Η ιστορία της σύλληψης δυο βιβλιοπώληδων στην Ιερουσαλήμ που είδαν τα βιβλία τους να γίνονται σκουπίδια

«Γνωρίζουμε από την ιστορία ότι όπου καίγονται βιβλία, καταλήγουν να καίγονται και οι άνθρωποι», έγραφε ο ποιητής Heinrich Heine – ένας από τους σημαντικότερους Γερμανούς ποιητές του 19ου αιώνα. Ήταν Εβραίος.

Στις μέρες μας, δύο βιβλιοπώληδες στην Ιερουσαλήμ, οδηγήθηκαν σε περιορισμό από τις ισραηλινές αρχές εξ αιτίας των βιβλίων που είχαν στο κατάστημά τους – μεταξύ των οποίων και διάφορα παιδικά παραμύθια στα αραβικά, σύμφωνα με τον The Guardian.

Oι βιβλιοπώληδες, αφηγούνται να βλέπουν τις αρχές να παίρνουν τα βιβλία τους σε σακούλες σκουπιδιών. Όταν τα βιβλία γίνονται σκουπίδια, λοιπόν, οι άνθρωποι τι γίνονται;

Υποστηρικτές των Mahmud και Ahmed Muna βρέθηκαν στο Εκπαιδευτικό βιβλιοπωλείο αμέσως μετά την σύλληψη τους, Πηγή: Reuters

Βιβλιοπώληδες με χειροπέδες

Ο Mahmud και ο ανιψιός του Ahmed Muna εμφανίστηκαν στο δικαστήριο της Ιερουσαλήμ πριν από 10 ημέρες, με χειροπέδες. Οι δυο τους, ανήκουν σε μια γνωστή παλαιστινιακή οικογένεια που άνοιξε το «Εκπαιδευτικό Βιβλιοπωλείο» πριν από 40 χρόνια – σήμερα ένα από τα πιο εμβληματικά βιβλιοπωλεία της πόλης – και δεν είχαν συλληφθεί ποτέ. Μέχρι τις 9 Φεβρουαρίου, όταν έξι ισραηλινοί αστυνομικοί εισέβαλαν στα δύο βιβλιοπωλεία και τα ερεύνησαν επί δύο ώρες, εξετάζοντας τα εξώφυλλα των βιβλίων και μεταφράζοντας τους τίτλους με τη βοήθεια των κινητών τους τηλεφώνων, αναζητώντας τόμους που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως «υποκινούμενοι σε βία».

Ο Mahmud και ο Ahmed τέθηκαν στη συνέχεια υπό κράτηση.

Η υπόθεση έκανε τον γύρο του Τύπου διεθνώς πολύ γρήγορα, τόσο για τον συμβολισμό της όσο και επειδή στο βιβλιοπωλείο συχνάζουν διπλωμάτες, δημοσιογράφοι και ερευνητές από όλον τον κόσμο.

Αφού πέρασαν δύο ημέρες στη φυλακή, ο Mahmud και ο Ahmed έλαβαν την ποινή των πέντε ημερών κατ’ οίκον περιορισμού που διατάχθηκαν να υπηρετήσουν στο ίδιο οικογενειακό κτίριο. Σε διαφορετικούς ορόφους, με απαγόρευση επικοινωνίας.

Τώρα είναι ελεύθεροι, αλλά εξακολουθεί να τους απαγορεύεται να πλησιάσουν το βιβλιοπωλείο τους μέχρι την επόμενη εβδομάδα.

Η αφήγησή τους και τα γεγονότα κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας δείχνουν μια περίπτωση αναποτελεσματικότητας της αστυνομίας, αλλά ταυτόχρονα αποτελούν παράδειγμα της αυξανόμενης πολιτιστικής πολιορκίας των Παλαιστινίων στο ανατολικό τμήμα της Ιερουσαλήμ, που κατέχεται από το Ισραήλ από τον πόλεμο των έξι ημερών το 1967, σύμφωνα με την El Pais.

Απαγορεύεται η λέξη «Παλαιστίνη»

Στο δικαστήριο, ο εκπρόσωπος της αστυνομίας ισχυρίστηκε αρχικά ότι οι αστυνομικοί είχαν κατασχέσει περισσότερα από 10 βιβλία. Όταν ο δικηγόρος απάντησε ότι έφυγαν με μεγάλες τσάντες, παραδέχτηκε ότι είχαν αφαιρέσει «περίπου 35 ή 40». Σύμφωνα με τον Mahmud, ήταν 258 αντικείμενα, συμπεριλαμβανομένων βιβλίων και DVD. Αργότερα επιστράφηκαν όλα εκτός από οκτώ βιβλία, τα οποία παραμένουν κατασχεμένα.

«Το αστείο», είπε ο Ahmed σε συνέντευξή του στο El Pais, «είναι ότι ήρθαν ψάχνοντας για περιεχόμενο, αλλά δεν καταλάβαιναν αραβικά ή αγγλικά, οπότε κοίταξαν τους τίτλους, μόνο μερικοί από τους οποίους είναι μεταφράσιμοι – λόγω της αραβικής καλλιγραφίας.

»Άρχισαν να κοιτάζουν τον σχεδιασμό του εξωφύλλου. Οτιδήποτε είχε τη λέξη Παλαιστίνη, μια παλαιστινιακή σημαία, μια εικόνα ενός μάρτυρα, ενός φυλακισμένου, ενός παιδιού, ενός ισραηλινού στρατιώτη, έναν χάρτη, το Όρος του Ναού, την Παλιά Πόλη… Για μένα, ως βιβλιοπώλη που φροντίζω τα βιβλία να είναι οργανωμένα και τοποθετημένα στη σωστή θέση, αυτό που μου ράγισε την καρδιά ήταν να τα βλέπω να τα παίρνουν μέσα σε σακούλες σκουπιδιών».

Απαγορεύονται τα παραμύθια

Κατά τη διάρκεια της δίκης, ο εκπρόσωπος της αστυνομίας αρνήθηκε να σχολιάσει «τι γράφει ο Τύπος» όταν ο συνήγορος υπεράσπισης επισήμανε ότι η ίδια η εκπρόσωπος της αστυνομίας είχε δημοσιεύσει φωτογραφία ενός από τα οκτώ βιβλία που ήταν ύποπτα για υποκίνηση βίας.

Πρόκειται για ένα παιδικό βιβλίο ζωγραφικής με τίτλο «Από τον ποταμό στη θάλασσα», ένα γνωστό σύνθημα που χρησιμοποιείται για τη διεκδίκηση των εδαφών από τον Ιορδάνη ποταμό έως τη Μεσόγειο Θάλασσα ή ως γενική ένδειξη αλληλεγγύης στον παλαιστινιακό αγώνα. «Δεν ήταν καν εκτεθειμένο», εξήγησε ο Μαχμούντ.

«Το πήραν από ένα ράφι στην αποθήκη όπου φυλάμε τα βιβλία εν αναμονή της αναθεώρησης».

Μια «οργουελική» τροπή

Ο Mahmud και ο Ahmed δεν έχουν ακόμη καταφέρει να μάθουν ποιοι είναι οι άλλοι επτά τόμοι που εξακολουθεί να κρατά η αστυνομία, καθώς η έκθεση της έρευνας είναι, σύμφωνα με τα λόγια του Mahmud, «ακόμη πιο οργουελική». Δεν προσδιορίζει τον τίτλο, τον συγγραφέα, τον εκδότη ή το ISBN, αλλά τα περιγράφει ως «βιβλίο στα αραβικά με την τάδε φωτογραφία, μαύρο βιβλίο με την τάδε φωτογραφία…».

Ως εκ τούτου, έλεγξαν τις περιγραφές με τις δικές τους αναμνήσεις και με το τι λείπει από τους πάνω από 200 τίτλους που πήρε μαζί της η αστυνομία. Είναι σίγουροι για κάποιους: ένα βιβλίο με πίνακες της Ιερουσαλήμ μέσα από τα μάτια Παλαιστίνιων καλλιτεχνών, ένα δοκίμιο υπέρ της λύσης ενός κράτους στη σύγκρουση της Μέσης Ανατολής από τον Jeff Halper (γνωστός Αμερικανοϊσραηλινός ανθρωπολόγος και ακτιβιστής που ίδρυσε την Επιτροπή κατά των κατεδαφίσεων παλαιστινιακών σπιτιών), το All That Remains, για τη Νάκμπα, του Walid Khalidi, ένα δοκίμιο στα γερμανικά «επικριτικό για τη Χαμάς» ή ένα βιβλίο ενός Βρετανού φωτογράφου για την Πρώτη Ιντιφάντα.

Η «βαρβαρότητα» της φυλακής

Αρχικά ανακρίθηκαν χωριστά για μόλις 15 λεπτά. «Οι ερωτήσεις ήταν γενικές και λίγο τεχνικές, δεν είχαν καμία σχέση με τα βιβλία. Η πρώτη ήταν: «Πείτε μου περισσότερα για τον εαυτό σας»», λέει ο Ahmed. Ο δικαστής συμφώνησε να παραταθεί η κράτησή τους κατά δύο ημέρες, από τις οκτώ που είχε ζητήσει η αστυνομία.

Ο Mahmud κρατήθηκε σε ένα κελί στο αστυνομικό τμήμα Russian Compound μαζί με άλλους εννέα- ο Ahmed κρατήθηκε σε απομόνωση στην Παλιά Πόλη. Ο ίδιος το περιγράφει ως «φρικτό». «Αυτές οι δύο ημέρες μου άνοιξαν τα μάτια. Γνώριζα για τη βαρβαρότητα του συστήματος φυλακών σε αυτή τη χώρα, αλλά όχι πόσο μακριά έχει φτάσει», είπε.

Αναφέρθηκε σε συνεχείς προσβολές, σπρωξίματα και εξευτελισμούς σε κάθε μεταφορά- μικρά κελιά, χωρίς παράθυρα και σχεδόν καθόλου υγιεινή- ένα λεπτό στρώμα για να κοιμηθεί κανείς ή ελάχιστο φαγητό.

«Ένας από τους φρουρούς με ρώτησε: ‘Κι εσύ, τι έχεις κάνει; ‘ Απάντησα: ‘Τίποτα. ‘ – ‘Ναι, όλοι σας κάνετε τον αθώο. ‘ – ‘Τίποτα, πραγματικά, ήταν στο βιβλιοπωλείο. ‘ – ‘Α, εσύ είσαι αυτός που πουλάει βιβλία της Χαμάς! ‘» θυμάται ο Ahmed.

«Σε προκαλεί συναισθηματικά. Κανονικά, είσαι αθώος μέχρι να αποδειχθεί η ενοχή σου. Εδώ ήμασταν ένοχοι μέχρι να αποδειχθεί η αθωότητά μας».

Η υπόθεση τελικά υποβαθμίστηκε σε υποτιθέμενη «διατάραξη της δημόσιας τάξης». Επιβεβαιώνοντας την παράταση της σύλληψης, ένας από τους δικαστές επέκρινε την αστυνομία επειδή δικαιολόγησε την έρευνα με την υποτιθέμενη υποκίνηση σε βία, γνωρίζοντας ότι χρειαζόταν προηγουμένως το πράσινο φως από την εισαγγελία και ότι μια τέτοια κατηγορία απαιτεί μια πιο στέρεη βάση.

Οι αντιδράσεις

Σε συνέχεια της σύλληψης, ιδιαίτερα μετά την επίθεση της Χαμάς και την εισβολή στη Γάζα, περίπου 1.200 Ισραηλινοί συγγραφείς, βιβλιοπώλες και πολιτιστικές προσωπικότητες – σχεδόν όλοι τους Εβραίοι – υπέγραψαν μια επιστολή που απορρίπτει την αστυνομική επιχείρηση στο  Εκπαιδευτικό Βιβλιοπωλείο.

Το Εκπαιδευτικό Βιβλιοπωλείο διαθέτει περίπου 3.000 βιβλία, κυρίως στα αραβικά και τα αγγλικά (αλλά και στα γαλλικά, γερμανικά, ισπανικά και ιταλικά) και με έντονη παρουσία πολιτικών δοκιμίων και μυθιστορημάτων για τη Μέση Ανατολή, με έμφαση στην Παλαιστίνη.

*Πηγές: Τhe Guardian, EL Pais English, Κεντρική Φωτογραφία: Υποστηρικτές των Mahmud και Ahmed Muna βρέθηκαν στο Εκπαιδευτικό βιβλιοπωλείο αμέσως μετά την σύλληψη τους, Πηγή: Reuters