«Σε είδα, Ουίλιαμ. Έχω τηλεόραση!»: Έναν αιώνα πριν εφευρέθηκε η οθόνη που μέσα της χωράει όλο τον κόσμο

Ήταν 2 Οκτωβρίου 1925 όταν, σε έναν στενό δρόμο του Σόχο στο Λονδίνο, ο Σκωτσέζος εφευρέτης Τζον Λόουτζι Μπερντ κατάφερε να αποτυπώσει για πρώτη φορά το όνειρο που κυνηγούσαν γενιές επιστημόνων: τη μετάδοση μιας κινούμενης εικόνας ανθρώπινου προσώπου. Ο νεαρός υπάλληλος γραφείου Ουίλιαμ Τέιντον, που βρέθηκε τυχαία στο εργαστήριο του εκκεντρικού εφευρέτη, έγινε ο πρώτος άνθρωπος που «εμφανίστηκε» στην τηλεόραση – και μάλιστα αμειβόμενος, με μισή κορόνα, το πρώτο «τηλεοπτικό κασέ» της ιστορίας.

Ένας αθεράπευτος ονειροπόλος

Ο Μπερντ δεν ήταν ο κλασικός επιστήμονας με πανεπιστημιακή σφραγίδα. Ήταν γιος ενός Σκωτσέζου ιερέα, φιλάσθενος και συχνά περιορισμένος στις δυνατότητές του. Κρίθηκε ακατάλληλος για στρατιωτική θητεία στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και διοχέτευσε την ενέργειά του σε απίθανα πειράματα: προσπάθησε να φτιάξει τεχνητά διαμάντια με ρεύμα, προκαλώντας μπλακ-άουτ σε μια ολόκληρη γειτονιά της Γλασκώβης, ενώ εφηύρε ακόμη και ένα «γιατρικό» για τις αιμορροΐδες που μόνο ως παράδειγμα αποτυχίας θα μπορούσε να σταθεί.

Αλλά η φαντασία του δεν τον εγκατέλειπε. Από το 1923 νοίκιασε ένα μικρό χώρο στο παραθαλάσσιο Χέιστινγκς. Με υλικά από παλιατζίδικα –ξύλα, μπαταρίες, φακούς, κουτιά μπισκότων– έστησε ένα στοιχειώδες εργαστήριο και άρχισε να πειραματίζεται με έναν περιστρεφόμενο δίσκο που σάρωνε εικόνες γραμμή-γραμμή. Η πρώτη σκιά που εμφανίστηκε σε μια οθόνη ήταν το σήμα ότι το όνειρο της τηλεόρασης δεν ήταν πια απλή φαντασίωση.

«Το πραγματικό του μνημείο βρίσκεται στις κεραίες που ξεφυτρώνουν σε όλη τη χώρα.»

Τζον Λόουτζι Μπερντ, 1917, Πηγή: Wikipedia

Από το Χέιστινγκς στο Σόχο

Μια σοβαρή ηλεκτροπληξία τον ανάγκασε να αφήσει το Χέιστινγκς και να εγκατασταθεί στο Λονδίνο, σε ένα διαμέρισμα στην οδό Frith. Εκεί το αυτοσχέδιο μηχάνημά του παρήγαγε θερμότητα τέτοια που οι άνθρωποι δεν άντεχαν να σταθούν μπροστά στον φακό. Έτσι κατέφυγε σε μια κούκλα, τον «Stooky Bill», με την οποία δοκίμαζε τη λειτουργία του μηχανισμού. Όμως ο Μπερντ χρειαζόταν κάτι περισσότερο: έναν πραγματικό άνθρωπο, μια ζωντανή μορφή.

Ο πρώτος «τηλεοπτικός ηθοποιός»

Στις 2 Οκτωβρίου 1925, σχεδόν τον άρπαξε με το ζόρι από το γραφείο του ο νεαρός Ουίλιαμ Τέιντον, που δούλευε στον κάτω όροφο. Ο Τέιντον περιέγραψε αργότερα το σοκ του όταν μπήκε στο εργαστήριο: παντού καλώδια που κρέμονταν από το ταβάνι, φακοί, μπαταρίες, μοτέρ που βούιζαν, και μια αποπνικτική ζέστη. Παρ’ όλα αυτά κάθισε μπροστά στον πομπό. Ο Μπερντ τον προέτρεψε να κουνηθεί, να βγάλει τη γλώσσα, να κάνει γκριμάτσες. Ο νεαρός ένιωθε ότι «ψηνόταν ζωντανός» από τις λάμπες, αλλά υπάκουσε.

Κι εκείνη τη στιγμή γράφτηκε ιστορία. Ο Μπερντ έτρεξε ενθουσιασμένος από τον δέκτη φωνάζοντας: «Σε είδα, Ουίλιαμ! Έχω τηλεόραση!». Ο Τέιντον έγινε μάρτυρας ενός θαύματος χωρίς να έχει καταλάβει ακριβώς τι σήμαινε η λέξη «τηλεόραση». Όταν αντάλλαξαν θέσεις, είδε στην οθόνη το πρόσωπο του εφευρέτη: θολό, γεμάτο γραμμές, χωρίς λεπτομέρειες, αλλά ζωντανό και κινούμενο.

Η πρώτη γνωστή φωτογραφία κινούμενης εικόνας που παρήχθη με το «τηλεοσκόπιο» του Μπέρντ, όπως αναφέρθηκε στους Times στις 28 Ιανουαρίου 1926 (το θέμα είναι ο επιχειρηματικός συνεργάτης του Μπέρντ, Όλιβερ Χάτσινσον), Πηγή: Wikipedia

Από το Σόχο στο φεγγάρι

Μερικούς μήνες αργότερα, τον Ιανουάριο του 1926, ο Μπερντ παρουσίασε δημόσια την εφεύρεσή του. Αν και σύντομα ξεπεράστηκε από πιο εξελιγμένες τεχνολογίες μεγάλων εταιρειών, η συμβολή του ήταν καθοριστική: άνοιξε τον δρόμο για μια νέα εποχή στην επικοινωνία.

Το 1951, πέντε χρόνια μετά τον θάνατό του, μια μπλε αναμνηστική πλάκα τοποθετήθηκε στο κτίριο της οδού Frith. «Το πραγματικό του μνημείο βρίσκεται στις κεραίες που ξεφυτρώνουν σε όλη τη χώρα», δήλωσε τότε ο πρόεδρος της Τηλεοπτικής Εταιρείας. Και, η ειρωνεία της ιστορίας είναι ότι λίγα χρόνια αργότερα εκατομμύρια μάτια σε όλο τον κόσμο παρακολουθούσαν από τις τηλεοπτικές τους συσκευές την πρώτη προσελήνωση. Το όραμα του Μπερντ είχε πλέον ξεπεράσει ακόμη και τη φαντασία του Χ. Τζ. Γουέλς.

*Mε πληροφορίες από: BBC