Pauline Karpidas: Μέσα στη θρυλική δημοπρασία της grand dame και φίλης του Αλέξανδρου Ιόλα – «H Peggy Guggenheim της Ευρώπης»

Μια ιστορική δημοπρασία αναμένεται να πραγματοποιηθεί τον Σεπτέμβριο στο Λονδίνο, με τον οίκο Sotheby’s να βγάζει στο σφυρί τη συλλογή της Pauline Karpidas.

Η διάσημη συλλέκτρια, η οποία έχει χαρακτηριστεί ως μια από τις τελευταίες «grand dames» του κόσμου της τέχνης, πουλάει το περιεχόμενο του διαμερίσματός της που είναι και ένα θησαυροφυλάκιο με σπάνια έργα Σουρεαλισμού και μεταπολεμικής τέχνης.

Η συλλογή, η αξία της οποίας εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει τα 60 εκατομμύρια ευρώ, είναι η πιο ακριβή από έναν μόνο ιδιοκτήτη που έχει προσφερθεί ποτέ από τον οίκο Sotheby’s στην Ευρώπη σημειώνει το Artnet.

Σε αυτή υπάρχουν έργα κορυφαίων καλλιτεχνών, όπως οι Ηans Bellmer, Max Ernst, Yves Tanguy, René Magritte, Leonora Carrington, Salvador Dalí, Pablo Picasso, Andy Warhol και Jeff Koons καθώς και προσωπικά αντικείμενα και έπιπλα που δημιουργήθηκαν αποκλειστικά για την ίδια από τουςClaude και François-Xavier Lalanne, Mattia Bonetti και André Dubreuil.

Η συλλογή της αποκαλύπτεται για πρώτη φορά στην έκταση της, μετά από χρόνια φυλαγμένη πίσω από την κομψή, αλλά σεμνή, είσοδο ενός διαμερίσματος κοντά στο Hyde Park του Λονδίνου, όπου οικοδομήθηκε ένας κόσμος γεμάτος χρώμα, εκλεκτικό σχέδιο και σπουδαία έργα τέχνης.

Η 80χρονη Pauline Karpidas, μια από τις πιο εξέχουσες συλλέκτριες στην Ευρώπη, αποφάσισε να πουλήσει σχεδόν ολόκληρη τη συλλογή Σουρεαλιστικής και μεταπολεμικής τέχνης που στεγάζει στο σπίτι της.

Παθιασμένη patron και συνδετικός κρίκος στον κόσμο της τέχνης για δεκαετίες, η σύζυγος του Έλληνα εφοπλιστή Κωνσταντίνου Καρπίδα, παραμένει μια ιδιωτική φιγούρα που σπάνια μιλάει στον Τύπο. Ωστόσο, η επικείμενη πώληση αποτελεί ένα ορόσημο στον κόσμο της τέχνης και μια σπάνια ευκαιρία για το κοινό να δει από κοντά αριστουργήματα που παρέμεναν εκτός αγοράς για δεκαετίες.

«Δεν μπορώ να σκεφτώ ένα πιο ολοκληρωμένο μέρος, πέρα από οποιαδήποτε μεγάλη μουσειακή συλλογή, για να μελετήσει κανείς, να δει και να είναι περιτριγυρισμένος από τόσα πολλά αριστουργήματα από το σουρεαλιστικό κίνημα και όχι μόνο», σχολίασε ο Όλιβερ Μπάρκερ, πρόεδρος του Sotheby’s Europe.

Το ξεκίνημα, ο σύζυγος και ο μέντορας

Η Pauline Karpidas, με καταγωγή από το Μάντσεστερ, μυήθηκε στη συλλογή έργων τέχνης από τον εκλιπόντα σύζυγό της, Κωνσταντίνο «Ντίνο» Καρπίδα. Ο ίδιος την μύησε στον κόσμο της τέχνης, ενώ το ενδιαφέρον του εστιαζόταν στην τέχνη του 19ου αιώνα, με πίνακες των Renoir και Monet.

Η γνωριμία της με τον θρυλικό γκαλερίστα και γκαλερίστας και συλλέκτη έργων μοντέρνας τέχνης Αλέξανδρο Ιόλα ήταν καταλυτική για την πορεία της. Ο Ιόλας (Αλεξανδρινής καταγωγής, όπως και ο σύζυγός της) βγήκε από την αδράνεια το 1974 για να χτίσουν τη μοναδική συλλογή της.

Η επιρροή του Ιόλα είναι εμφανής στα έργα που θα βγουν σε δημοπρασία, καθώς εκείνος της σύστησε τους Magritte, Dalí, Ernst και άλλους πρωτοπόρους του Σουρεαλισμού. Η Pauline Karpidas, μέσα από αυτή τη σχέση, έμαθε την αξία του να συλλέγεις με γνώση και πάθος.

«Είναι μια πραγματική ντίβα, με την πιο θετική έννοια της λέξης», δήλωσε ο Ελβετός καλλιτέχνης Urs Fischer στο CNN Style. «Είναι επίσης ένα μυστήριο για μένα, παρά το γεγονός ότι τη γνωρίζω εδώ και πολύ καιρό».

Ο Fischer γνώρισε την Karpidas πριν από περισσότερες από δύο δεκαετίες, όταν στα είκοσί του, συμμετείχε σε μια από τις συγκεντρώσεις της στην Ύδρα στα μέσα της δεκαετίας του 2000 και ήταν στον εκλεκτό κύκλο της. Ο Fischer σημείωσε την «εκθαμβωτική» παρουσία της: Συχνά φοράει εντυπωσιακά καπέλα, τσιγάρο στο χέρι και έχει την τάση να λέει μεγάλες ιστορίες και να γράφει πρόχειρα, χειρόγραφες επιστολές πολλών σελίδων, είπε. «Είναι πάντα πρωταγωνίστρια», πρόσθεσε.

Όπως η Peggy Guggenheim

Η Κarpidas ανήκει στην οικογένεια των «μεγάλων κυριών», είπε ο Μπάρκερ – των εύπορων γυναικών του 20ού αιώνα που έχτισαν κοινωνικά δίκτυα με τους πιο εξέχοντες καλλιτέχνες, οίκους μόδας και σχεδιαστές της εποχής – και μπορεί να είναι η τελευταία του είδους της, σημείωσε.

Ήταν στενή φίλη με τον Άντι Γουόρχολ και σύχναζε στα πάρτι του στο The Factory, ντυνόταν από τον Yves Saint Lauren και έχει συγκριθεί με τις αείμνηστες, μεγάλες γυναίκες προστάτιδες Peggy Guggenheim and Dominique de Menil, τις οποίες και γνώριζε προσωπικά.

Αλλά παρόλο που οι συλλογές των ομολόγων της είναι προσβάσιμες από το κοινό σε πολιτιστικά ιδρύματα το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής της Karpidas θα διανεμηθεί σε όλη την αγορά τέχνης μέσω της δημοπρασίας.

Συγκλονιστικός θησαυρός

Η συλλογή της Pauline Karpidas αποτελεί ένα «who’s who» του Σουρεαλισμού. Η προέλευση των έργων είναι εντυπωσιακή, καθώς προέρχονται από τις συλλογές των André Breton, του ποιητή Paul Éluard και του καλλιτέχνη William Copley με τη συλλογή της να θεωρείται μια από τις πιο «βαθιές» και ολοκληρωμένες του είδους της.

Ανάμεσα στα κυριότερα σημεία της πώλησης είναι ο πίνακας του René Magritte, La Statue volante (1940-41), ένα αινιγματικό έργο που επανεξετάζει το εμβληματικό θέμα του καλλιτέχνη της Αφροδίτης της Μήλου. Η αξία του εκτιμάται μεταξύ 11,9 και 15,9 εκατομμυρίων ευρώ, καθιστώντας το το πιο ακριβό έργο της δημοπρασίας. Ο πίνακας, που η Pauline Karpidas απέκτησε το 1985, είχε παρουσιαστεί από τον Ιόλα σε μια έκθεση το 1959, η οποία εκτόξευσε τη φήμη του Magritte στις ΗΠΑ.

René Magritte, La Statue volante (1940–41)

Επιπλέον, θα προσφερθούν άλλα 10 έργα του Magritte, μεταξύ των οποίων το γλυπτό Tête (1960), το οποίο εκτιμάται μεταξύ 397.000 και 662.000 ευρώ.

Άλλοι σπάνιοι θησαυροί είναι το σχέδιο του Salvador Dalí, Portrait de Gala Galerina (1941), μια ήρεμη απεικόνιση της μούσας και συζύγου του, Gala, και ο πίνακας της Leonora Carrington The Hour of Angelus (1949), που συνδυάζει την καθολική εικονογραφία με τη μεσοαμερικανική και ιρλανδική μυθολογία.

Salvador Dalí, Portrait de Gala Galerina (1941)

René Magritte, Tête (1960)

Claude Lalanne, Crocodile stools (1999)

Μια εμβληματική γυναίκα

Η Pauline Karpidas ανέπτυξε στενές σχέσεις με πολλούς από τους καλλιτέχνες που συλλέγει, όπως οι François-Xavier και Claude Lalanne, με πάνω από 60 έργα των οποίων να βγαίνουν σε δημοπρασία.

Μεταξύ αυτών, ξεχωρίζουν τα Crocodile Stools (1999) της Claude, τα οποία είναι πιστά αντίγραφα ενός νεκρού κροκόδειλου που η ίδια απέκτησε από έναν ζωολογικό κήπο σε μια περίεργη συμφωνία που μεσολάβησε μια φίλη της καλλιτέχνη. Η τιμή τους εκτιμάται μεταξύ 238.000 και 330.000 ευρώ.

Η δημοπρασία δεν θα ήταν πλήρης χωρίς κάποια έργα του Andy Warhol, με τον οποίο η Pauline Karpidas έγινε στενή φίλη το 1978.

Ο οίκος Sotheby’s θα προσφέρει τέσσερις πίνακες του καλλιτέχνη, μεταξύ των οποίων δύο από τη σειρά Art from Art, εμπνευσμένοι από τον Edvard Munch. Ο πίνακας The Scream (After Munch) αναμένεται να πουληθεί μεταξύ 2,65 και 3,97 εκατομμυρίων ευρώ.

«Προσωρινή θεματοφύλακας»

Η ίδια η Pauline Karpidas δήλωσε ότι βλέπει τον εαυτό της ως μια «προσωρινή θεματοφύλακα» των δημιουργιών των καλλιτεχνών.

«Από τη στιγμή που ξεκίνησε το ταξίδι μου στον κόσμο της τέχνης, είχα τη μεγάλη τιμή να γνωρίσω έναν ολόκληρο κόσμο θαυμαστών ανθρώπων, που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο συνέβαλαν στη δημιουργία αυτής της συλλογής — από τον Αλέξανδρο Ιόλα, που μου άνοιξε τα μάτια και υπήρξε μέντοράς μου, μέχρι και πολλούς από τους σπουδαίους καλλιτέχνες» είπε σε δήλωση της.

«Πάντα έβλεπα τον εαυτό μου ως προσωρινή θεματοφύλακα των δημιουργιών τους, και νιώθω πως ήρθε η κατάλληλη στιγμή τα έργα που συνθέτουν το σπίτι μου στο Λονδίνο να περάσουν στη νέα γενιά των θεματοφυλάκων. Αυτό, βέβαια, δεν σηματοδοτεί ένα τέλος. Θα συνεχίσω να ζω μέσα στην τέχνη, να διαβάζω, να συλλέγω νέα έργα και να στηρίζω καλλιτέχνες — όπως κάνω τόσα χρόνια τώρα».

Ο Μπάρκερ πιστεύει ότι είναι η κατάλληλη στιγμή για την αγορά. «Συλλογές όπως αυτή γίνονται ολοένα και πιο σπάνιες», δήλωσε.

Η δημοπρασία, που έρχεται μετά την επιτυχημένη πώληση της συλλογής από το σπίτι της στην Ύδρα το 2023, η οποία ξεπέρασε κατά πολύ τις αρχικές εκτιμήσεις, αναμένεται να αποτελέσει ένα γεγονός-ορόσημο για τον κόσμο της τέχνης, καθώς η Pauline Karpidas αποχαιρετά έναν κόσμο που η ίδια έχτισε με πάθος και γνώση.

Μετά την Ύδρα

Η χαρισματική βρετανικής καταγωγής συλλέκτρια έργων τέχνης, Pauline Karpidas, αγόρασε ένα σπίτι στην Ύδρα, πάνω από το μονοπάτι που οδηγεί στην παραλία Καμίνι. Η Karpidas έκανε το αρχοντικό που χτίστηκε από την οικογένεια των ευγενών Μπουντούρη έναν οίκο τέχνης γεμίζοντας με εικαστική ομορφιά.

Από το πορτρέτο της από τον Andy Warhol, που κρεμόταν στο γραφείο της, μέχρι πίνακες της Marlene Dumas, της Jacqueline Humphries και της Lisa Yuskavage, φωτογραφίες της Nan Goldin, κεραμικά του Grayson Perry και γλυπτά των Damien Hirst και Kiki Smith η συλλέκτρια συνεργάστηκε επίσης στενά με τον interior designer Jacques Grange και τον γκαλερίστα David Gill, γεμίζοντας τα ασβεστωμένα δωμάτια με σχέδια των Elizabeth Garouste και Mattia Bonetti, André Dubreuil και Claude και François-Xavier Lalanne.

Με πυξίδα το ένστικτο και την αισθητική της (ο Μπάρκερ είπε στο World Of Interiors ότι η Karpidas έχει «με διαφορά την πιο ενστικτώδη ματιά που νομίζω ότι έχω συναντήσει εδώ και 30 χρόνια»), η Karpidas έκανε την Ύδρα φάρο πολιτισμού έχοντας ιδρύσει σε ένα πρώην ναυπηγείο στο λιμάνι μια μικρή στοά που την ονόμασε Εργαστήριο Ύδρας. Εκεί, σε συνεννόηση με μια φίλη της, την έμπορο έργων τέχνης του Λονδίνου Sadie Coles, αποφάσισε να φιλοξενεί ετήσιες εκθέσεις και να προσκαλεί καλλιτέχνες, επιμελητές, συλλέκτες και συγγραφείς στο νησί για ένα τριήμερο τέχνης κι εορτασμών. Οι επισκέπτες έφταναν την Παρασκευή και έφευγαν (απρόθυμα) τη Δευτέρα.

Στην εναρκτήρια έκθεση, Package Holiday, το 1997 συμμετείχαν 15 καλλιτέχνες, συμπεριλαμβανομένων των Peter Doig, Tracey Emin, Damien Hirst, Gary Hume, Sarah Lucas και Chris Ofili. Τα επόμενα χρόνια, υπήρχαν μόνο εκθέσεις από τη Cecily Brown, την Anne Collier, την Carroll Dunham και άλλους. Το 2002, ο John Currin και η Rachel Feinstein, νεόνυμφοι, οργάνωσαν μια κοινή έκθεση με τίτλο The Honeymooner”. Το 2005, ο Urs Fischer δανείστηκε ένα καναπέ κι ένα τραπέζι από το κοντινό Tassos Café για την εγκατάστασή του Mr Watson – Come Here – I Want to See You.

Το τελευταίο Hydra Workshop πραγματοποιήθηκε το 2017 και περιελάμβανε έξι πίνακες και μια έκδοση του Αμερικανού ζωγράφου Jamian Juliano-Villani. Καλεσμένοι ήταν, μεταξύ άλλων, η διευθύντρια της Tate, Maria Balshaw, ο διευθυντής της National Portrait Gallery Nicholas Cullinan, ο Tim Marlow της Βασιλικής Ακαδημίας και η Beatrix Ruf, του Μουσείου Stedelijk.

Γράφοντας στην εφημερίδα The Art, η Luisa Back ανέφερε ότι «η απόλαυση του Σαββατοκύριακου ήταν χρωματισμένη με έντονη θλίψη με την ανακοίνωση του -γιου της Karpidas- Πάνου ότι αυτό θα ήταν και το τελευταίο».

Η συλλέκτρια αισθανόταν τεράστια την ευθύνη να διαχειρίζεται ένα σπίτι σε ένα ελληνικό νησί και είχε πάρει τη δύσκολη απόφαση να πουλήσει το Αρχοντικό Μπουντούρη και μέρος της συλλογής της. «Αυτά τα κομμάτια αγαπήθηκαν και τώρα πρέπει να πάνε σε κάποιον που θα τα αγαπήσει επίσης. Η Ύδρα ήταν μέρος της ζωής μου. Τώρα είναι ώρα για νέες περιπέτειες», είχε πει η ίδια.