Οι ΗΠΑ μιλούν για εκεχειρία στη Γάζα, αλλά οι μακροπρόθεσμοι στόχοι του Ισραήλ φαίνονται λιγότερο ειρηνικοί

Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ υποδέχθηκε τον Πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου για δείπνο στο Λευκό Οίκο, όπου δήλωσε ότι οι συνομιλίες για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα «προχωρούν πολύ καλά».

Με τη σειρά του, ο Νετανιάχου αποκάλυψε ότι έχει προτείνει τον Τραμπ για το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης, λέγοντας:

«Καθώς μιλάμε, αυτός χτίζει την ειρήνη, στη μια χώρα, στη μια περιοχή, μετά την άλλη».

Παρ’ όλες τις συζητήσεις για ειρήνη, οι διαπραγματεύσεις στο Κατάρ μεταξύ των ισραηλινών και παλαιστινιακών αντιπροσωπειών έχουν διακοπεί χωρίς να επιτευχθεί πρόοδος.

Οι συνομιλίες αναμένεται να ξαναρχίσουν αργότερα αυτή την εβδομάδα.

Εάν επιτευχθεί συμφωνία, θα χαιρετιστεί πιθανώς ως μια κρίσιμη ευκαιρία για τον τερματισμό της σχεδόν διετούς ανθρωπιστικής κρίσης στη Γάζα.

Ωστόσο, υπάρχει αυξανόμενος σκεπτικισμός σχετικά με τη διάρκεια οποιασδήποτε εκεχειρίας.

Μια προηγούμενη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός που επιτεύχθηκε τον Ιανουάριο οδήγησε στην απελευθέρωση δεκάδων Ισραηλινών ομήρων και εκατοντάδων Παλαιστινίων κρατουμένων.

Ωστόσο, κατέρρευσε τον Μάρτιο, όταν το Ισραήλ επανέλαβε τις στρατιωτικές επιχειρήσειςστη Γάζα.

Λεπτομέρειες της συμφωνίας

Η προτεινόμενη συμφωνία προβλέπει κατάπαυση του πυρός για 60 ημέρες με στόχο την αποκλιμάκωση των εχθροπραξιών στη Γάζα και τη δημιουργία χώρου για διαπραγματεύσεις με σκοπό μια πιο διαρκή λύση.

Η Χαμάς θα απελευθερώσει δέκα επιζώντες Ισραηλινούς ομήρους και θα επιστρέψει τις σορούς 18 άλλων.

Σε αντάλλαγμα, το Ισραήλ αναμένεται να αποσύρει τις στρατιωτικές του δυνάμεις σε μια καθορισμένη ζώνη ασφαλείας κατά μήκος των συνόρων της Γάζας με το Ισραήλ και την Αίγυπτο.

Ενώ οι συγκεκριμένοι όροι της ανταλλαγής κρατουμένων παραμένουν υπό διαπραγμάτευση, η απελευθέρωση Παλαιστινίων κρατουμένων που κρατούνται σε ισραηλινές φυλακές αποτελεί κεντρικό στοιχείο της πρότασης.

Η ανθρωπιστική βοήθεια αποτελεί επίσης βασικό σημείο της συμφωνίας. Η βοήθεια θα παραδοθεί μέσω διεθνών οργανισμών, κυρίως οργανισμών του ΟΗΕ και του Παλαιστινιακού Ερυθρού Ημισελήνου.

Ωστόσο, η συμφωνία δεν προσδιορίζει το μελλοντικό ρόλο του υποστηριζόμενου από τις ΗΠΑ Ανθρωπιστικού Ταμείου για τη Γάζα, το οποίο διανέμει επισιτιστική βοήθεια από τον Μάιο.

Η επείγουσα ανάγκη για ανθρωπιστική πρόσβαση υπογραμμίζεται από την έκταση της καταστροφής στη Γάζα.

Σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας της Γάζας, η στρατιωτική εκστρατεία του Ισραήλ έχει σκοτώσει περισσότερους από 57.000 Παλαιστινίους. Η επίθεση έχει προκαλέσει κρίση πείνας, έχει εκτοπίσει μεγάλο μέρος του πληθυσμού στο εσωτερικό της χώρας και έχει αφήσει τεράστιες εκτάσεις του εδάφους σε ερείπια.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η συμφωνία δεν σηματοδοτεί το τέλος του πολέμου, ένα από τα βασικά αιτήματα της Χαμάς.

Αντίθετα, δεσμεύει και τις δύο πλευρές να συνεχίσουν τις διαπραγματεύσεις κατά τη διάρκεια της περιόδου των 60 ημερών, με την ελπίδα να επιτευχθεί μια πιο διαρκής και ολοκληρωμένη κατάπαυση του πυρός.

Εμπόδια για μια διαρκή ειρήνη

Σύμφωνα με άρθρο στο The Conversation, παρά την προφανή ευκαιρία για την επίτευξη τελικής κατάπαυσης του πυρός η κυβέρνηση του Νετανιάχου φαίνεται απρόθυμη να τερματίσει πλήρως τη στρατιωτική εκστρατεία.

Ο κύριος λόγος είναι πολιτικός: η κυβερνητική συμμαχία του Νετανιάχου βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε ακροδεξιά κόμματα που επιμένουν στη συνέχιση του πολέμου.

Οποιαδήποτε σοβαρή προσπάθεια για κατάπαυση του πυρός θα μπορούσε να οδηγήσει στην κατάρρευση της κυβέρνησής του.

Από στρατιωτική άποψη, το Ισραήλ έχει επιτύχει πολλούς από τους τακτικούς στόχους του.

Έχει αποδυναμώσει σημαντικά τη Χαμάς και άλλες παλαιστινιακές φατρίες και έχει προκαλέσει εκτεταμένη καταστροφή σε όλη τη Γάζα.

Αυτό συμβαίνει παράλληλα με τις μαζικές συλλήψεις, τις κατεδαφίσεις σπιτιών και τη δολοφονία εκατοντάδων Παλαιστινίων στη Δυτική Όχθη.

Αναδιαμόρφωση του χάρτη

Ωστόσο, οι φιλοδοξίες του Νετανιάχου ενδέχεται να υπερβαίνουν τις τακτικές νίκες.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι στοχεύει σε δύο ευρύτερα στρατηγικά αποτελέσματα.

Πρώτον, καθιστώντας τη Γάζα όλο και πιο ακατοίκητη, η κυβέρνησή του θα μπορούσε να ωθήσει τους Παλαιστινίους σε φυγή.

Αυτό θα άνοιγε ουσιαστικά τον δρόμο για το Ισραήλ να προσαρτήσει το έδαφος μακροπρόθεσμα – ένα σενάριο που υποστηρίζουν πολλοί από τους ακροδεξιούς συμμάχους του.

Μιλώντας στο Λευκό Οίκο, ο Νετανιάχου δήλωσε ότι συνεργάζεται με τις ΗΠΑ για να βρει χώρες που θα δεχτούν Παλαιστινίους από τη Γάζα:

αν οι άνθρωποι θέλουν να μείνουν, μπορούν να μείνουν, αλλά αν θέλουν να φύγουν, πρέπει να μπορούν να φύγουν.

Δεύτερον, η παράταση του πολέμου επιτρέπει στον Νετανιάχου να καθυστερήσει τη δίκη του για διαφθορά και να παρατείνει την πολιτική του επιβίωση.

Οι πραγματικές προθέσεις

Στο επίκεντρο του αδιεξόδου βρίσκεται το όραμα της ακροδεξιάς για την πλήρη ήττα των Παλαιστινίων, χωρίς καμία παραχώρηση και χωρίς αναγνώριση ενός μελλοντικού παλαιστινιακού κράτους. Αυτή η ιδεολογία εμποδίζει συστηματικά τις ειρηνευτικές προσπάθειες εδώ και τρεις δεκαετίες.

Οι ισραηλινοί ηγέτες έχουν επανειλημμένα περιγράψει οποιαδήποτε πιθανή παλαιστινιακή οντότητα ως «λιγότερο από κράτος» ή «κράτος μείον», μια διατύπωση που δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των Παλαιστινίων και στα διεθνή νομικά πρότυπα.

Σήμερα, ακόμη και αυτό το περιορισμένο όραμα φαίνεται να έχει αποσυρθεί, καθώς η ισραηλινή πολιτική κινείται προς την πλήρη απόρριψη της παλαιστινιακής κρατικής υπόστασης.

Με τα παλαιστινιακά κινήματα αντίστασης σημαντικά αποδυναμωμένα και χωρίς άμεση απειλή για το Ισραήλ, αυτή η στιγμή αποτελεί κρίσιμη δοκιμασία για τις προθέσεις του Ισραήλ.

Επιδιώκει πραγματικά το Ισραήλ την ειρήνη ή προσπαθεί να εδραιώσει την κυριαρχία του στην περιοχή, αρνούμενο μόνιμα στους Παλαιστινίους το δικαίωμά τους στην κρατική υπόσταση;

Ειρήνη ή εκτοπισμός;

Μετά τις στρατιωτικές επιτυχίες του και την ομαλοποίηση των σχέσεων με αρκετές αραβικές χώρες στο πλαίσιο των Συμφωνιών του Αβραάμ, ο πολιτικός λόγος του Ισραήλ έχει γίνει όλο και πιο τολμηρός.

Ορισμένες φωνές στο ισραηλινό κατεστημένο υποστηρίζουν ανοιχτά τον μόνιμο εκτοπισμό των Παλαιστινίων σε γειτονικές αραβικές χώρες, όπως η Ιορδανία, η Αίγυπτος και η Σαουδική Αραβία.

Αυτό θα εξαλείφει ουσιαστικά την προοπτική ενός μελλοντικού παλαιστινιακού κράτους.

Αυτό υποδηλώνει ότι για ορισμένες φατρίες εντός του Ισραήλ, ο τελικός στόχος δεν είναι μια διαπραγματευτική λύση, αλλά μια μονομερής επίλυση που θα αναδιαμορφώσει τον χάρτη και τους λαούς της περιοχής σύμφωνα με τους όρους του Ισραήλ.

Οι επόμενες εβδομάδες θα αποκαλύψουν αν το Ισραήλ θα επιλέξει τον δρόμο του συμβιβασμού και της συνύπαρξης ή αν θα συνεχίσει σε μια πορεία που αποκλείει την πιθανότητα μόνιμης ειρήνης.