Σε συνάρτηση με την προσφορά του Δικαίαρχου στο πεδίο της γεωγραφικής έρευνας –θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μια αναβίωση της ελληνικής ιστοριογραφίας που είχε αναπτυχθεί παλαιότερα στην Ιωνία, με κύριο εκπρόσωπο τον επιφανή γεωγράφο Εκαταίο τον Μιλήσιο– αξίζει να αναφερθούν τα ονόματα δύο ανδρών: του Πυθέα του Μασσαλιώτη και του Νέαρχου, του ναυάρχου και φίλου του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Ο πρώτος, εξερευνητής και θαλασσοπόρος, ταξίδεψε την εποχή της περιβόητης εκστρατείας του Αλεξάνδρου στα βόρεια και βορειοδυτικά τμήματα της Ευρώπης, έως τα όρια της Αρκτικής (πιθανολογείται ότι η αναφερόμενη από εκείνον Θούλη ήταν η Ισλανδία ή η Νορβηγία). Το παράτολμο εγχείρημά του καταγράφεται στο έργο του Περί Ωκεανού.
Την ίδια περίπου εποχή ο μακεδονικός στόλος υπό τον Νέαρχο παρέπλευσε τα παράλια του Ινδικού ωκεανού και του Περσικού κόλπου, από τις εκβολές του Ινδού έως τις εκβολές του Ευφράτη (ο κρητικής καταγωγής ναύαρχος τιμήθηκε για το επίτευγμά του αυτό από τον Αλέξανδρο με χρυσό στεφάνι), ακολουθώντας την παράδοση του ιωνικού περίπλου και επαναλαμβάνοντας τη διαδρομή που είχε κάνει δύο αιώνες νωρίτερα (προς τα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ.), κατ’ εντολήν του Δαρείου του Α’, ο Σκύλαξ (Σκύλακας) από τα Καρύανδα της Καρίας. Μιαν ιδέα για τις άφθονες περιγραφές και παρατηρήσεις του Νέαρχου στο έργο του Παράπλους της Ινδικής μάς προσφέρει (το 2ο αιώνα μ.Χ.) ο διάσημος ιστορικός, φιλόσοφος και γεωγράφος Αρριανός στο σύγγραμμά του για τις Ινδίες (Ινδική).
Ολοκληρώνοντας στο σημείο αυτό την έρευνά μας για τον Αριστοτέλη και το έργο του (η αρχή της έγινε με άρθρο που δημοσιεύτηκε στη θεματική ενότητα της Λογοτεχνίας στις 26 Μαΐου 2025), κρίνεται σκόπιμο να αναφέρουμε συμπληρωματικά ότι τα κατάλοιπα των πραγματειών, δηλαδή των διδακτικών (αποκαλούμενων και εσωτερικών) έργων του μεγάλου δασκάλου, περιήλθαν –εξ όσων γνωρίζουμε από αρχαίες πηγές– στην κατοχή αρχικά του Θεόφραστου και ακολούθως του Νηλέως από τη Σκήψη της Τρωάδας. Οι απόγονοι του τελευταίου τοποθέτησαν τα αριστοτελικά συγγράμματα σε υπόγεια κρύπτη, γεγονός με δυσμενείς ασφαλώς συνέπειες για τους κυλίνδρους. Τα έργα του Αριστοτέλη έμελλε τελικά να περάσουν στα χέρια του Σύλλα και των Ρωμαίων. Η έκδοση στην οποία βασίστηκε όλη η κατοπινή αριστοτελική παράδοση έγινε τον 1ο κιόλας αιώνα π.Χ. από τον περιπατητικό Ανδρόνικο τον Ρόδιο. Όσο για την τύχη των εξωτερικών ή εκδεδομένων λόγων, δηλαδή των έργων της πρώιμης κυρίως εποχής του Αριστοτέλη, αυτά δεν τοποθετήθηκαν μεν σε υπόγεια κρυψώνα, αλλά χάθηκαν δυστυχώς στην πλειονότητά τους στους κατοπινούς αιώνες (όπως έχουμε προαναφέρει, σώζονται μόνο λείψανα).
*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, σύγγραμμα του Νικ. Καρυδάκη για τον Νέαρχο, το ναύαρχο και φίλο του Μεγάλου Αλεξάνδρου (Αθήνα, 1939).
![Άκρως Ζωδιακό: Τα Do’s και Don’ts στα ζώδια σήμερα [Κυριακή 14.12.2025]](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/12/howen-ac0WfQ3F6dw-unsplash-315x220.jpg)
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232442