«Η ελπίδα είναι δράση»: Η σπουδαία Τζέιν Γκούντολ με δικά της λόγια
Από το παιδικό της όνειρο, εμπνευσμένο από τον Ταρζάν, μέχρι το σπάσιμο των ακαδημαϊκών κανόνων και την ίδρυση ενός παγκόσμιου κινήματος, η ζωή της Δρ Τζέιν Γκούντολ υπήρξε ένα αδιάκοπο μάθημα θάρρους, ενσυναίσθησης και ελπίδας
Με αφορμή την απώλεια της Δρ Τζέιν Γκούντολ, της γυναίκας που καλλιέργησε παντού και πάντα την ενσυναίσθηση και επέμενε για δράση, ανατρέχουμε στις βαθύτερες σοφίες που μας άφησε η θρυλική πρωτευοντολόγος.
Η Γκούντολ ήταν μόλις 10 ετών όταν, διαβάζοντας το Tarzan of the Apes, αποφάσισε να γίνει η μικρή Τζέιν του. «Θέλω να πάω στην Αφρική, να ζήσω με άγρια ζώα και να γράψω βιβλία γι’ αυτά» είπε και το έκανε -έστω κάποια χρόνια μετά.
Αυτό το παιδικό όνειρο πραγματοποιήθηκε το 1960, όταν ο παλαιοντολόγος Δρ. Λούις Λίκι την προσέλαβε, στα 26 της, για να μελετήσει τους χιμπατζήδες στο Εθνικό Πάρκο Γκόμπε της Τανζανίας.
Η ιστορική της παρατήρηση, ότι οι χιμπατζήδες χρησιμοποιούν και κατασκευάζουν εργαλεία, ανέτρεψε την επιστημονική κοινότητα και απέδειξε ότι δεν υπάρχει σαφής διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στον άνθρωπο και το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο.
Όμως, όταν συνειδητοποίησε ότι τα ζώα απειλούνται από την καταστροφή των βιότοπων και τους παράνομους διακινητές, μετέτρεψε την παρατήρηση σε δράση, ιδρύοντας το Ινστιτούτο Τζέιν Γκούντολ (Jane Goodall Institute) το 1977.
Η Γκούντολ υπήρξε ρηξικέλευθη, ακτιβίστρια, μια γυναίκα φάρος στο σκοτάδι γύρω μας.
«Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι το καλύτερο δυνατό. Τόσοι πολλοί άνθρωποι μου έχουν πει, Τι μπορώ να κάνω; Δεν έχει καμία σημασία τι κάνω. Δεν έχει, αν είσαι μόνο εσύ, αλλά δεν είσαι μόνο εσύ. Οπότε νομίζω ότι το σημαντικό είναι να συνειδητοποιήσεις ότι αυτό που κάνεις, ακόμα κι αν φαίνεται μικρό, συλλογικά, εκατομμύρια άνθρωποι που κάνουν ηθικές επιλογές κάνουν τη διαφορά».
Ταξίδευε «300 ημέρες τον χρόνο» για να μεταδώσει το μήνυμά της και με επιμονή και ταπεινότητα μας κληροδότησε μια σειρά από διαχρονικές αρχές για τη ζωή, τη δράση και τη σχέση μας με τον πλανήτη.
Σε ένα αφιέρωμα της Wall Street Journal το 2021, της ζήτησαν μια συμβουλή προς εκείνους που επιθυμούν να ακολουθήσουν τα βήματά της ή έχουν στόχους που άλλοι απαξιώνουν.
«Ακολουθήστε το όνειρό σας, ακολουθήστε το πάθος σας, κάντε αυτό που σας παθιάζει. Όταν ονειρεύτηκα την Αφρική όταν ήμουν 10 ετών, όλοι γελούσαν μαζί μου. Η μαμά είπε: “Αν θέλεις πραγματικά κάτι τέτοιο, θα πρέπει να δουλέψεις τρομερά σκληρά. Θα πρέπει να εκμεταλλευτείς όλες τις ευκαιρίες. Και αν δεν τα παρατήσεις, ίσως βρεις τον τρόπο.
Αυτό είναι το μήνυμα που μεταφέρω στους νέους σε όλο τον κόσμο, ιδιαίτερα στις υποβαθμισμένες περιοχές. Τόσοι πολλοί άνθρωποι έχουν πει ή γράψει: “Τζέιν, θέλω να σε ευχαριστήσω γιατί με δίδαξες, επειδή εσύ το έκανες αυτό, μπορώ να το κάνω κι εγώ”- δηλαδή να ακολουθήσουν τα όνειρά τους».
Ακολουθούν κάποιες επιλογές από συνεντεύξεις και κείμενα της σπουδαίας Γκούντολ.
«Κάθε άτομο μετράει. Κάθε άτομο έχει έναν ρόλο να παίξει. Κάθε άτομο κάνει τη διαφορά».
«Κάθε μέρα που ζούμε, έχουμε κάποιο αντίκτυπο στον πλανήτη και πρέπει να κάνουμε ηθικές επιλογές, σκεπτόμενοι τις συνέπειες για τις μελλοντικές γενιές. Τι αγοράζουμε, τι τρώμε, τι φοράμε; Από πού προέρχεται; Αυτό θα αρχίσει να μας οδηγεί προς έναν καλύτερο κόσμο».
«Πέρασα τη ζωή μου δουλεύοντας με και για τα ζώα. Γεννήθηκα αγαπώντας τα και θέλοντας να μάθω γι’ αυτά. Είμαι σίγουρη ότι όλοι σας θα συμφωνήσετε- δεν μπορείτε να περάσετε χρόνο με ένα ζώο και να μην καταλάβετε ότι δεν είμαστε τα μόνα όντα με προσωπικότητες, μυαλά και συναισθήματα».
«Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για το μέλλον μας είναι η απάθεια».
«Πιστεύω ότι η ενσυναίσθηση είναι πραγματικά σημαντική, και νομίζω ότι μόνο όταν ο έξυπνος εγκέφαλός μας και η ανθρώπινη καρδιά μας συνεργάζονται αρμονικά, μπορούμε να επιτύχουμε το πλήρες δυναμικό μας».
«Στηρίξτε τα όνειρα του παιδιού σας, ακόμα κι αν είναι προφανές ότι το παιδί δεν θα συνεχίσει να έχει αυτό το όνειρο. Αυτό θα το κάνει να νιώσει καλά – και το να νιώθεις καλά όταν είσαι νέος είναι πραγματικά, πολύ σημαντικό».
«Εύχομαι όλοι να καταλάβαιναν ότι κάθε μέρα που ζουν στον πλανήτη, αφήνουν ένα αποτύπωμα. Και μπορούν να επιλέξουν το αποτύπωμα τους, εάν σκεφτούν τι αγοράζουν, τι φορούν, τον τρόπο που αλληλεπιδρούν με τους ανθρώπους και τα ζώα».
«Δεν μπορείς να περάσεις ούτε μία μέρα χωρίς να έχεις αντίκτυπο στον κόσμο γύρω σου. Αυτό που κάνεις έχει σημασία, και πρέπει να αποφασίσεις τι είδους διαφορά θέλεις να κάνεις».
«Η ελπίδα συχνά παρερμηνεύεται. Οι άνθρωποι τείνουν να σκέφτονται ότι είναι απλώς παθητική, ένας ευσεβής πόθος: Ελπίζω ότι κάτι θα συμβεί, αλλά δεν πρόκειται να κάνω τίποτα γι’ αυτό. Αυτό είναι πραγματικά το αντίθετο της πραγματικής ελπίδας, η οποία απαιτεί δράση και δέσμευση».
«Εάν θέλεις να πείσεις κάποιον που διαφωνεί μαζί σου (π.χ., αρνητή της κλιματικής αλλαγής), μη διαφωνείς μαζί του. Πρέπει να βρεις μια ιστορία, γιατί πρέπει να φτάσεις στην καρδιά. Δεν είναι καλό να διαφωνείς με το μυαλό, γιατί δεν θα σε ακούσουν».
«Δεν σκέφτομαι ποτέ τον εαυτό μου ως έναν σπουδαίο ηγέτη. Το θέμα δεν είναι να θέλεις να ηγηθείς, είναι το να θέλουν οι άνθρωποι να ακολουθήσουν. Νομίζω ότι έχει να κάνει με την ειλικρίνεια».
«Διανύουμε πολύ ζοφερούς καιρούς: κοινωνικά, πολιτικά και ιδίως περιβαλλοντικά. Πολλοί άνθρωποι κάπως χάνουν την ελπίδα τους γιατί παίρνουν αυτό το μήνυμα, να σκέφτονται παγκόσμια, να δρουν τοπικά. Όμως, αν σκέφτεσαι παγκόσμια, πραγματικά πέφτεις σε κατάθλιψη. Οπότε, το μήνυμα είναι να δρούμε τοπικά. Και το κύριο μήνυμα είναι πως καθένας από εμάς αφήνει το αποτύπωμά του καθημερινά στον πλανήτη».
«Οι άνθρωποι λένε πως είναι η κλιματική κρίση, που ισχύει, όμως ισχύει επειδή επηρεάζει τόσο πολλά πράγματα. Πρέπει οι άνθρωποι να αντιμετωπίσουν κάθε έναν από τους παράγοντες που οδήγησαν στην κλιματική αλλαγή. Όπως την βιομηχανική γεωργία, την εξάρτησή μας από τα ορυκτά καύσιμα κι αυτήν την εντατική κτηνοτροφία που δημιουργεί όλο αυτό το μεθάνιο που με τη σειρά του οδηγεί στα αέρια του θερμοκηπίου. Την καταστροφή των δασών – κάθε λεπτό στον κόσμο καταστρέφεται δασική έκταση ισοδύναμη με ένα γήπεδο ποδοσφαίρου. Κι έπειτα, την ρύπανση των ωκεανών που είναι ο άλλος πνεύμονας της γης».
«Όταν είμαστε μαζί, μπορούμε να αρχίσουμε να γιατρεύουμε το κακό, τουλάχιστον να επιβραδύνουμε την κλιματική αλλαγή και την εξαφάνιση των ειδών. Αυτό είναι το κύριο μήνυμα του Roots & Shoots, πως κάθε μέρα ο καθένας από μας κάνει τη διαφορά. Φυτεύουν δέντρα, καθαρίζουν ρέματα, ασκούν πολιτική πίεση, γράφουν επιστολές σε πολιτικούς. Αναλαμβάνουν δράση!».
«Το λιγότερο που μπορώ να κάνω είναι να μιλήσω για εκείνους που δεν μπορούν να μιλήσουν για τον εαυτό τους».
«Η φύση ωφελεί ψυχολογικά και σωματικά, έχει αποδειχθεί. Συμβαίνει. Χρειαζόμαστε τα πράσινα δέντρα. Χρειαζόμαστε τον ουρανό. Χρειαζόμαστε τα πουλιά. Πρέπει να νιώθουμε μέρος τους. Και ο λόγος που είναι σημαντικό είναι επειδή είμαστε μέρος του φυσικού κόσμου. Και στην πραγματικότητα εξαρτιόμαστε από αυτόν για σχεδόν τα πάντα. Ακόμα και στο κέντρο της πόλης, κάθε ανάσα που παίρνουμε προέρχεται από τον φυσικό κόσμο. Και εξαρτιόμαστε από υγιή οικοσυστήματα, τα οποία καταστρέφουμε».
«Η επικοινωνία των ζώων είναι φανταστική – όπως οι μέλισσες με τον χορό τους – αλλά μόνο εμείς έχουμε αναπτυχθεί σε τέτοιο βαθμό που θεωρούμε ότι είμαστε κυρίαρχοι του σύμπαντος και καταστρέφουμε το σπίτι μας. Αυτό είναι λοιπόν έλλειψη σοφίας. Ευφυΐα χωρίς σοφία, ή ευφυΐα χωρίς την καρδιά – καταλήγει στο ίδιο πράγμα. Έχουμε προκαλέσει την κλιματική αλλαγή, την απώλεια βιοποικιλότητας και αυτήν την πανδημία στον εαυτό μας, μη σεβόμενοι τη φύση και τα ζώα. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε πραγματικά ότι είμαστε τόσο συνδεδεμένοι με τον φυσικό κόσμο και είναι απελπιστικά σημαντικό να τον προστατεύσουμε».
«Τόσοι πολλοί άνθρωποι μου έχουν πει: ‘Δεν έχει καμία σημασία τι κάνω.’ Δεν έχει, αν είσαι μόνο εσύ. Αλλά δεν είσαι μόνο εσύ»
«Λοιπόν, όταν συναντώ κάποιον που θέλω να πείσω, προσπαθώ να βρω κάτι για αυτόν που δημιουργεί έναν δεσμό. Ίσως αγαπούν τα σκυλιά. Ή κάτι άλλο. Και μετά, ακούω. Επειδή μπορεί να πάρεις μια νέα ιδέα, μπορεί να καταλάβεις γιατί σκέφτονται με τον τρόπο που σκέφτονται. Και αυτό μπορεί να είναι χρήσιμο στην προσπάθεια αλλαγής μιας νοοτροπίας. Αλλά αυτό που πραγματικά έχει αποτέλεσμα, είναι μια ιστορία. Επειδή οι ιστορίες φτάνουν στην καρδιά.
Έτσι, χρησιμοποιείς το μυαλό σου για να καταλάβεις και να σκεφτείς τρόπους με τους οποίους μπορείς να περάσεις το μήνυμά σου, αλλά ο τρόπος για να το κάνεις είναι να φτάσεις στην καρδιά τους. Επειδή νομίζω ότι οι άνθρωποι πρέπει να αλλάξουν από μέσα.
Τα γεγονότα και οι στατιστικές δεν φτάνουν στην καρδιά. Φτάνουν στο κεφάλι και πρέπει να κάνουμε τις στατιστικές, αλλά αν δίνω μια διάλεξη, δεν βάζω ποτέ στατιστικά στοιχεία, επειδή οι άνθρωποι δεν θα τα θυμούνται. Αλλά θα θυμούνται τις ιστορίες. Μπορεί να μην τις θυμούνται απολύτως σωστά, αλλά θυμούνται το μήνυμα μιας ιστορίας. Το ξέρω αυτό γιατί λέω μερικές ιστορίες αρκετά συχνά. Έτσι ξεκίνησαν όλα, καθισμένοι γύρω από μια φωτιά, σε μια σπηλιά, λέγοντας ιστορίες για το τι συνέβη κατά τη διάρκεια της ημέρας. Δίνοντας προσωπικότητες στα ζώα, μιλώντας γι’ αυτά. Μόνο η δυτική επιστήμη έχει απομακρυνθεί τόσο πολύ από τον φυσικό κόσμο. Αν πας στους ιθαγενείς, ή στους Βουδιστές, καταλαβαίνουν πλήρως ότι είμαστε ένα με τη φύση».
«Κουβαλάω την ελπίδα, εν μέρει οφείλεται στον τρόπο που γεννήθηκα, και νομίζω ότι το να ζω τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, για περίπου ένα χρόνο, ήταν απελπιστικό. Αλλά υπήρχε ο Τσόρτσιλ με τις ομιλίες του που ενέπνευσαν την αποφασιστικότητα στον βρετανικό λαό ότι δεν θα ηττηθούμε. Και ενάντια σε όλες τις πιθανότητες, δεν ηττηθήκαμε. Νομίζω ότι το να ζω μέσα σε αυτό μου έδωσε την αίσθηση ότι ακόμα και όταν όλα φαίνονται απελπιστικά, μην τα παρατάς».
«Η ανθρώπινη φυλή βρίσκεται στην είσοδο ενός μακριού σκοτεινού τούνελ και ακριβώς στο τέλος αυτού του τούνελ υπάρχει ένα μικρό αστέρι φωτός και αυτή είναι η ελπίδα. Αλλά δεν καθόμαστε απλώς στην είσοδο του τούνελ και ελπίζουμε ότι αυτό το αστέρι θα έρθει να μας φωτίσει. Πρέπει να συρθούμε από κάτω, να σκαρφαλώσουμε από πάνω και να βρούμε τον δρόμο μας γύρω από όλα τα τεράστια εμπόδια, όπως η κλιματική αλλαγή και η απώλεια βιοποικιλότητας, μέχρι να το φτάσουμε. Αλλά πρέπει όλοι να ενωθούμε και να αναλάβουμε δράση. Για μένα, είναι θέμα να εμπνεύσω τους ανθρώπους, να πολεμήσουν και να πουν όχι, δεν θα το επιτρέψουμε να συμβεί».
«Δεν μπορούμε να επαναφέρουμε τα πράγματα όπως ήταν, αλλά μπορούμε να επιβραδύνουμε την κλιματική αλλαγή, και αυτό γίνεται με τη χρήση του μυαλού και της καρδιάς μαζί. Υπάρχει εκπληκτική επιστημονική τεχνολογία τώρα που μπορεί να βοηθήσει. Αλλά εμείς ως άτομα πρέπει να αφήσουμε ελαφρύτερα οικολογικά αποτυπώματα. Και πρέπει με κάποιο τρόπο να εμπνεύσουμε αρκετούς ανθρώπους να αναλάβουν δράση. Και γι’ αυτό θα συνεχίσω να αγωνίζομαι μέχρι την ημέρα που θα πεθάνω».
«Ένας καλύτερος κόσμος θα ήταν ένας κόσμος όπου όλοι ζούσαν σε αρμονία με τη φύση και μεταξύ τους. Θα ήταν ένας κόσμος χωρίς μίσος και πικρία. Θα ήταν ένας κόσμος όπου η αγάπη και η συμπόνια είναι τα πιο σημαντικά στοιχεία και θα ήταν ένας κόσμος όπου όλοι καταλάβαιναν ότι τα ζώα έχουν συναισθήματα ακριβώς όπως εμείς».
«Σκεφτείτε κάθε πράξη που κάνετε σήμερα. Τι αγοράζετε, από πού προήλθε; Έβλαψε το περιβάλλον; Εάν ναι, μην το αγοράσετε. Σκεφτείτε, αν πρόκειται να φάτε κρέας, πώς εκτρέφονται τα ζώα. Σκεφτείτε πώς αυτό το σύστημα καταστρέφει το περιβάλλον και οδηγεί σε ασθένειες. Απλώς σκεφτείτε τις πράξεις σας. Και προσπαθήστε να συμπεριφέρεστε ηθικά. Αυτό είναι το ένα πράγμα που είναι πραγματικά, πραγματικά σημαντικό».
«Μας λένε: σκέψου παγκόσμια, δράσε τοπικά. Αυτό είναι λάθος. Αν σκέφτεσαι παγκόσμια, δεν μπορείς παρά να είσαι καταθλιπτικός. Λέω λοιπόν στους ανθρώπους, τι είναι αυτό γύρω σου που δεν σου αρέσει; Είναι ότι οι παραλίες είναι γεμάτες σκουπίδια το καλοκαίρι;
Λοιπόν, προσπάθησε να μαζέψεις μια ομάδα φίλων και να καθαρίσεις την παραλία, και να βάλεις περισσότερους κάδους, με κάποιες πινακίδες – και προσπάθησε να πείσεις το δημοτικό συμβούλιο να επιβάλει πρόστιμα. Εάν αρχίσεις να κάνεις τη διαφορά, αυτό σε κάνει να νιώθεις καλά γιατί έχεις κάνει κάτι.
Και αν νιώθουμε καλά κάνοντας τη διαφορά, θέλουμε να κάνουμε περισσότερα για να νιώσουμε ακόμα καλύτερα. Και καθώς προχωράμε, γινόμαστε ένα με περισσότερους ανθρώπους, οπότε είναι μια σπείρα ανθρώπων που νιώθουν όλο και καλύτερα επειδή αναλαμβάνουν δράση – σε όλο τον κόσμο.
Όταν υπάρχουν άλλοι άνθρωποι που νιώθουν όπως εμείς, δρουν όπως εμείς, τώρα τολμώ να σκέφτομαι και να λέω ότι δρω παγκόσμια».
![Άκρως Ζωδιακό: Τα Do’s και Don’ts στα ζώδια σήμερα [Παρασκευή 05.12.2025]](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/12/pexels-kammeran-gonzalez-keola-3137381-9559884-315x220.jpg)
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232442
