι γρήγορα θα αποδίδει.

Ο λόγος είναι προφανής: δεν απαιτείται να πληρώνει μισθό σε οδηγούς. Και παρά το γεγονός ότι ακόμη και ένα αυτό-οδηγούμενο όχημα πρέπει να συντηρηθεί και να καθαριστεί, εξακολουθεί να είναι φθηνότερο. Επίσης, μπορεί να «εργαστεί» χωρίς να σταματήσει, κάνοντας δεκάδες διαδρομές σε μια μέρα. Οι άνθρωποι έχουν τα όριά τους.

Αν δε αρχίσει και η μαζική κατασκευή στόλων, τότε το κόστος της επένδυσης θα είναι ακόμη μικρότερο.

Αν δεν πειστήκατε μέχρι τώρα, έχει και άλλα.

Με την κίνηση, όμως;

Ο Economist εκτιμά ότι η μετακίνηση με ρομπότ-ταξί θα πείσει πολλούς να πουλήσουν ή να αφήσουν στο γκαράζ το αυτοκίνητό του. Κυρίως στις πόλεις και τα προάστια. Γιατί θα είναι φθηνότερο από το να διαθέτεις και να συντηρείς αυτοκίνητο.

Ωστόσο, υπάρχει ένας άλλος κίνδυνος. Τρομερή κυκλοφοριακή συμφόρηση… Όχι γιατί το υψηλής τεχνολογίας αυτοκίνητο θα δημιουργεί προβλήματα –είπαμε, κάνει λιγότερα λάθη. Αλλά γιατί μπορεί η ελευθερία που προσφέρει ένα robot-taxi να κάνει πολύ περισσότερους ανθρώπους να βγουν στον δρόμο και να μη χρησιμοποιήσουν μέσα μαζικής μεταφοράς. Να πάνε οπουδήποτε με αυτοκίνητο, αλλά χωρίς να οδηγούν οι ίδιοι…

Φόρος «κυκλοφοριακής συμφόρησης»

Αλλά στην εποχή του καπιταλισμού, υπάρχει λύση και γι’ αυτό. Να επιβληθεί τέλος κυκλοφορίας. Στην Ευρώπη αυτό είναι κάτι συνηθισμένο. Στις ΗΠΑ, μόνο στη Νέα Υόρκη οι οδηγοί πληρώνουν τέλη κυκλοφορίας. Αλλά αν οι πόλεις γεμίσουν με σμήνη από ρομπότ-ταξί, η επιβολή του τέλους θα είναι μάλλον επιβεβλημένη.

Και έτσι, τα έσοδα από τα χαμένα πρόστιμα για τις οδικές παραβάσεις και τα τροχαία θα αντικατασταθούν από έναν άλλο πόρο. Χώρια που πιο εύκολα θα δεχόταν κανείς ένα τέλος κυκλοφορίας στο ρομπότ-ταξί από ό,τι στο δικό του αυτοκίνητο.

Απώλειες θέσεων εργασίας

Ο Economist παραδέχεται ότι ο κίνδυνος να χαθούν θέσεις εργασίας είναι πραγματικός. Όσο η υπηρεσία θα γίνεται φθηνότερη τόσο πιο πιθανό είναι να μειωθεί η ζήτηση για οδηγούς ταξί και λεωφορείων.

Στις ΗΠΑ υπάρχουν 1 εκατομμύριο οδηγοί ταξί και λεωφορείων και πάνω από 3 εκατομμύρια οδηγοί φορτηγών. Ο αριθμός τους αντιστοιχεί στο 3% του εργατικού δυναμικού.

Πολλοί δικηγόροι θα δουν τις δουλειές τους να μειώνονται όσο θα μειώνονται τα τροχαία. Και αν οι άνθρωποι σταματήσουν να αγοράζουν αυτοκίνητα, πρόβλημα θα έχουν και οι αντιπροσωπείες αυτοκινήτων –καινούργιων ή μεταχειρισμένων. Δύσκολα η ζήτηση για μηχανικούς και συντηρητές στα αμαξοστάσια μπορεί να καλύψει αυτές τις απώλειες…

Φθηνό ξενοδοχείο, ακόμα και γραφείο

Οι οπαδοί των ρομπότ-ταξί πάντως είναι ενθουσιώδεις. Θα μπορείς να γλιτώσεις και τα έξοδα ξενοδοχείου σε ένα ταξίδι, αν το όχημα προσφέρει και κρεβάτι. Και επειδή αυτά κινούνται αργά και έχουν καλύτερες αναρτήσεις, θα μπορείς ακόμη και να δουλέψεις στον δρόμο για το γραφείο.

Επίσης, επειδή τα ρομπότ-ταξί σέβονται τον ΚΟΚ, θα υπάρχουν λιγότερα τροχαία, άρα λιγότεροι τραυματισμοί και απώλειες ζωής. Άρα, και μικρότερο υγειονομικό κόστος.

Μπίζνες…

Ας μην μιλήσουμε για τα περιθώρια ανάπτυξης της αγοράς real estate. Οι χώροι πάρκινγκ θα μπορούν να γίνουν γραφεία ή διαμερίσματα ή καταστήματα. Περισσότερος κόσμος θα κυκλοφορεί με ποδήλατο γιατί θα φοβάται λιγότερο. Μπορεί να αντικατασταθούν με οχήματα-ρομπότ και τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Αυτό-οδηγούμενα λεωφορεία. Λιγότερα κορναρίσματα, λιγότερες βωμολοχίες. Και οι πεζοί δεν θα φοβούνται μήπως κάποιος απρόσεκτος ή κακόβουλος οδηγός πέσει πάνω τους την ώρα που περπατούν αμέριμνοι στην πόλη.

Φαντασία να έχει κανείς… Αυτό που δεν φαίνεται να σκέφτονται οι οπαδοί των ρομπότ-ταξί και των αυτό-οδηγούμενων οχημάτων μέσα σε αυτή την αστική οδική ουτοπία, είναι μήπως κάτι πάει λάθος στο λογισμικό. Αν ο ηλεκτρονικός εγκέφαλος δεν δει ένα φρέσκο χαντάκι. Ή ένας χάκερ αποφασίσει να «παίξει»…

• Με στοιχεία από τον Economist