Γυναίκα που έμεινε φυτό «διατηρεί τη συνείδησή της»

36

Προηγμένες τεχνικές απεικόνισης του εγκεφάλου αποκαλύπτουν για πρώτη φορά ότι ορισμένοι ασθενείς σε μόνιμη νευροφυτική κατάσταση ίσως διατηρούν τη συνείδησή τους. Μια 23χρονη που παραμένει «φυτό» εδώ και ένα χρόνο μπορούσε να ανταποκρίνεται νοητικά στις εντολές των γιατρών, ακόμα και να φαντάζεται ότι παίζει τένις.

Η βρετανική έρευνα, που δημοσιεύεται την Παρασκευή στο περιοδικό Science, περιπλέκει από ιατρική και ηθική άποψη την αντιμετώπιση παρόμοιων περιστατικών. Οι ερευνητές τονίζουν, ωστόσο, ότι τα ευρήματα δεν πρέπει να γενικευθούν, ενώ άλλοι ειδικοί αμφισβητούν το συμπέρασμα ότι η ασθενής είχε πραγματική συνείδηση του εαυτού της.

Όταν οι ερευνητές μιλούσαν στην ασθενή, ο εγκέφαλός της έδειχνε την ίδια ενεργοποίηση που θα καταγραφόταν και σε έναν υγιή άνθρωπο. Όταν της ζητούσαν να φανταστεί μια κατάσταση, η ασθενής υπάκουε νοητικά στις εντολές τους.

Η 23χρονη που εξετάστηκε στην έρευνα τραυματίστηκε σε τροχαίο. Όταν εξετάστηκε πέντε μήνες αργότερα από τον Δρ Αντριαν Όουεν του βρετανικού Συμβουλίου Ιατρικής Έρευνας, βρισκόταν σε νευροφυτική κατάσταση -δεν αντιδρούσε σε μια σειρά από ειδικά τεστ- παρόλο που οι εγκεφαλικές βλάβες δεν ήταν εκτεταμένες.

Ορισμένοι ασθενείς παρουσιάζουν βελτίωση αφού περάσουν ένα σύντομο χρονικό διάστημα σε αυτή την κατάσταση. Για όσους δεν βελτιωθούν, η διάγνωση είναι «μόνιμη νευροφυτική κατάσταση» (PVS), όπως στην περίπτωση της Αμερικανίδας Τέρι Σκιάβο, η οποία αποσυνδέθηκε από τα μηχανήματα υποστήριξης πέρυσι, έπειτα από μαραθώνια δικαστική διαμάχη.

Οι δομικές βλάβες στον εγκέφαλο αυτών ασθενών αυτών εξετάζεται συνήθως με αξονική και μαγνητική τομογραφία. Ο Δρ Όουεν προτίμησε να χρησιμοποιήσει λειτουργική απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού (fMRI), μια παραλλαγή της μαγνητικής τομογραφίας που δείχνει τη δραστηριότητα του εγκεφάλου.

Αρχικά οι ερευνητές εξέτασαν πώς η κοπέλα επεξεργαζόταν το λόγο. Όταν της έλεγαν «υπήρχε γάλα και ζάχαρη στον καφέ» ενεργοποιούνταν στον εγκέφαλό της οι ίδιες περιοχές που ενεργοποιούνται στους υγιείς εγκεφάλους.

Έπειτα προχώρησαν σε ένα σημαντικότερο τεστ: Ο Όουεν της ζήτησε να εκτελέσει μια νοητική εντολή -να φανταστεί ότι παίζει τένις ή ότι περπατά μέσα στο σπίτι της. Στην τομογραφία φωτίστηκαν οι περιοχές του εγκεφάλου που ελέγχουν τις κινήσεις του σώματος.

«Τα αποτελέσματα αυτά […] επιβεβαιώνουν ότι η ασθενής διατηρούσε την ικανότητα να κατανοεί προφορικές εντολές και να αποκρίνεται σε αυτές μέσω της εγκεφαλικής της δραστηριότητας, αντί μέσω της ομιλίας ή της κίνησης» υποστηρίζουν οι ερευνητές στη δημοσίευσή τους.

Η πρόθεση της ασθενούς να συνεργαστεί «αποδεικνύει πέραν πάσης αμφιβολίας ότι είχε συνειδητά επίγνωση του εαυτού της και του περιβάλλοντος».

Πολλοί ειδικοί δεν φαίνεται να πείθονται. Σε συνοδευτικό άρθρο στο ίδιο τεύχος του Science, o Λιονέλ Νακασέ του γαλλικού ινστιτούτου INSERM εκφράζει αμφιβολίες, με το επιχείρημα ότι η αντίδραση σε εξωτερικά ερεθίσματα δεν υποδηλώνει αναγκαστικά ενεργή συνείδηση.

Παραδέχεται πάντως ότι, παρά την έλλειψη συνείδησης, η 23χρονη «έχει πλούσια νοητική ζωή».

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ,Associated Press