Στέγαση: Ευρωπαϊκό μοντέλο αύξησης προσφοράς κατοικιών με νέο μείγμα παρεμβάσεων εξετάζει η κυβέρνηση

Η πίεση στην αγορά κατοικίας και η συζήτηση που αναμένεται στη Βουλή για τον προϋπολογισμό έχουν φέρει στο επίκεντρο το ζήτημα της στέγης. Με περίπου 700.000 κατοικίες εκτός αγοράς και τις τιμές ενοικίων σε ιστορικά υψηλά, η κυβέρνηση αναγνωρίζει ότι η αντιμετώπιση του προβλήματος που αφορά στη στέγαση δεν μπορεί να προέλθει από μία μόνο παρέμβαση.

Η στέγαση είναι ένα ζήτημα με βαθύτερες αιτίες και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί αποσπασματικά

Έτσι, στο τραπέζι βρίσκεται πλέον η ιδέα ενός πολυεπίπεδου μείγματος μέτρων, το οποίο θα δοκιμαστεί στην πράξη τα επόμενα δύο χρόνια, με βασικό στόχο την αύξηση της προσφοράς κατοικιών. Οι σχετικές ανακοινώσεις των νέων μέτρων αναμένονται από τον ίδιο τον πρωθυπουργό κατά την συζήτηση του προϋπολογισμού.

Στέγαση: Οι αιτίες της κρίσης

Το σκεπτικό της κυβέρνησης είναι ότι η στεγαστική κρίση έχει βαθύτερες αιτίες και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί αποσπασματικά. Η ελληνική αγορά χαρακτηρίζεται από υψηλό ποσοστό ιδιοκατοίκησης, περιορισμένη παραγωγή νέων κατοικιών και μεγάλο αριθμό παλαιών ακινήτων που παραμένουν κλειστά. Σε αυτό το περιβάλλον, η κυβέρνηση δεν ξεκινά από το μηδέν.

Ήδη εφαρμόζονται εργαλεία όπως το πρόγραμμα της Κοινωνικής Αντιπαροχής, το Σπίτι μου, φοροαπαλλαγές για ιδιοκτήτες που μετατρέπουν τα ακίνητά τους από βραχυχρόνια σε μακροχρόνια μίσθωση, επιστροφή ενοικίου και μια σειρά προγραμμάτων που βοηθούν στην ανακαίνιση ακινήτων.

Η συνολική εικόνα της αγοράς

Ωστόσο, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, αυτά τα εργαλεία, όσο σημαντικά και αν είναι, δεν αρκούν για να αλλάξουν τη συνολική εικόνα της αγοράς. Για αυτό τον λόγο εξετάζεται ένα νέο πλαίσιο παρεμβάσεων που θα συνδυάζει κίνητρα, νέα μοντέλα εμπλοκής του ιδιωτικού τομέα ενώ στο τραπέζι το τελευταίο διάστημα βρέθηκαν ξανά και μια σειρά αντικινήτρων.

Στο πεδίο των κινήτρων, κεντρικό ρόλο θα έχει ένα νέο πρόγραμμα ανακαίνισης παλαιών και κλειστών κατοικιών, το οποίο θα χρηματοδοτείται από ευρωπαϊκούς πόρους και θα προβλέπει επιχορηγήσεις που θα φτάνουν έως και το 90%. Η προσδοκία της κυβέρνησης είναι ότι το πρόγραμμα θα οδηγήσει σε επανένταξη χιλιάδων διαμερισμάτων, δημιουργώντας ένα λειτουργικό απόθεμα διαθέσιμων κατοικιών προς μακροχρόνια μίσθωση.

Τα ευρωπαϊκά μοντέλα και οι κατασκευαστές

Το πιο φιλόδοξο όμως στοιχείο του σχεδιασμού είναι η μελέτη ευρωπαϊκών μοντέλων που εμπλέκουν τους κατασκευαστές. Σε χώρες όπως η Γαλλία, η Βρετανία, η Ισπανία, η Ιρλανδία και η Ιταλία, εφαρμόζεται το λεγόμενο inclusionary housing: ένα πλαίσιο στο οποίο οι κατασκευαστές, σε αντάλλαγμα για φορολογικά κίνητρα ή ταχύτερη αδειοδότηση, παραχωρούν ποσοστό των νέων κατοικιών τους σε προσιτές τιμές.

Η ελληνική κυβέρνηση εξετάζει αν μια προσαρμοσμένη εκδοχή αυτού του μοντέλου μπορεί να λειτουργήσει και στη χώρα μας, αυξάνοντας την παραγωγή προσιτής κατοικίας.

Τα αντικίνητρα

Στο αντίθετο άκρο, βρίσκεται η συζήτηση για αντικίνητρα. Από το συρτάρι έχουν ξαναβγεί τα σενάρια για την επιβολή ενός τέλους για ακίνητα που μένουν κλειστά, μέτρο που ήδη εφαρμόζεται σε χώρες όπως η Γαλλία, η Ιρλανδία και η Ισπανία.

Η λογική αυτής της προσέγγισης δεν είναι τιμωρητική, αλλά στοχεύει να αποθαρρύνει τη μακροχρόνια ακινησία σε μια περίοδο που η στεγαστική ζήτηση πιέζει συνολικά το σύστημα.

Πάντως από το 2026,ενεργοποιείται η ρύθμιση που προβλέπει διπλάσιο ΕΝΦΙΑ σε τράπεζες και servicers για τα κλειστά ακίνητα που έχουν υπό την κατοχή τους.

Τα νέα ραβασάκια του διπλού ΕΝΦΙΑ

Η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων ετοιμάζεται να στείλει τα νέα ραβασάκια του διπλού ΕΝΦΙΑ έως τα τέλη Φεβρουαρίου σε τράπεζες και εταιρείες διαχείρισης δανείων για κατοικίες ή διαμερίσματα που παραμένουν κλειστά. Ο διπλάσιος ΕΝΦΙΑ θα αφορά, σύμφωνα με την καταγραφή που έχει γίνει, περίπου 8.500 ακίνητα τραπεζών και 11.000 ακίνητα servicers. Η διάταξη αναμένεται να ενεργοποιηθεί ι στις αρχές του 2026 και να παραμείνει σε ισχύ έως το 2028, ενώ τα έσοδα από τον διπλό φόρο θα κατευθυνθούν σε δράσεις στήριξης της στεγαστικής πολιτικής.

Η τελική μορφή του πλαισίου για το στεγαστικό ζήτημα θα αποτυπωθεί τις επόμενες ημέρες , με αφετηρία τη συζήτηση του προϋπολογισμού. Αυτό που φαίνεται ήδη ξεκάθαρο είναι ότι η κυβέρνηση προετοιμάζεται να δοκιμάσει μια πιο σύνθετη στρατηγική.

Η αποτελεσματικότητα του νέου «μείγματος μέτρων» θα κριθεί στην πράξη: στο κατά πόσο τα κίνητρα θα κινητοποιήσουν ιδιοκτήτες και κατασκευαστές και στο κατά πόσο τα αντικίνητρα θα περιορίσουν την αδράνεια που στερεί από την αγορά χιλιάδες κατοικίες.

Πηγή: ΟΤ