Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο όταν ακούμε ASMR – Το μυστήριο πίσω από τους ψιθύρους

Ανατριχίλα, μούδιασμα, μια παράξενη αίσθηση ευφορίας. Οι περισσότεροι τα έχουμε νιώσει κάποια στιγμή, όταν μας συνεπαίρνει ένα έντονο συναίσθημα ή μια δυνατή σκηνή σε ταινία. Όμως, εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο λένε ότι τα βιώνουν ακούγοντας ψιθύρους, ήχους χαρτιού που τσαλακώνεται ή βουρτσίσματος μικροφώνου. Το φαινόμενο έχει όνομα: ASMR. Και ενώ η διαδικτυακή «κοινότητα των ψιθύρων» το προβάλλει ως ένα μέσο χαλάρωσης και ύπνου, η επιστήμη εξακολουθεί να αναζητά τι πραγματικά συμβαίνει στον εγκέφαλο και το σώμα.

Δεν αντιδρούν όλοι στο ASMR. Όμως πολλοί που το βιώνουν λένε πως τους βοηθά να αγχώνονται λιγότερο και να κοιμούνται καλύτερα. Τι λέει όμως η επιστήμη;

Τι είναι το ASMR;

Το ASMR είναι μια ακούσια συναισθηματική και σωματική αντίδραση, συνήθως σε έναν ήχο, που προκαλεί μια αντανακλαστική αίσθηση μυρμηγκιάσματος στο τριχωτό της κεφαλής και τον αυχένα.

Αυτή η πολυαισθητηριακή εμπειρία μπορεί να μας δημιουργήσει ευφορία και «ψυχολογική σταθερότητα», δηλαδή λιγότερη εσωτερική ταραχή και περισσότερη ηρεμία.

Ωστόσο, εξακολουθούμε να γνωρίζουμε ελάχιστα για το τι συμβαίνει στον εγκέφαλο και το σώμα όταν αυτό εκδηλώνεται.

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι το ASMR είναι απλώς ένα παράδειγμα του frisson (γαλλικά για το «ρίγος»). Πρόκειται για τη στιγμή που ένα έντονο συναισθηματικό ερέθισμα – όπως μια τρυφερή σκηνή σε μια ταινία – προκαλεί ανατρίχιασμα ή την αίσθηση «ρίγους».

@kaitlynfallasmr ASMR Silent Sleepy Makeup 💄 #asmr #asmrvideo #asmrsounds #sleep #tingles ♬ original sound – Kaitlyn Fall Asmr 🥱💤

Η έρευνα δείχνει ότι αυτά τα λεγόμενα «οργασμοί του δέρματος» οφείλονται σε μια ξαφνική έκρηξη ντοπαμίνης στα κέντρα ανταμοιβής του εγκεφάλου.

Ωστόσο, η αίσθηση δέους ή έμπνευσης στο frisson κρατάει λίγο (συνήθως 4–5 δευτερόλεπτα). Αντίθετα, το ASMR περιγράφεται συχνά ως μια παρατεταμένη κατάσταση ηρεμίας.

Τι προκαλεί το ASMR;

Σχεδόν όλοι θα τρομάξουν αν ακούσουν έναν ξαφνικό και δυνατό ήχο. Έχουμε εξελιχθεί ώστε να φοβόμαστε το δυσάρεστο ή το απρόσμενο, για να προστατευόμαστε από τον κίνδυνο.

Αντίθετα, με τους ήχους που μας κάνουν να νιώθουμε όμορφα, δεν είναι εύκολο να εντοπίσουμε αν υπάρχουν καθολικοί «εκκινητές» – δηλαδή ήχοι που προκαλούν σε όλους την ίδια θετική αντίδραση.

Η έρευνα στο ASMR έχει καταγράψει μερικούς κοινούς εκκινητές, όπως ψίθυρους, χτυπήματα και τριξίματα. Όμως δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι έχουν την ίδια επίδραση σε όλους.

Τα ASMR βίντεο συνδυάζουν συχνά αυτούς τους ήχους με εικόνα και παιχνίδι ρόλων γνωστό ως «προσωπική φροντίδα». Σε αυτά, η κάμερα αντιμετωπίζεται σαν να είναι ο θεατής, με τον δημιουργό να μιλά και να αλληλεπιδρά απευθείας μαζί της, προσομοιώνοντας ακόμη και δραστηριότητες όπως το χτένισμα ή το μακιγιάζ του θεατή.

@livvyloveasmr wax mic covers… yes or no?? 🫟🍯 #asmr #satisfying #sleep #fyp #cheese ♬ original sound – livvy.love

Γιατί δεν επηρεάζει τους πάντες το ASMR;

Δεν ανταποκρίνονται όλοι στους εκκινητές του ASMR, με εκτιμήσεις να δείχνουν ότι μόνο ένας στους πέντε μπορεί να το βιώσει.

Αυτό πιθανόν σχετίζεται με τον τύπο προσωπικότητας και την προδιάθεση στην επιρροή – δηλαδή πόσο εύκολα μας επηρεάζουν οι άλλοι.

Μελέτες έχουν δείξει ότι όσοι ανταποκρίνονται είναι συνήθως νεότεροι, βιώνουν περισσότερα αρνητικά συναισθήματα και είναι πιο εσωστρεφείς και επικριτικοί. Παράλληλα, τείνουν να είναι πιο ανοιχτοί σε νέες εμπειρίες.

@cashmere_asmr The tingliest triggers to help you sleep 😴- full video up on my channel link in bio 🥰🫶🏼 #asmr #asmrsounds #asmrtappingandscratching #asmrtriggers #asmriphonetapping ♬ original sound – Cashmere ASMR

Κάποιες έρευνες προτείνουν ότι ο «παράγοντας προσδοκίας» μπορεί να παίζει ρόλο. Σαν το φαινόμενο placebo – άνθρωποι που πιστεύουν στο ASMR ως θεραπευτικό εργαλείο είναι πιο πιθανό να νιώσουν τα αποτελέσματά του.

Ωστόσο, δεν ξέρουμε ακόμη με ακρίβεια πώς το ASMR προκαλεί θετικά συναισθήματα.

Περισσότερες από δώδεκα μελέτες έχουν καταγράψει τη δραστηριότητα του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια ASMR, αλλά τα ευρήματα δεν είναι συνεπή και συχνά βασίζονται σε μικρό αριθμό συμμετεχόντων ή χωρίς ομάδα σύγκρισης, οπότε δεν μπορούμε να βγάλουμε σίγουρα συμπεράσματα.

Μελέτες που εξέτασαν την αντίδραση του σώματος έχουν δείξει επίσης μικτά αποτελέσματα: κάποιοι συμμετέχοντες εμφάνισαν ταυτόχρονα αυξημένη εφίδρωση (σχετιζόμενη με το στρες) και μειωμένο καρδιακό ρυθμό (σχετιζόμενο με χαλάρωση).

Για να περιγράψουν αυτήν την αντιφατική κατάσταση, μερικοί ερευνητές επινόησαν τον όρο «διεγερτική χαλάρωση».

Μια άλλη θεωρία είναι ότι οι κοινωνικές ή ερωτικές πτυχές των ASMR βίντεο αποτελούν πιο σημαντικό εκκινητή από τους ίδιους τους ήχους – ότι δηλαδή πρόκειται για μορφή σεξουαλικής διέγερσης. Όμως χρειάζονται περισσότερα δεδομένα γι’ αυτό.

Το συμπέρασμα

Αφού δεν μπορούν να εντοπιστούν καθολικοί εκκινητές, είναι δύσκολο να εφαρμοστεί το ASMR ως τεκμηριωμένο θεραπευτικό εργαλείο. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν κλινικές δοκιμές που να το συνδέουν με βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα θεραπευτικά αποτελέσματα.

Παρ’ όλα αυτά, πολλοί στην «κοινότητα των ψιθύρων», εκείνοι που δημιουργούν και καταναλώνουν ASMR περιεχόμενο στο διαδίκτυο, υποστηρίζουν ότι το ASMR τους βοηθά να χαλαρώσουν, να κοιμούνται καλύτερα και να μειώνουν το στρες.

Έτσι, δεν υπάρχει βλάβη στο ASMR αν σας βοηθά να χαλαρώνετε. Αλλά θα χρειαστεί περισσότερη έρευνα για να διαπιστωθεί αν είναι αποτελεσματικό ως κλινική παρέμβαση στο άγχος, την αϋπνία ή άλλες παθήσεις.