Γιατί οι αναταράξεις στα αεροπλάνα επιδεινώνονται και ποιες διαδρομές είναι πιο επικίνδυνες

Όταν το αεροπλάνο άρχισε να κουνιέται βίαια σε μια πτήση της Delta από το Σολτ Λέικ Σίτι προς το Άμστερνταμ την περασμένη εβδομάδα, ορισμένοι επιβάτες νόμισαν ότι θα συντριβόταν.

Το αεροσκάφος είχε πέσει σε έντονη αναταραχή, εκσφενδονίζοντας τους επιβάτες στο ταβάνι και τα καροτσάκια εξυπηρέτησης σε όλη την καμπίνα. Ένας επιβάτης είπε ότι ένιωσε σαν να ήταν σεισμός. Το αεροπλάνο αναγκάστηκε να πραγματοποιήσει αναγκαστική προσγείωση στο Μινεάπολη, όπου 25 άτομα μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο.

Αυτό ήταν μόνο το τελευταίο από μια σειρά πρόσφατων περιστατικών αναταράξεων που είχαν ως αποτέλεσμα τραυματισμούς, νοσηλείες και ακόμη και έναν θάνατο. Ένας 73χρονος άνδρας πέθανε από καρδιακή προσβολή κατά τη διάρκεια σοβαρών αναταράξεων σε πτήση από το Λονδίνο προς τη Σιγκαπούρη πέρυσι.

Οι αναταράξεις, που προκαλούνται από διαταραχές στην ατμόσφαιρα, είναι ένα από τα πιο απρόβλεπτα καιρικά φαινόμενα για τους πιλότους. Ο αέρας ρέει όπως το νερό που κυλάει σε ένα ποτάμι: όταν δεν υπάρχει διαταραχή, ρέει ομαλά, αλλά αν συναντήσει ένα εμπόδιο, όπως έναν βράχο, γίνεται ταραχώδης. Τα βουνά και οι καταιγίδες λειτουργούν σαν βράχοι σε ένα ποτάμι, αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο κινείται ο αέρας. Αφιέρωμα του CNN, εξηγεί όσα πρέπει να γνωρίζετε.

🚨 Delta Flight DL56 (A330‑900) from Salt Lake City to Amsterdam hit intense turbulence midair, forcing an emergency landing in Minneapolis
—275 passengers, 13 crew
—25 hospitalized
—Food carts & passengers violently thrown
One of 2025’s worst turbulence cases#Alerta #earthquake pic.twitter.com/Gy9Gl6HATh

— GlobeUpdate (@Globupdate) July 31, 2025

Οι αναταράξεις φαίνονται να αυξάνονται λόγω κλιματικής αλλαγής

Μέτριες έως ακραίες αναταράξεις συμβαίνουν δεκάδες χιλιάδες φορές το χρόνο σε όλο τον κόσμο. Για τους περισσότερους επιβάτες, αυτές οι αναταράξεις γίνονται αισθητές ως μερικές αναταράξεις, αλλά σε σοβαρές περιπτώσεις μπορούν να προκαλέσουν δομικές ζημιές στο αεροπλάνο (σ.σ. Αν αλλάξει η αρχιτεκτονική του αεροπλάνου πολύ, αυτό μπορεί να το ρίξει ή να διαλυθεί στον αέρα), προσωρινή απώλεια ελέγχου και τραυματισμούς.

Σύμφωνα με στοιχεία της Εθνικής Επιτροπής Ασφάλειας Μεταφορών των ΗΠΑ, οι αναταράξεις προκάλεσαν περισσότερους από 200 σοβαρούς τραυματισμούς μόνο στις ΗΠΑ μεταξύ 2009 και 2024.

Η καλή είδηση είναι ότι οι θάνατοι είναι πολύ σπάνιοι και η χρήση ζώνης ασφαλείας αποτρέπει σχεδόν πάντα τους σοβαρούς τραυματισμούς. Η κακή είδηση: Οι αναταράξεις φαίνεται να αυξάνονται, ειδικά σε ορισμένες από τις πιο πολυσύχναστες διαδρομές, και αναμένεται να επιδεινωθούν καθώς ο πλανήτης θερμαίνεται.

Watch the pilot’s face as the Queen touches down with tailwind and turbulence after Typhoon in Hong Kong. pic.twitter.com/xjc6AXNr2a

— Turbine Traveller (@Turbinetraveler) August 7, 2025

Πού μπορούν λοιπόν οι επιβάτες να αναμένουν τις πιο ταραχώδεις πτήσεις;

Ο ιστότοπος πρόβλεψης αναταράξεων Turbli ανέλυσε περισσότερες από 10.000 διαδρομές πτήσεων, χρησιμοποιώντας δεδομένα από πηγές όπως η Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των ΗΠΑ ΝΟΑΑ και η Μετεωρολογική Υπηρεσία της Μεγάλης Βρετανίας, για να κατατάξει τις πιο ταραχώδεις διαδρομές του πλανήτη.

Ο στόχος είναι «να δείξουμε στους ανθρώπους ότι, παρόλο που οι αναταράξεις είναι χαοτικές, ακολουθούν ορισμένα μοτίβα», δήλωσε ο Ιγκνάσιο Γκαλέγκο Μάρκος, ιδρυτής του Turbli και ειδικός στην υπολογιστική ρευστοδυναμική (σ.σ. Επιστήμη εξαιρετικά χρήσιμη στις προσομειώσεις).

Η διαδρομή 120 μιλίων μεταξύ της Μεντόζα στην Αργεντινή και του Σαντιάγο στη Χιλή προσφέρει εκπληκτική θέα στις ψηλές, μερικές φορές χιονισμένες κορυφές των Άνδεων. Είναι επίσης η πιο ταραχώδης διαδρομή στον κόσμο, σύμφωνα με τα στοιχεία της Turbli.

Οι οροσειρές είναι μεγάλα, αμετακίνητα εμπόδια που αλλοιώνουν τη ροή του αέρα. Μπορούν να δημιουργήσουν κύματα αέρα που μπορούν να ταξιδέψουν εκατοντάδες μίλια. Όταν αυτά τα κύματα σπάνε, προκαλούν πολλές αναταράξεις, όπως τα κύματα του ωκεανού που σπάνε και δημιουργούν άσπρο αφρό, είπε ο Γκαλέγκο Μάρκος.

Οι διαδρομές με τις εντονότερες αναταράξεις περιλαμβάνουν ογκώδεις οροσειρές

Οι περισσότερες από τις 10 πιο ταραχώδεις διαδρομές στον κόσμο περιλαμβάνουν βουνά, όπως οι Άνδεις, η μακρύτερη οροσειρά της Γης, και τα Ιμαλάια.

Στις ΗΠΑ, οι πιο ταραχώδεις διαδρομές είναι οι πτήσεις που διασχίζουν τα Βραχώδη Όρη από και προς το Ντένβερ και το Σολτ Λέικ Σίτι. Το ίδιο ισχύει και στην Ευρώπη, όπου πολλές από τις πιο αναταραγμένες διαδρομές είναι πάνω από τις Άλπεις, καθώς τα αεροπλάνα πετούν μεταξύ Γαλλίας, Ιταλίας και Ελβετίας, σύμφωνα με την Turbli.

Οι πιλότοι είναι πολύ συνειδητοποιημένοι για την ανάγκη να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί πάνω από τα βουνά, αλλά οι αναταράξεις που προκαλούν δεν είναι πάντα προβλέψιμες. «Μπορεί να οφείλονται σε πολύ μικρής κλίμακας χαρακτηριστικά του βουνού» που δεν πάντα εντοπίζονται στις προγνώσεις, είπε ο Καλέγκο Μάρκος.

Τα βουνά είναι πάντα εκεί, αλλά μια άλλη μορφή αναταραχής μπορεί να εμφανιστεί από το πουθενά, χωρίς εμφανή οπτικά σημάδια που να προειδοποιούν τους πιλότους.

Αντίδραση αεροπλάνου σε μέτριο προς αδύναμο διατμητικό άνεμο.

Τι είναι η αναταραχή καθαρού αέρα

Η αναταραχή καθαρού αέρα και χρησιμοποιείται για να περιγράψει την αναταραχή κοντά σε ρεύματα αέρα, κυματιστά ρεύματα γρήγορα κινούμενου αέρα ψηλά στην ατμόσφαιρα όπου πετούν τα αεροπλάνα. Προκαλείται από «διατμητικό άνεμο», ένα είδος ανέμου που χτυπάει από τον ουρανό προς το έδαφος, σαν καταρράκτης.

Αυτός ο τύπος αναταραχής είναι «επικίνδυνος επειδή είναι δύσκολο να ανιχνευθεί και να προβλεφθεί», δήλωσε ο Πιρς Μπιουτσάναν , διευθυντής επιστήμης αεροπορικών εφαρμογών στο Μετεωρολογικό Γραφείο της Μεγάλης Βρετανίας.

Η διαδρομή 514 χιλιομέτρων μεταξύ των ιαπωνικών πόλεων Νατόρι και Τοκονάμε είναι μία από τις πιο αναταραγμένες στην Ασία λόγω αυτού του φαινομένου, δήλωσε ο Γκαλέγκο Μάρκος.

Η Ιαπωνία έχει «ιδιαίτερα ισχυρό αερoχείμμαρο», είπε. Η ισχύς του ρεύματος αέρα εξαρτάται από τη διαφορά θερμοκρασίας. Στην Ιαπωνία, ο ψυχρός αέρας από τη Σιβηρία συναντά τον θερμό αέρα από τα ρεύματα του Ειρηνικού Ωκεανού, δημιουργώντας ένα πολύ ισχυρό και σχετικά σταθερό ρεύμα αέρα καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.

Ο ισχυρός διατμητικός άνεμος μπορεί καταρρίψει ένα αεροπλάνο που προσγειώνεται ή να ρίξει το υψόμετρό του έως και λίγες εκατοντάδες μέτρα. Καθώς οι άνεμοι έχουν διαφορετικές κατευθύνσεις, σε κάθε στάδιο της πτήσης ο άνεμος το χτυπά διαφορετικά.

Μέσω ποιου μηχανισμού η κλιματική αλλαγή εντείνει τις αναταράξεις

Ένα παρόμοιο φαινόμενο παρατηρείται στην ανατολική ακτή των ΗΠΑ, όπου ο θερμός αέρας από το Ρεύμα του Κόλπου συναντά τον κρύο αέρα από τον Καναδά. «Ο Βόρειος Ατλαντικός Διάδρομος, ειδικά μεταξύ Βόρειας Αμερικής και Ευρώπης, είναι το σημείο όπου οι ρεύματα αέρα είναι πιο ισχυρά», δήλωσε ο Μπιουτσάναν στο CNN.

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, καθώς ο πλανήτης θερμαίνεται, οι αναταράξεις σε καθαρό αέρα εντείνονται. Η κλιματική αλλαγή αυξάνει τις διαφορές θερμοκρασίας στην ανώτερη ατμόσφαιρα, γεγονός που καθιστά τις ταχύτητες του ανέμου πιο ασταθείς και οδηγεί σε περισσότερες αναταράξεις καθαρού αέρα όπου πετούν τα αεροπλάνα.

Σύμφωνα με μια μελέτη του 2023, οι σοβαρές αναταράξεις καθαρού αέρα πάνω από τον Βόρειο Ατλαντικό — μία από τις πιο πολυσύχναστες αεροπορικές διαδρομές του πλανήτη — ήταν 55% πιο συχνές το 2020 σε σύγκριση με το 1979, ενώ η μελέτη διαπίστωσε επίσης αύξηση 41% πάνω από την ηπειρωτική Αμερική.

Και η κατάσταση αναμένεται να επιδεινωθεί. Σύμφωνα με μια μελέτη του 2017, οι αναταράξεις που είναι αρκετά ισχυρές ώστε να προκαλέσουν τραυματισμούς αναμένεται να διπλασιαστούν ή ακόμη και να τριπλασιαστούν σε συχνότητα σε παγκόσμιο επίπεδο μέχρι το τέλος του αιώνα.

Extreme turbulence onboard an Aerolineas Argentinas Boeing 737 MAX 8 over Argentina. Just take a look at that wing flex! pic.twitter.com/3BMUOiTZZd

— Planesanity (@planesanity) July 30, 2025

Οι καταιγίδες και τα σύννεφα μπορούν να προκαλέσουν αναταράξεις

Οι καταιγίδες και τα ψηλά σύννεφα σωρειτών (τα σύννεφα που είναι ψηλά, κάθετα και «ανάγλυφα» σκεφτείτε χονδρικά) είναι μια άλλη σημαντική πηγή αναταράξεων, οι οποίες είναι ιδιαίτερα έντονες κοντά στον ισημερινό. «Προκαλούνται από ισχυρές κάθετες κινήσεις του αέρα και μπορεί να είναι ξαφνικές και έντονες», είπε ο Μπιουτσάναν.

Αυτός ο τύπος αναταράξεων δεν περιλαμβάνεται στις κατατάξεις της Turbli, επειδή οι πιλότοι τείνουν να τον αποφεύγουν. Τα αεροπλάνα σαρώνουν συνεχώς τον ουρανό για καταιγίδες χρησιμοποιώντας ραντάρ που βρίσκονται επί του σκάφους και εξοπλισμό που βρίσκεται στο έδαφος. «Ο πιλότος σας θα κάνει μια σειρά από ζιγκ-ζαγκ γύρω από τα σύννεφα της καταιγίδας», είπε ο Γκαλέγκο Μάρκος.

Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν κίνδυνοι. Οι προγνώσεις δεν είναι πάντα αρκετά ακριβείς για να εντοπίσουν τις αναταράξεις από καταιγίδες, ενώ οι καταιγίδες μπορούν επίσης να προκαλέσουν βίαιες αντιδράσεις (σ.σ. αστραπές, χαλάζι, αλλαγές κατεύθυνσης του ανέμου, τα πάντα) που δεν μπορούν να προβλεφθούν ή να εντοπιστούν από το ραντάρ, είπε ο Γκαλέγκο Μάρκος.

Ιδιαίτερος κίνδυνος υπάρχει όταν σχηματίζονται πολλές καταιγίδες ταυτόχρονα και οι πιλότοι κινδυνεύουν να παγιδευτούν ανάμεσα σε τεράστια «φορτωμένα» σύννεφα καταιγίδας. Οι ειδικοί της αεροπορίας πιστεύουν ότι αυτό μπορεί να συνέβη στην πτήση από το Λονδίνο προς τη Σιγκαπούρη πέρυσι, όταν συνάντησε καταιγίδες πάνω από τη Μιανμάρ.

Η υπερθέρμανση του πλανήτη φέρνει και πιο βίαιες καταιγίδες

Οι επιστήμονες διερευνούν εάν η κλιματική αλλαγή μπορεί επίσης να αυξάνει αυτού του είδους τις αναταράξεις, καθώς μια θερμότερη ατμόσφαιρα συγκρατεί περισσότερη υγρασία, η οποία τροφοδοτεί πιο έντονες καταιγίδες.

Η σχέση μεταξύ των αναμενόμενων κλιματικών αλλαγών και των αναταράξεων «είναι ένα πολύ ενεργό πεδίο έρευνας», δήλωσε ο Ρόμπερτ Σάρμαν, ανώτερος επιστήμονας επί τιμή στο Εθνικό Κέντρο Ατμοσφαιρικών Ερευνών. Είναι δύσκολο να προσδιοριστούν με ακρίβεια τα δεδομένα, δήλωσε στο CNN.

Οι ειδικοί τονίζουν ότι η πτήση εξακολουθεί να είναι ο ασφαλέστερος τρόπος μεταφοράς. Τα αεροπλάνα είναι ειδικά σχεδιασμένα για να αντέχουν ακόμη και σε σοβαρές αναταράξεις και η χρήση της ζώνης ασφαλείας είναι ο πιο σίγουρος τρόπος για να αποφευχθούν τραυματισμοί, δήλωσε ο Μάρκος.

Η κατανόησή μας για το φαινόμενο βελτιώνεται επίσης. Τώρα μπορούμε να προβλέψουμε με ακρίβεια περίπου το 75% των αναταράξεων, δήλωσε η Τζοάνα Μεντέιρος, ερευνήτρια μετεωρολογίας στο Πανεπιστήμιο του Reading.

Αυτό που φαίνεται σαφές είναι ότι, καθώς η ανθρωπογενής υπερθέρμανση του πλανήτη προκαλεί αόρατες αλλαγές στην ατμόσφαιρά μας και η αεροπορική βιομηχανία — η οποία είναι από μόνη της ρυπογόνος για το κλίμα — συνεχίζει να αναπτύσσεται ραγδαία, ορισμένες από τις πιο πολυσύχναστες διαδρομές του πλανήτη αναμένεται να γίνουν πολύ πιο ανώμαλες.