«Η πιο ηλίθια ταινία που έγινε ποτέ»: Μετά το φιάσκο sequel του Εξορκιστή ο σκηνοθέτης θέλησε να αυτοπυρποληθεί. Γιατί;

Το sequel του Εξορκιστή, της ταινίας που έφερε εφιάλτες και έσοδα στα ταμεία, ήταν μια παταγώδης αποτυχία. Ένα φιάσκο που κόστισε τη φήμη και την καριέρα σχεδόν κάθε εμπλεκόμενου.

«Δεν προκαλεί τρόμο, αλλά γέλιο». «Μία ταινία για ηλίθιους, ένα πρόχειρο αντίγραφο που δεν βγάζει κανένα νόημα». «Η πιο ηλίθια ταινία που γυρίστηκε ποτέ». Αυτά ήταν μόνο μερικά από τα σχόλια που δέχτηκε το φιλμ, το οποίο θεωρήθηκε μία από τις μεγαλύτερες αποτυχίες στην ιστορία του Χόλιγουντ.

Ο σκηνοθέτης του, Τζον Μπούρμαν, ένιωσε τόση ντροπή που σκέφτηκε να «αυτοπυρποληθεί στη Λεωφόρο του Χόλιγουντ» ή ακόμη και να αυτοκτονήσει.

Γιατί όμως ήταν τόσο κακή η υποδοχή; Το κοινό, έχοντας ακόμα στο μυαλό του τον ανατριχιαστικό Εξορκιστή του Γουίλιαμ Φρίντκιν με τα περιστρεφόμενα κεφάλια και τις σκηνές εμετού, βρέθηκε αντιμέτωπο με τη μεταφυσική και τον σουρεαλισμό και η Ρέγκαν, το τραυματισμένο κορίτσι της πρώτης ταινίας, εμφανιζόταν πλέον ως μία χορεύτρια που υποβαλλόταν σε υπνοθεραπεία.

Οι θεατές, απογοητευμένοι από την πλοκή, δεν αποδοκίμαζαν απλά την ταινία. Πετούσαν αντικείμενα στη μεγάλη οθόνη. Παρά το γεγονός ότι έσπασε τα ταμεία το πρώτο Σαββατοκύριακο προβολής της – λόγω της τεράστιας επιθυμίας του κοινού να δει τη συνέχεια της πρώτης ταινίας – η αρνητική διάδοση από στόμα σε στόμα οδήγησε σε μια απότομη πτώση των πωλήσεων των εισιτηρίων.

Η ιστορία αυτής της καταστροφής είναι το θέμα ενός νέου ντοκιμαντέρ το οποίο έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας, το Boorman and the Devil του Ντέιβιντ Κίτριντζ.

Σε αυτό ο Κίτριντζ, ο οποίος είχε αρχικά παρόμοια συναισθήματα για την ταινία, ισχυρίζεται ότι ίσως ήρθε η ώρα να την ξαναδούμε. Όπως υποστηρίζει, ο Μπούρμαν, στο απόγειο της καριέρας του, προσπάθησε να γυρίσει μία ταινία μεγάλου προϋπολογισμού που όμως έμοιαζε με «πειραματικό, καλλιτεχνικό φιλμ».

Καταραμένο φιλμ

Η παραγωγή της ταινίας ήταν «στοιχειωμένη». Ένας από τους πρωταγωνιστές, ο Λι Τζ. Κομπ, πέθανε από καρδιακή προσβολή πριν καν ξεκινήσουν τα γυρίσματα. Η Λίντα Μπλερ παραλίγο να πέσει από ουρανοξύστη, ενώ ο ίδιος ο Μπούρμαν αρρώστησε σοβαρά, αναγκάζοντας την παραγωγή να σταματήσει.

Ο ρόλος του πατέρα Φίλιπ Λαμόν προσφέρθηκε αρχικά στον Γιον Βόιτ, ο οποίος τον απέρριψε επειδή, όπως εξηγεί ο Μπούρμαν στο ντοκιμαντέρ, «πίστευε ότι ο Χριστιανισμός ήταν μία αίρεση του Ιουδαϊσμού και σκεφτόταν να ασπαστεί τον Ιουδαϊσμό». Ο ρόλος κατέληξε στον Ρίτσαρντ Μπάρτον.

Η κεντρική θέση του ντοκιμαντέρ είναι ότι η αποτυχία του Αιρετικού και άλλων φιλόδοξων ταινιών της εποχής, όπως το Heaven’s Gate, άλλαξε τον τρόπο λειτουργίας των αμερικανικών στούντιο.

Ο Μπούρμαν είχε αντιμετωπίσει την ταινία ως «απάντηση» στον Εξορκιστή, όχι ως σίκουελ, καθώς τόσο ο ίδιος όσο και οι ηθοποιοί τη θεωρούσαν σαδιστική και εκμεταλλευτική.

Ωστόσο, την ίδια χρονιά με την κυκλοφορία του Αιρετικού, το Star Wars του Τζορτζ Λούκας είχε έσοδα που ξεπέρασαν τα 666 εκατομμύρια ευρώ (περίπου 775 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ). Αυτό οδήγησε το Χόλιγουντ να στραφεί μαζικά στις έτοιμες, εμπορικές συνταγές και στα franchise για νεανικό κοινό, εγκαταλείποντας τους auteur σκηνοθέτες.

Ξορκίζοντας το δαίμονα

Παρά τις προσπάθειες του Μπούρμαν να διορθώσει την ταινία μετά την αποτυχία της, ο κριτικός Τζόζεφ Μακμπράιντ, που παρακολούθησε τις προσπάθειες του, λέει ότι «ακρωτηρίαζε τη δική του ταινία».

Παρόλα αυτά, ο Κίτριντζ πιστεύει ότι η ταινία του Μπούρμαν αξίζει να αναγνωριστεί ως ένα παρεξηγημένο αριστούργημα της δεκαετίας του ‘70, με την εκπληκτική δουλειά της κάμερας, το μελωδικό σκορ του Ένιο Μορικόνε και τη γενναιότητα της καλλιτεχνικής του προσέγγισης.

Ο Μπούρμαν, σήμερα 92 ετών, κατάφερε να ανοικοδομήσει την καριέρα του με επιτυχίες όπως τα Εξκάλιμπερ, το Σμαραγδένιο Δάσος και Hope and Glory, αλλά, όπως παραδέχεται, «η παλιά πληγή» της αποτυχίας του Αιρετικού δεν έχει επουλωθεί ποτέ πλήρως. O ίδιος παραμένει πεπεισμένος ότι αν η ταινία είχε κυκλοφορήσει ανεξάρτητα από τον Εξορκιστή, θα είχε τύχει θερμότερης υποδοχής.

Όσο για την κατάρα του δαίμονα Παζούσου; Ο Κίτριντζ δεν είναι πεπεισμένος ότι κάτι τέτοιο ισχύει αλλά παραδέχεται ότι όταν ένας φίλος του δώρισε ένα αγαλματίδιο του δαίμονα, ήταν πολύ τρομαγμένος για να το βγάλει από το κουτί του.

Ελπίζει, ωστόσο, ότι η κατάρα πλέον έχει σπάσει και το κοινό θα αναγνωρίσει τον Αιρετικό ως μία από τις πιο άδικα παραμελημένες και παρεξηγημένες ταινίες της ιστορίας.