Χουάν Κάρλος: Έχει «τεράστιο σεβασμό» για τον δικτάτορα Φράνκο, κατηγορεί τον γιο του Φελίπε για προδοσία  

Ο πρώην βασιλιάς της Ισπανίας Χουάν Κάρλος, 87, σπάει τη σιωπή του με την αυτοβιογραφία του που μπορεί να φέρει τον τίτλο Συμφιλίωση αλλά στις σελίδες της κρύβει μια ολοκληρωτική ρήξη με τον γιο και διάδοχο του Φελίπε.

Ο Χουάν Κάρλος που έχει αυτοεξοριστεί στο Αμπού Ντάμπι, ξεδιπλώνει στο βιβλίο του μια «ιστορία θυμού, εγκατάλειψης και ανείπωτου πόνου» αναφερόμενος στον τραγικό θάνατο του αδερφού του από μία σφαίρα μέχρι την προδοσία από τον γιο του, Βασιλιά Φελίπε ΣΤ’ ενώ παρουσιάζει τον εαυτό του ως «έναν άνθρωπο που έδωσε την ελευθερία στον λαό του, αλλά ποτέ δεν κέρδισε τη δική του».

Πενήντα χρόνια μετά τον θάνατο του δικτάτορα Φρανθίσκο Φράνκο, του στρατηγού που τον όρισε διάδοχό του, ο Χουάν Κάρλος επιστρέφει στην επικαιρότητα με μία βιογραφία-βόμβα.

Ο πρώην μονάρχης, ο οποίος θεωρείται «σωτήρας της ισπανικής δημοκρατίας» για τον ρόλο του στην αποτροπή του πραξικοπήματος του 1981, αποκαλύπτει επιπλέον ότι έτρεφε «τεράστιο σεβασμό» για τον Φράνκο.

Έντεκα χρόνια μετά την παραίτησή του από τον θρόνο και την επιβολή της αυτοεξορίας στο Αμπού Ντάμπι, ο έκπτωτος βασιλιάς της Ισπανίας, Χουάν Κάρλος γράφει στο βιβλίο του Συμφιλίωση (Reconciliation) για τις κακές σχέσεις με την οικογένεια του και αποθεώνει τον δικτάτορα Φράνκο, μισό αιώνα μετά τον θάντο του.

«Είμαι ο μόνος Ισπανός που δεν λαμβάνει σύνταξη έπειτα από σχεδόν 40 χρόνια υπηρεσίας» γράφει. Η θέση του αναμένεται να φέρει τρικυμία στην Ισπανία δεδομένου ότι ο Χουάν Κάρλος φέρεται να διαθέτει μια τεράστια, αλλά αδήλωτη περιουσία

Με τον Χουάν Κάρλος να μην έχει προσκληθεί σε επετειακές εκδηλώσεις (γεγονός που ο ίδιος εκλαμβάνει ως περαιτέρω απόδειξη της απόρριψης και της εγκατάλειψης που βιώνει τόσο από τη χώρα του όσο και από την οικογένειά του) ο Χουάν Κάρλος, αναφερόμενος στο ρόλο του στην υπεράσπιση της μετάβασης της Ισπανίας στη δημοκρατία έναντι της απόπειρας πραξικοπήματος του 1981, με επικεφαλής τον Αντιστράτηγο Αντόνιο Τεχέρο, γράφει με δραματικό τόνο:

«Έδωσα την ελευθερία στον ισπανικό λαό εγκαθιδρύοντας τη δημοκρατία, αλλά ποτέ δεν κατάφερα να απολαύσω αυτή την ελευθερία για τον εαυτό μου».

Στη συνέχεια, εκφράζοντας το προσωπικό του δράμα, προσθέτει: «Τώρα που ο γιος μου μού έχει γυρίσει την πλάτη από καθήκον, τώρα που όσοι αυτοαποκαλούνται φίλοι μου μού έχουν γυρίσει την πλάτη, συνειδητοποιώ ότι δεν υπήρξα ποτέ ελεύθερος».

Ο πρώην βασιλιάς, ο οποίος γεννήθηκε στην εξορία στην Ιταλία το 1938 κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου, κλήθηκε στην Ισπανία σε ηλικία δέκα ετών από τον Φράνκο, ο οποίος τον εκπαίδευσε ως διάδοχό του.

«Τελευταία επιθυμία»

Η αποκάλυψη που αναμένεται να προκαλέσει τις πιο έντονες αντιδράσεις στην Ισπανία είναι η ειλικρίνεια του Χουάν Κάρλος για τη σχέση του με τον δικτάτορα.

«Τον σεβόμουν αφάνταστα, εκτιμούσα την εξυπνάδα και το ένστικτο του στην πολιτική», γράφει για τον Φράνκο.

Στις 500 σελίδες του βιβλίου, αφηγείται ακόμη και τη στιγμή που βρισκόταν δίπλα στον ετοιμοθάνατο δικτάτορα στο νοσοκομείο, λίγο πριν τον θάνατό του το 1975, δύο μόλις ημέρες πριν τη δική του ενθρόνιση.

«Μου έπιασε το χέρι και μου είπε, σαν να ήταν η τελευταία του πνοή: ‘Υψηλότατε, σας ζητώ μόνο ένα πράγμα: κρατήστε τη χώρα ενωμένη’», θυμάται ο Χουάν Κάρλος.

Ο θάνατος του αδερφού του

Για πρώτη φορά, ο πρώην μονάρχης μιλάει ανοιχτά για το τραυματικό επεισόδιο του 1956, τον θάνατο του δεκατετράχρονου αδερφού του, Αλφόνσο, στην Πορτογαλία, ενώ οι δύο έφηβοι «έπαιζαν» με ένα πιστόλι — μία υπόθεση που δεν έχει διερευνηθεί πλήρως ποτέ.

«Έχασα έναν φίλο, έναν έμπιστο. Άφησε ένα τεράστιο κενό», εξομολογείται. «Χωρίς τον θάνατό του, η ζωή μου θα ήταν λιγότερο ζοφερή, λιγότερο δυστυχισμένη».

Σκάνδαλα, ερωμένη και το δώρο των 65 εκατ. ευρώ

Η όποια πίστη στο πρόσωπου του που είχε κερδίσει ο Χουάν Κάρλος με τη στάση του απέναντι στην απόπειρα πραξικοπήματος το 1981 εξανεμίστηκε καθώς αποκαλύφθηκαν οι εξωσυζυγικές του σχέσεις και οι καταγγελίες για φορολογική απάτη.

Ο έκπτωτος πρώην βασιλιάς δηλώνει ότι μετάνιωσε πικρά για τη μακροχρόνια σχέση του με τη Δανο-Γερμανίδα κοσμική Κορίννα τσου Ζάιν-Βίτγκενσταϊν-Ζάιν, υποστηρίζοντας ότι έβλαψε τη φήμη του μεταξύ των συμπατριωτών του και οδήγησε στην πτώση του και την αυτοεξορία του στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα το 2020.

Η κοινή γνώμη στράφηκε αποφασιστικά εναντίον του κατά τη διάρκεια της ισπανικής οικονομικής κρίσης του 2012, όταν διέρρευσαν λεπτομέρειες για ένα πολυτελές ταξίδι για κυνήγι ελεφάντων στην Μποτσουάνα, την ώρα που δεκάδες χιλιάδες Ισπανοί έχαναν τις δουλειές τους.

«Τώρα που ο γιος μου μού έχει γυρίσει την πλάτη από καθήκον, τώρα που όσοι αυτοαποκαλούνται φίλοι μου μού έχουν γυρίσει την πλάτη, συνειδητοποιώ ότι δεν υπήρξα ποτέ ελεύθερος»

Επιπλέον ο γιος του, Φελίπε, ακύρωσε την ετήσια αποζημίωσή του ύψους 200.000 ευρώ, όταν αποκαλύφθηκε ότι ο πρώην μονάρχης αποτελούσε αντικείμενο ερευνών για ξέπλυμα χρήματος στην Ισπανία και την Ελβετία, υποθέσεις οι οποίες τελικά αποσύρθηκαν.

Τέλος ο Χουάν Κάρλος ομολογεί ότι ήταν «σοβαρό λάθος» να δεχτεί ένα δώρο 65 εκατομμυρίων ευρώ το 2008 από τον μακαρίτη βασιλιά Αμπντουλάχ της Σαουδικής Αραβίας, προσθέτοντας ότι ήταν «ένα δώρο που δεν ήξερα πώς να αρνηθώ».

«Είμαι ο μόνος Ισπανός που δεν λαμβάνει σύνταξη έπειτα από σχεδόν 40 χρόνια υπηρεσίας» γράφει. Η θέση του αναμένεται να φέρει τρικυμία στην Ισπανία δεδομένου ότι ο Χουάν Κάρλος φέρεται να διαθέτει μια τεράστια, αλλά αδήλωτη περιουσία.

Παγιδευμένος ανάμεσα στην ιστορική του ευθύνη για τη δημοκρατία και τα προσωπικά του λάθη, ο Χουάν Κάρλος μοιάζει να προσπαθεί να αποκαταστήσει την εικόνα του ως ενός ανθρώπου που θυσιάστηκε για την πατρίδα του.

Ωστόσο, η ωμή παραδοχή του σεβασμού προς τον Φράνκο και η πικρή μομφή προς τον γιο του, τον καθιστούν για ακόμη μία φορά κεντρικό πρόσωπο μιας εθνικής συζήτησης που δεν έχει τελειώσει ακόμα, αποκαλύπτοντας πως η προσωπική του Συμφιλίωση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη δημόσια καταδίκη.

Eπέτειος μαύρης μνήμης

Ο Φράνκο ανήλθε στην εξουσία μέσω πραξικοπήματος τον Ιούλιο του 1936 εναντίον της δημοκρατικά εκλεγμένης δημοκρατικής κυβέρνησης, ακολουθούμενου από τον τριετή πόλεμο που κέρδισε ο στρατός του.

Οι κυβερνητικές εκτιμήσεις αναφέρουν ότι περίπου 114.000 πολίτες εξαφανίστηκαν, πιθανώς σκοτώθηκαν από τις δυνάμεις του Φράνκο, κατά τη διάρκεια του πολέμου και της επακόλουθης διακυβέρνησής του.

Μόλις πριν λίγες μέρες, σε μια εκδήλωση με τίτλο Η Μνήμη Είναι Δημοκρατία, ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ ευχαρίστησε όσους αγωνίστηκαν για μια δημοκρατική Ισπανία.

«Ήταν απαραίτητο να καταργηθεί μια φρικτή δικτατορία που επιβλήθηκε με τη βία των όπλων, υποστηριζόμενη από την καταστολή και η οποία έκλεψε τα πιο βασικά δικαιώματα και ελευθερίες από εκατομμύρια Ισπανούς», δήλωσε σε μια αίθουσα γεμάτη συγγενείς των θυμάτων του Φράνκο.

Περίπου 114.000 πολίτες εξαφανίστηκαν και πιθανώς δολοφονήθηκαν από τις δυνάμεις του Φράνκο, κατά τη διάρκεια του πολέμου και της επακόλουθης διακυβέρνησής του

Υπό χειροκροτήματα, ο Σάντσεθ παρουσίασε συμβολικές δηλώσεις αναγνώρισης και αποζημίωσης σε 18 ζώντα θύματα της καταστολής και απογόνους όσων έχουν πλέον αποβιώσει.

Μία από αυτές ήταν η Μαρία Λουίζα Ράμος, 98 ετών, η οποία κατέφυγε στη Γαλλία και επέζησε από το ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν.

Μια άλλη ήταν η ανιψιά του ποιητή και θεατρικού συγγραφέα Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, ο οποίος δολοφονήθηκε από φασιστικές δυνάμεις στην αρχή του πολέμου.

Ο Λόρκα εκτελέστηκε μαζί με άλλους, το καλοκαίρι του 1936 και ετάφη σε ομαδικό τάφο που ακόμα δεν έχει εντοπιστεί έξω από τη Γρανάδα.

Ο Σάντσεθ θρήνησε ένα κύμα «αναθεωρητισμού που επιδιώκει να θολώσει την ιστορία μας για να θολώσει το παρόν μας, ιδιαίτερα για τις νεότερες γενιές», που προωθήθηκε από την ανερχόμενη ακροδεξιά, και ορκίστηκε να προστατεύσει τις ελευθερίες που ανακτήθηκαν μετά τον θάνατο του Φράνκο στις 20 Νοεμβρίου 1975.

Το 2022, ο κυβερνητικός συνασπισμός μεταξύ των Σοσιαλιστών και της ριζοσπαστικής αριστεράς ενέκρινε έναν νόμο για τη Δημοκρατική Μνήμη που ασχολείται με την κληρονομιά του Φράνκο, διατάσσοντας την αφαίρεση των συμβόλων του Φράνκο και προωθώντας την αναζήτηση και τις εκταφές των θυμάτων που έχουν ταφεί σε ομαδικούς τάφους.

Ωστόσο, η ισπανική κοινωνία παραμένει σε μεγάλο βαθμό διχασμένη όσον αφορά το πώς τον αντιλαμβάνονται σήμερα. Μια δημοσκόπηση αυτόν τον μήνα έδειξε ότι το 21,3% των Ισπανών θεωρούν την εποχή του Φράνκο «καλή» ή «πολύ καλή» για τη χώρα αναφέρει το Reuters.

Oμαδικός τάφος, εφιάλτης

Το 2023, μετά από τρία χρόνια ανασκαφών στην περιοχή Pico Reja στη Σεβίλλη της Ανδαλουσίας, εντοπίστηκαν χιλιάδες οστά από περίπου 1.800 ανθρώπους που δολοφονήθηκαν από τη χούντα του Φράνκο.

Ο ομαδικός τάφος της Pico Reja είναι ένας από τους μεγαλύτερους στην Ευρώπη. Από τις πολυάριθμες ανασκαφές που έγιναν, έχουν εντοπιστεί 10.076 σκελετικά λείψανα που αντιστοιχούν σε 1.786 δολοφονημένους ανθρώπους.

Ανάμεσα στα θύματα υπάρχουν δήμαρχοι και βουλευτές της περιοχής της Ανδαλουσίας όπως ο Blas Infante, που εκτελέστηκε τον Αύγουστο του 1936 και ανακηρύχθηκε Πατέρας της Ανδαλουσιανής Πατρίδας.

Η Ισπανία, θεωρείται η δεύτερη χώρα στον κόσμο σε ομαδικούς τάφους μετά την Καμπότζη (υπολογίζονται σε περίπου 2.000), θυμάτων όχι μόνο του ισπανικού εμφυλίου αλλά και της σαραντάχρονης στρατιωτικής δικτατορίας

Οι εκταφές ξεκίνησαν τον Ιούνιο του 2022 και το δημοτικό συμβούλιο της Σεβίλλης χρειάστηκε να αυξήσει επιπλέον τον προϋπολογισμό λόγω της μεγάλης ανακάλυψης.

Η αρχική αναζήτηση αφορούσε σε 850 άτομα που αντιτάχθηκαν στο στρατιωτικό πραξικόπημα του 1936 που είχε ως αποτέλεσμα τον Ισπανικό Εμφύλιο πόλεμο (1936-1939) με την επικράτηση της στρατιωτικής δικτατορίας του Φρανθίσκο Φράνκο.

Η Ισπανία, θεωρείται η δεύτερη χώρα στον κόσμο σε ομαδικούς τάφους μετά την Καμπότζη (υπολογίζονται σε περίπου 2.000), θυμάτων όχι μόνο του ισπανικού εμφυλίου αλλά και της σαραντάχρονης στρατιωτικής δικτατορίας.