Εμπιστοσύνη, γενναιοδωρία και πνευματική οξυδέρκεια – H εξωκοσμική περίπτωση της Τίλντα Σουίντον

Λίγες προσωπικότητες του κινηματογράφου ενσαρκώνουν τη λέξη «διαρκής» όπως η Τίλντα Σουίντον. Για σχεδόν τέσσερις δεκαετίες, έχει δραστηριοποιηθεί στον κινηματογράφο, την τέχνη και τη μόδα ως μια ευμετάβλητη παρουσία που δεν μπορεί να κατηγοριοποιηθεί – ταυτόχρονα icon του αβάν-γκαρντ, βραβευμένη με Όσκαρ ηθοποιός, συνεργάτης και μούσα της μόδας.

Η νέα έκδοση του Rizzoli, «Tilda Swinton: Ongoing», αποτυπώνει όχι μόνο την πολυγραφική καριέρα της Σουίντον, αλλά και ένα περίπλοκο πλέγμα δια βίου φιλίας, δημιουργικών συνεργασιών και διαλόγων, παρουσιάζοντας το πορτρέτο μιας καλλιτέχνιδας της οποίας η περιέργεια και η γενναιοδωρία τείνουν στο άπειρο.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Rizzoli Publications (@rizzolibooks)

Πληροφορία και καλλιτεχνία

«Δεν θέλαμε ένα βιβλίο για το τραπεζάκι του σαλονιού», λέει η Julia Kozakiewicz, διευθύντρια έκδοσης και υπεύθυνη του έργου της έκθεσης «Ongoing στο Eye Filmmuseum» του Άμστερνταμ.

«Είχαμε τόσο πλούσιο υλικό, τόσο σε κείμενο όσο και σε εικόνες, που θέλαμε πραγματικά να διατηρήσουμε την ισορροπία μεταξύ ενός φωτογραφικού άλμπουμ και κάτι που δεν μπορεί μόνο να το δει κανείς, αλλά και να το διαβάσει από την αρχή μέχρι το τέλος».

Το αποτέλεσμα είναι ένα βιβλίο που ταλαντεύεται μεταξύ της πληροφορίας και της καλλιτεχνίας, συνυφαίνοντας συνομιλίες με συνεργάτες, κείμενα του σινέ-κιουρέιτορ Rajendra Roy και της Βρετανίδας μυθιστοριογράφου Olivia Laing, και εικόνες από περισσότερους από 30 φωτογράφους, παράλληλα με το αρχείο της ίδιας της Τίλντα Σουίντον.

Αυτά τα αρχεία αποκαλύπτουν μια καλλιτέχνιδα σε διαρκή κίνηση, που αναδιαμορφώνει το πλαίσιο γύρω της. Κεντρικό θέμα του βιβλίου είναι η ιδέα ότι η μνήμη δεν είναι μια καταγραφή του παρελθόντος, αλλά μια πύλη προς το μέλλον

Ένας τεράστιος αστερισμός φωνών

Η φιλοσοφία της Σουίντον για τη συνεργασία διαμορφώνει κάθε σελίδα του βιβλίου, με συνεισφορές από εννέα από τους στενότερους καλλιτεχνικούς συνεργάτες της, συμπεριλαμβανομένων των σκηνοθετών Joanna Hogg, Apichatpong Weerasethakul, Pedro Almodóvar, Luca Guadagnino και Jim Jarmusch, του ιστορικού μόδας Olivier Saillard, του φωτογράφου Tim Walker, της συγγραφέως Olivia Laing και του δημιουργικού διευθυντή Jerry Stafford.

Ο καθένας φέρνει νέες προοπτικές που, μαζί, σχηματίζουν έναν τεράστιο αστερισμό φωνών. Για την Kozakiewicz, αυτή η φιλοσοφία διαμόρφωσε το βιβλίο σε όλα τα επίπεδα: «Ο τρόπος με τον οποίο η Τίλντα προσεγγίζει τις δημιουργικές της συνεργασίες επηρέασε πλήρως τον τρόπο με τον οποίο δουλέψαμε.

»Θέλαμε ένα βιβλίο που να αντικατοπτρίζει αυτό που προσπαθήσαμε να μεταδώσουμε στην έκθεση – ότι η φιλία είναι η πραγματική αφετηρία της δημιουργικότητας και της τέχνης, και ένα ουσιαστικό μέρος της διαδικασίας».

Αυτή η αίσθηση εμπιστοσύνης, γενναιοδωρίας και πνευματικής οξυδέρκειας, προσθέτει, είναι το σήμα κατατεθέν της Σουίντον και ο λόγος για τον οποίο οι συνεργασίες της διατηρούν τέτοια φρεσκάδα.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη V Magazine (@vmagazine)

Ο παχύφυτος νεφρίτης

Το βιβλίο μοιάζει λιγότερο με αναδρομική έκθεση και περισσότερο με ένα ζωντανό έγγραφο, μια πρόσκληση στον καλειδοσκοπικό κόσμο της Σουίντον. Η εναρκτήρια συνομιλία είναι μια τρυφερή επιστολή προς τον Άγγλο καλλιτέχνη κι ενδυματολόγο, Derek Jarman, με τίτλο Your Forever-Shoes.

Η Σουίντον γράφει για κοινά τελετουργικά, αποξηραμένα λουλούδια και τα ασορτί παπούτσια τους, καθώς και για τη διαρκή φιλία τους. Για τη Σουίντον, η παρουσία του Jarman συνεχίζει να εμπνέει το έργο της, όπως γράφει για τον παχύφυτο νεφρίτη στο γραφείο της, που ήταν το πρώτο φυτό που φρόντισε ποτέ.

Όπως και η ίδια η Σουίντον, το «Ongoing» επιμένει στο πορώδες, στο στρωματοποιημένο, στο ημιτελές – στην τέχνη ως διαδικασία και συνέχεια, όχι ως τελικό αποτέλεσμα

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Cineville (@cineville.nl)

Φαντάσματα, είδωλα, στρώσεις

Στη μορφή της, η έκδοση έχει μια φασματική ποιότητα: τέσσερα διαφορετικά χαρτιά με διαφορετική υφή και φύλλα ακετάτης καλύπτουν το έργο σαν ταινίες κινηματογράφου. «Καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας, σκεφτόμασταν πολύ τα φαντάσματα, τα είδωλα, τις στρώσεις και τις επικαλύψεις, τους μεταβατικούς χώρους», αναλογίζεται η Kozakiewicz.

«Πώς θα μπορούσαμε να το αποδώσουμε καλύτερα στη φυσική υπόσταση του βιβλίου από ό,τι με διαφορετικές επιλογές χαρτιού; Τα διάφανα φύλλα ακετάτης αντιπροσωπεύουν αυτή την φαντασματική, κινηματογραφική παρουσία, ενώ οι διαφορετικές υφές και τα διαφορετικά βάρη κάνουν το βιβλίο πιο δυναμικό».

Όπως και η ίδια η Σουίντον, το «Ongoing» επιμένει στο πορώδες, στο στρωματοποιημένο, στο ημιτελές – στην τέχνη ως διαδικασία και συνέχεια, όχι ως τελικό αποτέλεσμα.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη i-D (@i_d)

Ενσάρκωση της μεταβλητότητας

Πιο κάτω στο βιβλίο, το δοκίμιο της Olivia Laing, «The Borderless Republic», περιγράφει τη Σουίντον ως «στρατιώτη του κινηματογράφου», αφοσιωμένη στην απελευθέρωση του σώματος, τη ρευστότητα των συναισθημάτων και τις ατελείωτες δυνατότητες της ζωής.

Η Laing υποστηρίζει ότι η ζωή είναι εγγενώς ρευστή και ότι τα σώματα, ο χρόνος και η αίσθηση του εαυτού μας αλλάζουν συνεχώς, αλλά οι άνθρωποι προσκολλώνται σε ψευδαισθήσεις σταθερότητας και ορίων.

Η Σουίντον ενσαρκώνει αυτή την μεταβλητότητα όχι μόνο μέσω των αλλαγών φύλου ή των πολλαπλών ρόλων σε μια ταινία, αλλά και αποκαλύπτοντας την πορώδη φύση του χαρακτήρα.

Οι ερμηνείες της, είτε πρόκειται για το τραυματικό «Πρέπει να Μιλήσουμε για τον Κέβιν» είτε για το μεταφυσικό «Μόνο οι Εραστές Μένουν Ζωντανοί», μετατρέπουν το σώμα σε τόπο ψυχικής αλήθειας.

Πέρα από την ερμηνεία, αντιμετωπίζει τον κινηματογράφο ως μια «χωρίς σύνορα δημοκρατία», έναν κοινόχρηστο χώρο όπου το κοινό παραδίδει τον έλεγχο για να εισέλθει σε έναν ενιαίο, νέο κόσμο.

Το βιβλίο υποστηρίζει ότι η δημιουργικότητα δεν είναι θέμα αυτοπεποίθησης ή επιτυχίας, αλλά το να παραμένεις ανοιχτός, πρόθυμος να εκπλαγείς και να συνομιλείς συνεχώς με το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Eye Filmmuseum (@eye_film)

Δημιουργικές παύσεις

Το βιβλίο είναι ένα προσωπικό αρχείο, που περιλαμβάνει πρώιμες εικόνες που ανατρέχουν στην εξέλιξη της Σουίντον από τον παιχνιδιάρικο, ανδρόγυνο εαυτό της στην ταινία Caprice της Joanna Hogg, στα ειλικρινή πορτρέτα του Simon Fisher Turner που αποτυπώνουν τη Σουίντον και τον Jarman, έως τις γλυπτικές, εμβληματικές φωτογραφίες του Peter Lindbergh.

Αυτά τα αρχεία αποκαλύπτουν μια καλλιτέχνιδα σε διαρκή κίνηση, που αναδιαμορφώνει το πλαίσιο γύρω της. Κεντρικό θέμα του βιβλίου είναι η ιδέα ότι η μνήμη δεν είναι μια καταγραφή του παρελθόντος, αλλά μια πύλη προς το μέλλον.

Σε συνομιλία με την Joanna Hogg, συζητούν για την «ιστορία του μέλλοντος», σύμφωνα με την οποία οι προσωπικές και καλλιτεχνικές ιστορίες είναι οι σπόροι για το αύριο, και οι δημιουργικές παύσεις είναι «στάσεις», ή γόνιμες στιγμές για να ξεκινήσουν νέες καλλιτεχνικές αναζητήσεις. Μαζί, το έργο τους δείχνει την ευαισθησία ως υπερδύναμη: δύο καλλιτέχνες που είναι συνεχώς έτοιμοι να φανταστούν μαζί το επόμενο βήμα.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη NOWNESS (@nowness)

Μια στοχαστική αναφορά στον χρόνο και τις δυνατότητες

Η τελική συζήτηση με τον ιστορικό μόδας Olivier Saillard αφορά το νέο έργο της Σουίντον στο Eye Filmmuseum του Άμστερνταμ, ένα βαθιά προσωπικό ταξίδι στη ζωή της μέσω των ρούχων σε μια παράσταση με τίτλο A Biographical Wardrobe, όπου η Σουίντον, μαζί με τον Saillard, ζωντανεύουν την εκλεκτική συλλογή ρούχων της, ξεδιπλώνοντας οικογενειακά κειμήλια, εμφανίσεις από το κόκκινο χαλί, κοστούμια από ταινίες και προσωπικά αντικείμενα, όπως το φόρεμα της βάπτισής της και τις στρατιωτικές στολές του πατέρα της.

Στη συζήτηση, και οι δύο τονίζουν ότι η ταυτότητα είναι επαναληπτική, όχι σταθερή. Όπως το θέτει ποιητικά η Σουίντον, είναι σαν ένα μπουκέτο λουλούδια: εξετάζεις κάθε λουλούδι με τη σειρά, με υπομονή και περιέργεια, χωρίς να βιάζεσαι να κατανοήσεις το σύνολο.

Το βιβλίο υποστηρίζει ότι η δημιουργικότητα δεν είναι θέμα αυτοπεποίθησης ή επιτυχίας, αλλά το να παραμένεις ανοιχτός, πρόθυμος να εκπλαγείς και να συνομιλείς συνεχώς με το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον.

Στις σελίδες αυτές, η ζωή της Σουίντον δεν είναι μια βιογραφία, αλλά ένα έργο σε εξέλιξη: μια στοχαστική αναφορά στον χρόνο και τις δυνατότητες, που μας υπενθυμίζει ότι οι πιο συναρπαστικές ταυτότητες δεν είναι ποτέ σταθερές, αλλά συνεχώς εξελισσόμενες – όπως η ίδια η Σουίντον.

*Η έκθεση «Tilda Swinton: Ongoing» παρουσιάζεται στο Eye Filmmuseum στο Άμστερνταμ μέχρι τις 8 Φεβρουαρίου 2026. Η συνοδευτική μονογραφία εκδόθηκε από τον οίκο Rizzoli και είναι ήδη διαθέσιμη.