Ιωάννης Τούμπας: Άξιος απόγονος της «μικράς Αγγλίας»

Πριν από τρεις ακριβώς δεκαετίες, στις 7 Μαΐου 1995, έφυγε από τη ζωή ο αντιναύαρχος Ιωάννης Τούμπας, κυβερνήτης του αντιτορπιλικού «Αδρίας» κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Κατά τη διάρκεια του μακρότατου βίου του (είχε γεννηθεί το 1901) ο Τούμπας αναμείχθηκε επίσης στην πολιτική, ασκώντας και υπουργικά καθήκοντα, ενώ εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών (διετέλεσε μάλιστα και πρόεδρός της, το 1991) και ανέπτυξε συγγραφική δραστηριότητα.

Το όνομα του Τούμπα γράφτηκε με χρυσά γράμματα στις δέλτους της ιστορίας του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού λόγω των γεγονότων που έλαβαν χώρα το φθινόπωρο του 1943.

Πιο συγκεκριμένα, στις 22 Οκτωβρίου 1943, μεσούντος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο «Αδρίας» L-67, αντιτορπιλικό συνοδείας τύπου Hunt III (πρώην HMS Border), με κυβερνήτη τον τότε αντιπλοίαρχο Ιωάννη Τούμπα, προσέκρουσε σε νάρκη πλησίον της Καλύμνου, ενώ ανέπτυσσε επιχειρησιακή δράση στη θαλάσσια περιοχή των Δωδεκανήσων μαζί με το βρετανικό αντιτορπιλικό HMS Hurworth (L28).

Συνεπεία της έκρηξης το ελληνικό αντιτορπιλικό απώλεσε αρκετούς άνδρες και την πλώρη του, αλλά κατάφερε χάρη στις υπεράνθρωπες προσπάθειες των υπόλοιπων μελών του πληρώματός του να καταπλεύσει στο λιμένα της Αλεξάνδρειας, γεγονός που προκάλεσε το θαυμασμό των Συμμαχικών Δυνάμεων και ανύψωσε το ηθικό των πληρωμάτων των άλλων ελληνικών πολεμικών σκαφών.

Η έκρηξη είχε ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 21 μέλη του πληρώματος, να τραυματιστούν άλλα 30 και να ανατιναχθεί το πρωραίο τμήμα του «Αδρία» μέχρι τη γέφυρά του.

Αξιοσημείωτο είναι ότι το Hurworth, στην προσπάθειά του να παράσχει συνδρομή στο ελληνικό αντιτορπιλικό, προσέκρουσε επίσης σε νάρκη και βυθίστηκε ταχύτατα, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 143 άνδρες.

Ο «Αδρίας», παρά τη σοβαρή ζημία που υπέστη, κατόρθωσε να φθάσει στην απέναντι τουρκική ακτογραμμή, στην περιοχή Γκιουμουσλούκ (αρχαία Μύνδος) του Μπόντρουμ (Αλικαρνασσού).

Οι σοροί των ανδρών του ελληνικού αντιτορπιλικού τοποθετήθηκαν σε κοινό τάφο κοντά στην ακτή.

Αφού ακολούθησαν εργώδεις προσπάθειες επισκευής του, που διήρκεσαν 40 ημέρες, ο «Αδρίας» στεγανοποιήθηκε και απέπλευσε για το λιμένα της Αλεξάνδρειας.

Όταν έφθασε εκεί, το μεσημέρι της 6ης Δεκεμβρίου, ανήμερα του Αγίου Νικολάου, τα στελέχη του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού και των Συμμαχικών Δυνάμεων επιφύλαξαν ενθουσιώδη υποδοχή στους επιζήσαντες αξιωματικούς, υπαξιωματικούς και ναύτες.

Στις 22 Οκτωβρίου 1947, στην τέταρτη επέτειο του θανάτου των ανδρών του «Αδρία», ο Ιωάννης Τούμπας και οι συμπολεμιστές του παρέλαβαν τα οστά των ηρωικώς πεσόντων συναδέλφων τους, προκειμένου να τα μεταφέρουν στην πατρίδα.

Τριάντα δύο χρόνια αργότερα, στις 23 Οκτωβρίου 1979, η Ακαδημία Αθηνών, στο πλαίσιο έκτακτης συνεδρίας της υπό την προεδρία του Καίσαρος Αλεξόπουλου, προέβη στην επίσημη υποδοχή του Ιωάννη Τούμπα ως νέου μέλους της (κατέλαβε την έδρα των Στρατιωτικών Επιστημών).

Κατ’ εντολήν της συγκλήτου της Ακαδημίας, το έργο της εκφώνησης του χαιρετιστήριου λόγου ανέλαβε ο ακαδημαϊκός Λεωνίδας Ζέρβας (σ.σ. διακεκριμένος χημικός και πανεπιστημιακός δάσκαλος, 1902-1980), ο οποίος ανέφερε, μεταξύ πολλών άλλων, τα εξής για τον Τούμπα:

[…]

Κύριε συνάδελφε, δεν είμαι ομότεχνός σου διά να αποδώσω ικανοποιητικώς την έντονον δράσιν σου και την περίοπτον θέσιν που κατέλαβες εις την ιστορίαν του Πολεμικού Ναυτικού. Μετέχω όμως και εγώ, έστω και εξ απόπτου (σ.σ. εξ αποστάσεως), έστω και υπό το πρίσμα της ιδικής μου επιστήμης, της καθολικής αναγνωρίσεως των διακεκριμένων υπηρεσιών σου εις τας ενόπλους μας δυνάμεις, εις το έθνος. Ενδεικτικώς μόνον αναφέρω ότι ως κυβερνήτης του αντιτορπιλικού «Αετός» και εν συνεχεία του «Αδρία» διεκρίθης διά τας επιτυχίας σου και απέβης νέον παράδειγμα διά την ευψυχίαν του Έλληνος ναυτικού, όταν το Ελληνικόν Πολεμικόν Ναυτικόν σύσσωμον και ομόψυχον έγραφεν πράγματι ενδόξους σελίδας και μετέφερε τελικώς τον πόλεμον, αλλά και την ελευθερίαν, μαζί με τας άλλας ενόπλους μας δυνάμεις, εις τον χώρον εκείνων (σ.σ. των Ιταλών δηλαδή) που προ ολίγων ετών είχον επιχειρήσει να μας εξανδραποδίσουν.

Πηγή: Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού/hellenicnavy.gr

Ο κ. Τούμπας, ως κυβερνήτης του «Αδρία», μετέσχεν με το αντιτορπιλικόν του εις τας αποβατικάς επιχειρήσεις της Σικελίας, αντιμετώπισεν επιτυχώς γερμανικάς τορπιλακάτους, τέλος δε μετέσχεν εις την παράδοσιν του Ιταλικού Στόλου εις τον Τάραντα. Θρύλος όμως απέβη και ο ίδιος, το αντιτορπιλικόν του και το πλήρωμά του όταν, την 22α Οκτωβρίου 1943, κατά τας επιχειρήσεις της Δωδεκανήσου, ο «Αδρίας» προσέκρουσε επί νάρκης και απεκόπη εις δύο. Ο κυβερνήτης Ιωάννης Τούμπας, τραυματισμένος αλλά ψύχραιμος και πείσμων, έλαβεν την απόφασιν να οδηγήσει, και κατόρθωσε μαζί με το πλήρωμα να οδηγήσει, το απομείναν ήμισυ του αντιτορπιλικού του εις Αλεξάνδρειαν, παρά τους κινδύνους από εχθρικήν δράσιν και από το υγρόν στοιχείον. Η απόφασίς του και διαταγή προς το πλήρωμα δεν ήτο αποτέλεσμα διαβουλεύσεων, ήτο άμεσος και αυθόρμητος, και δεν συνοδεύετο από κραυγαλέα επίθετα ή επικλήσεις πατέρων και άλλων προγόνων. Ήτο «πράξις», ήτο κράμα κατ’ εξοχήν πολεμικής αρετής, ευρείας και εξειδικευμένης επιστημονικής γνώσεως, ιστορικής ευθύνης, αγάπης που έχει κάθε ναυτικός για το καράβι του. Και εκεί, εις τον λιμένα της αρχαίας πόλεως με τας ελληνικάς παραδόσεις, η συγκίνησις της υποδοχής ήτο ανάλογος του μεγάλου άθλου. Ο πληγωμένος Τούμπας, ο τραυματίας «Αδρίας» και το πλήρωμά του εγνώρισαν την μεγάλην στιγμήν της υπάρξεώς των. Ελληνικά πλοία, των οποίων επέβαινον υπουργοί της νομίμου ελληνικής κυβερνήσεως, ελληνικαί και Συμμαχικαί στρατιωτικαί Αρχαί, κυβερνήται και πληρώματα πολεμικών σκαφών της Ελλάδος, Αγγλίας και πολλών άλλων Συμμαχικών χωρών απέδιδαν τιμάς εις τον τραυματίαν «Αδρίαν», τον κυβερνήτην και το πλήρωμά του, και συνόδευον με ζητωκραυγάς τον είσπλουν εις τον λιμένα.

Ο Ιμπραήμ πασάς, παραπλέων την νήσον Ύδραν, ηπείλησε ότι θα τιμωρήσει κάποτε σκληρώς την «μικράν αυτήν Αγγλίαν». Εκατόν είκοσι χρόνια αργότερα το Βρετανικόν Ναυαρχείον διαβιβάζει συγχαρητήρια των Λόρδων του Ναυαρχείου προς τον κυβερνήτην του αντιτορπιλικού «Αδρίας» και τονίζει ότι χάρις εις την τόλμην και επιδεξιότητά του κατέστη δυνατόν να φθάσει το πλοίον του ασφαλώς εις Αλεξάνδρειαν. Η μεγάλη Αγγλία τιμά τον Τούμπαν και εν τω προσώπω του την «μικράν Αγγλίαν» και όλας τας άλλας μικράς Αγγλίας που, συνεχισταί παναρχαίου πολιτισμού, είναι διεσπαρμέναι εις το Αρχιπέλαγός μας και συμμετείχον εις τον αγώνα παλαιότερον με πολεμικά τους σκάφη, σήμερον με δεκάδας εκατομμυρίων τόνων εμπορικών πλοίων, που εις εποχήν πολέμου ευρίσκονται και αυτά εις την πρωτοπορίαν του αγώνος και που εξασφαλίζουν την συνέχισιν του πολέμου και την τελικήν νίκην. Ας ενθυμηθώμεν ότι ο Περικλής ελυπείτο ότι αι Αθήναι του δεν ήσαν νήσος.