Ποιότητα ζωής: Πρωτεία στην περιβαλλοντική ρύπανση για τις ελληνικές πόλεις

Το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό πολιτών που υποφέρουν από τη ρύπανση, τα σκουπίδια και άλλα περιβαλλοντικά προβλήματα έχουν οι ελληνικές πόλεις, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat.

Συγκεκριμένα, η υποβάθμιση του περιβάλλοντος, σε όλες της τις μορφές, πλήττει πάνω από το ένα τρίτο των κατοίκων των ελληνικών πόλεων  (36,35% κατά μέσο όρο). Για τα φτωχά νοικοκυριά που ζουν στις πόλεις το ποσοστό ανεβαίνει στο 37,9%

Η μοναδική πιο «μολυσμένη» χώρα της ΕΕ, με βάση πάντα τις αναφορές τον κατοίκων της, είναι η Μάλτα. Το 43,1% όσων ζουν στις αστικές περιοχές του νησιωτικού κρατιδίου, υποφέρουν από τη μόλυνση και την υποβάθμιση του περιβάλλοντος.

Πρόκειται ωστόσο για ειδική περίπτωση, καθώς η Μάλτα πληρώνει εδώ και δεκαετίες το τίμημα του υπερτουρισμού, με την κυκλοφοριακή συμφόρηση και τα κρουαζιερόπλοια να «ενοχοποιoύνται» για τα υψηλά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης και λυμάτων.

Η Ελλάδα από την άλλη, έχοντας 20πλάσιο πληθυσμό από τη Μάλτα, κερδίζει το «αργυρό» μετάλλιο στη ρύπανση, παρά τις μεγάλες ανομοιογένειες μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών.

Κατά μέσο όρο σε όλη την ελληνική επικράτεια, το 20,5% των κατοίκων, σε πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά, ζουν σε περιοχές που υποφέρουν από τη ρύπανση. Το αντίστοιχο ποσοστό στη Μάλτα ανέρχεται στο 34,7%.  Ο αντίστοιχος Ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 12%.

Έκθεση σε ρύπανση, βρωμιά ή άλλα περιβαλλοντικά προβλήματα – πηγή Εurostat

Μολυσμένες πόλεις

Δεν προκαλεί έκπληξη ότι η ρύπανση, περιλαμβανόμενης και της ηχορύπανσης, είναι θλιβερό προνόμιο των αστικών περιοχών. Σύμφωνα με τα τελευταία συγκεντρωτικά στοιχεία της Εurostat, το 2023 ο ένας στους πέντε κατοίκους των ευρωπαϊκών πόλεων θεωρούσε ότι η  βρωμιά, η ρύπανση ή άλλα περιβαλλοντικά προβλήματα αποτελούσαν πρόβλημα για το νοικοκυριό τους. Για τους κατοίκους των αγροτικών περιοχών, το ποσοστό πέφτει στο μισό, με έναν στους δέκα να αναφέρει αντίστοιχα προβλήματα. Πάντως σε βάθος 15ετίας αναφέρεται βελτίωση σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, με τα ποσοστά των κατοίκων που υποφέρουν από περιβαλλοντικά προβλήματα να μειώνονται κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες.

Τα στοιχεία για την επιβάρυνση των νοικοκυριών από την περιβαλλοντική ρύπανση, περιλαμβάνονται στις περιοδικές έρευνες της Eurostat για την ποιότητα ζωής, που επαναλαμβάνονται κάθε τρία χρόνια. Η επόμενη έρευνα είναι προγραμματισμένη για το 2027.

Φτώχεια και περιβαλλοντική υποβάθμιση

Τα νοικοκυριά που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας είναι πολύ πιο πιθανό να ζουν σε περιβαλλοντικά υποβαθμισμένες περιοχές, σε σύγκριση με τα μη φτωχά νοικοκυριά.

Το ποσοστό των ατόμων που διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας στην ΕΕ και θεωρούν τη ρύπανση, τη βρωμιά ή άλλα τα περιβαλλοντικά προβλήματα ως πρόβλημα ήταν κατά μέσο όρο 2,2 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο από το ποσοστό των ατόμων που δεν διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας – στο 14,1% έναντι 11,9%.

Οι χώρες με τα περισσότερα και τα λιγότερα περιβαλλοντικά προβλήματα

Μετά τη Μάλτα και την Ελλάδα, οι χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά κατοίκων που ζουν σε περιοχές με περιβαλλοντικά προβλήματα είναι η Γερμανία, με 16,8 % και η Γαλλία με 16%

Στο άλλο άκρο της κλίμακας, η Κροατία, η Σουηδία, η Σλοβακία και η Πολωνία κατέγραψαν τα χαμηλότερα ποσοστά (4,2 %, 5 %, 5,8 % και 7,1 % αντίστοιχα).

Οι χώρες με τη μεγαλύτερη περιβαλλοντική  ψαλίδα φτωχών-μη φτωχών

Οι μεγαλύτερες διαφορές περιβαλλοντικής επιβάρυνσης ανάλογα με το εισόδημα παρατηρούνται στη Σλοβακία. Εκεί τα ποσοστά φτωχών νοικοκυριών που θεωρούν ότι η ρύπανση αποτελεί πρόβλημα είναι τετραπλάσια από τα ποσοστά των μη φτωχών (17,6 % έναντι 3,8%).

Ακολουθούν η Βουλγαρία (16,8 % έναντι 8,8 %), η Δανία (13,8 % έναντι 6,4 %) και τις Κάτω Χώρες (21,0 % έναντι 13,8 %).

Υπάρχουν όμως και εννιά χώρες της ΕΕ όπου η περιβαλλοντική ρύπανση πλήττει περισσότερο τα μη φτωχά νοικοκυριά. Μεταξύ αυτών ήταν η Μάλτα (5,5 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερο), η Κύπρος (4,3 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερο), η Λετονία (2,2 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερο) και η Ρουμανία (1,4 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερο). Η Ελλάδα είναι μία από αυτές, αν και με οριακή διαφορά (μόλις 0,3 ποσοστιαίες μονάδες)

Τα καλά του χωριού

Οι διαφορετικές καταστάσεις μεταξύ των χωρών της ΕΕ μπορεί να αντικατοπτρίζουν, τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό, την κατανομή του πληθυσμού που κινδυνεύει από φτώχεια στα διάφορα επίπεδα αστικοποίησης. Σε ορισμένες χώρες, αυτοί οι πληθυσμοί συγκεντρώνονται στις πόλεις, όπου η ρύπανση, η βρωμιά και άλλα περιβαλλοντικά προβλήματα μπορεί να είναι μεγαλύτερα. Σε άλλες περιοχές, είναι  πιο συνηθισμένο να βρίσκονται άτομα που κινδυνεύουν από φτώχεια σε αγροτικές περιοχές – οι οποίες γενικά χαρακτηρίζονται από χαμηλότερα επίπεδα ρύπανσης, βρωμιάς και περιβαλλοντικών προβλημάτων.

Πάντως ο πληθυσμός της ελληνικής υπαίθρου, αν και κατά κανόνα φτωχότερος από τους κατοίκους των πόλεων, έχει τουλάχιστον το προνόμιο του σχετικά καθαρού περιβάλλοντος. Τα ελληνικά χωριά και οι αγροτικές περιοχές έχουν το δεύτερο χαμηλότερο ποσοστό κατοίκων που υποφέρουν από τη ρύπανση, με μόλις 2,8% – έναντι 5% του ευρωπαϊκού μέσου όρου.