Ο Μένγκελε ζούσε ανενόχλητος στην Αργεντινή – Νέα ντοκουμέντα για τον ναζί Άγγελο του Θανάτου

Ο Γιόζεφ Μένγκελε, ο διαβόητος ναζί Άγγελος του Θανάτου του Άουσβιτς, κατάφερε να ζήσει μια σχεδόν «ανενόχλητη» ζωή στο Μπουένος Άιρες της Αργεντινής για χρόνια, χάρη σε ένα οργανωμένο δίκτυο προστασίας και, κυρίως, στη σκανδαλώδη αδράνεια των τοπικών αρχών.

Αυτό επιβεβαιώνουν αρχεία που πρόσφατα αποχαρακτηρίστηκαν από την κυβέρνηση της Αργεντινής, ρίχνοντας φως σε ένα από τα πιο σκοτεινά κεφάλαια της ιστορίας.

Τα ντοκουμέντα εκθέτουν πλήρως την πολιτική απροθυμία και τις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις που επέτρεψαν στον Άγγελο του Θανάτου του Τρίτου Ράιχ να απολαμβάνει την ελευθερία στη φιλόξενη πόλη του Μπουένος Άιρες, αν και ευθυνόταν για τις σαδιστικές δολοφονίες χιλιάδων.

Ο Μένγκελε απέφυγε τη σύλληψη και πέθανε εν τέλει ατιμώρητος με τα πρόσφατα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα από τα αρχεία της Αργεντινής να ανατρέπουν όσα γνωρίζαμε μέχρι τώρα και να αποκαλύπτουν το συγκλονιστικό παρασκήνιο της δεκαετούς παραμονής του Γιόζεφ Μένγκελε στη χώρα.

Ο διαβόητος Ναζί γιατρός και αξιωματικός των SS, γνωστός ως Άγγελος του Θανάτου για τα φρικτά και σαδιστικά πειράματα που διεξήγαγε στους κρατούμενους, κυρίως δίδυμα, στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς, κατάφερε να ζήσει μια ζωή που μοιάζει με σκοτεινό μυθιστόρημα, αποφεύγοντας τη διεθνή δικαιοσύνη με την ανοχή –ή την αδράνεια– των αρχών του Μπουένος Άιρες.

Η περιπέτεια της φυγής του Μένγκελε ξεκίνησε το 1949, όταν ο εγκληματίας πολέμου, μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, βρήκε καταφύγιο στη Λατινική Αμερική.

Σύμφωνα με τα έγγραφα, ο Μένγκελε εισήλθε στην Αργεντινή χρησιμοποιώντας ένα ψεύτικο ιταλικό διαβατήριο στο όνομα Χέλμουτ Γκρέγκορ.

Μέσα σε έναν μόλις χρόνο, το 1950, κατάφερε να αποκτήσει επίσημα έγγραφα μετανάστευσης, εκμεταλλευόμενος τα διεθνή δίκτυα που είχαν στήσει οι δραπέτες Ναζί, καθώς και την τότε πολιτική της Αργεντινής, η οποία ήταν διατεθειμένη να φιλοξενήσει φυγόδικους.

Υπολογίζεται ότι έως και πέντε χιλιάδες Ναζί βρήκαν καταφύγιο στη χώρα, συμπεριλαμβανομένου του αρχιτέκτονα του Ολοκαυτώματος, Άντολφ Άιχμαν.

Αυτό που προκαλεί τη μεγαλύτερη αίσθηση στα αποχαρακτηρισμένα αρχεία είναι η άνεση με την οποία ο Μένγκελε ζούσε και κινούνταν στην πρωτεύουσα.

Έχοντας δημιουργήσει οικογένεια —παντρεύτηκε μάλιστα τη χήρα του αδερφού του— και διατηρώντας επιχειρήσεις, ο Μένγκελε ένιωσε τόσο ασφαλής ώστε το 1956 προχώρησε σε μια απίστευτη κίνηση: ζήτησε νέα εθνική ταυτότητα χρησιμοποιώντας το πραγματικό του όνομα, δηλώνοντας ως επάγγελμα τον «κατασκευαστή».

Ο φάκελός του στην Ομοσπονδιακή Συντονιστική Διεύθυνση της Αργεντινής (D.C.F.) του 1960 επιβεβαιώνει την πλήρη γνώση των αρχών για την ταυτότητα του.

Τα αρχεία περιλαμβάνουν λεπτομερείς εκθέσεις παρακολούθησης, φωτογραφίες και αλληλογραφία, γεγονός που αποδεικνύει ότι οι αργεντίνικες μυστικές υπηρεσίες γνώριζαν πού βρισκόταν και ποιος ήταν.

Παρά τη σαφή γνώση της ταυτότητάς του και την παρακολούθηση, οι αρχές της Αργεντινής απέτυχαν παταγωδώς να δράσουν. Η κορύφωση αυτής της αποτυχίας ήρθε το 1959, όταν η Δυτική Γερμανία υπέβαλε επίσημο αίτημα για την έκδοση του Μένγκελε, προκειμένου να δικαστεί για τα εγκλήματά του.

Το αίτημα αυτό, σύμφωνα με τα ντοκουμέντα, απορρίφθηκε. Η αδράνεια των αρχών και οι «γραφειοκρατικές ανεπάρκειες» που επέτρεψαν να χαθεί χρόνος και να εκδοθούν ελλιπή έγγραφα, σε συνδυασμό με την «πολιτική διστακτικότητα» της τότε κυβέρνησης να εμπλακεί σε ένα τόσο ευαίσθητο διεθνές θέμα, οδήγησαν στην ατιμωρησία του Μένγκελε.

Η κατάσταση άλλαξε άρδην για τον Μένγκελε με τη θεαματική σύλληψη του Άντολφ Άιχμαν στο Μπουένος Άιρες το 1960 από πράκτορες της ισραηλινής Μοσάντ.

Συνειδητοποιώντας τον κίνδυνο, ο Μένγκελε διέφυγε αμέσως από την Αργεντινή, αρχικά στην Παραγουάη και στη συνέχεια στη Βραζιλία.

Ο σαδιστής σφαγέας των SS, κατάφερε να αποφύγει τη σύλληψη μέχρι το τέλος της ζωής του.

Ο Μένγκελε πέθανε το 1979 στη Βραζιλία, αφού υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο ενώ κολυμπούσε, και θάφτηκε μυστικά με το ψεύτικο όνομα Βόλφγκανγκ Γκέρχαρντ.

Χρειάστηκαν χρόνια έρευνας και εκταφή το 1985, για να επιβεβαιωθεί οριστικά η ταυτότητά του μέσω ανάλυσης DNA, βάζοντας ένα τέλος σε ένα από τα μεγαλύτερα ανθρωποκυνηγητά της ιστορίας με την υπόθεσή του να παραμένει ένα οδυνηρό σύμβολο της αποτυχίας της δικαιοσύνης.