Εντοπίζουν (και) νυχτερίδες σε αιολικά πάρκα, ή σκαθάρια σε σπήλαια, οι σκύλοι ανίχνευσης

Είναι το «δεξί χέρι» των ανθρώπων που έχουν αφιερωθεί στην προστασία της άγριας ζωής. Οι σκύλοι ανίχνευσης κάθονται στα… θρανία και αποκτούν «πανεπιστημιακές» γνώσεις για τον εντοπισμό άγριων ζώων – και όχι μόνο.

Το in απευθύνθηκε στον κύριο Σωτήρη Κουντουρά, εκπαιδευτή σκύλων – ερευνητή άγριας ζωής, ιδρυτή του «Νose for Cause», όπου εκπαιδεύει σκύλους για την ανεύρεση ιχνών της άγριας ζωής.

1. Ποια είναι η αποστολή των σκύλων ανίχνευσης για την προστασία της άγριας πανίδας;

Η αποστολή τους είναι να ανιχνεύουν άγρια ζώα και ίχνη της άγριας πανίδας (περιττώματα, ούρα, τρίχωμα, δέρμα κτλ), ή στοιχεία παράνομης ανθρώπινης δραστηριότητας που σχετίζεται με αυτή, όπως δηλητηριασμένα δολώματα, λαθροθηρία, ή λαθρεμπόριο ειδών.

Ο σκύλος είναι ένας φυσικός ανιχνευτής, γι’ αυτό αποτελεί πολύτιμο συνεργάτη στις αποστολές πεδίου όταν γίνεται έρευνα για δυσεύρετα στοιχεία

Οι σκύλοι ανίχνευσης σε αιολικά πάρκα εκπαιδεύονται ώστε να εντοπίζουν τα κουφάρια νυχτερίδων που έχουν προσκρούσει σε ανεμογεννήτριες

Με την εξαιρετικά οξυμένη όσφρησή τους, μπορούν να εντοπίζουν γρήγορα στοιχεία που ο άνθρωπος, είτε καθυστερεί, είτε δεν έχει καθόλου τη δυνατότητα εντοπισμού. Έτσι, συμβάλλουν ουσιαστικά στις έρευνες και μελέτες που αφορούν το περιβάλλον και την προστασία οικοσυστημάτων και ειδών υπό απειλή.

2. Συμπεραίνω ότι ο σκύλος είναι ένας πολύτιμος συνεργάτης του ανθρώπου. Γιατί η όσφρηση του σκύλου είναι… αλάνθαστη! Και καθοδηγεί τον άνθρωπο σε σημεία που δεν θα φανταζόταν. Σωστά;

Η όσφρηση του σκύλου είναι πολλαπλάσια πιο ευαίσθητη από αυτή του ανθρώπου – εκτιμάται πως μπορεί να είναι μέχρι και 100.000 φορές ισχυρότερη. Αυτό τού επιτρέπει να «διαβάζει» το περιβάλλον σε βάθος, αναγνωρίζοντας οσμές ακόμη κι αν αυτές βρίσκονται σε ελάχιστη συγκέντρωση ή/και είναι αναμεμειγμένες με άλλες. Δεν είναι υπερβολή να πούμε πως ο σκύλος «βλέπει» με τη μύτη του σε μια ακόμη διάσταση που ο άνθρωπος δεν μπορεί να φανταστεί.
Ο σκύλος είναι ένας φυσικός ανιχνευτής, γι’ αυτό αποτελεί πολύτιμο συνεργάτη στις αποστολές πεδίου όταν ερευνούμε δυσεύρετα στοιχεία.

3. Θα μού δώσετε ένα παράδειγμα εφαρμογής της μεθοδολογίας χρήσης σκύλων ανιχνευτών;

Ένα παράδειγμα είναι οι σκύλοι ανίχνευσης νεκρών νυχτερίδων σε αιολικά πάρκα. Εκπαιδεύονται ώστε να εντοπίζουν, με την εξαιρετικά ανεπτυγμένη όσφρησή τους, τα κουφάρια νυχτερίδων που έχουν προσκρούσει σε ανεμογεννήτριες. Ακόμη και όταν αυτά είναι δυσδιάκριτα, ή κρυμμένα σε βλάστηση.

Κατά την επιθεώρηση ενός αιολικού πάρκου ο σκύλος συνοδεύεται από τον χειριστή του και εργάζεται σε προκαθορισμένες διαδρομές κάτω από τις ανεμογεννήτριες.

Όταν εντοπίσει τη χαρακτηριστική οσμή της νυχτερίδας, κάθεται ή στέκεται ακίνητος στο σημείο – χωρίς να αγγίξει ή να μετακινήσει το εύρημα. Ώστε να υποδείξει την ακριβή του θέση.

Οι σκύλοι έχουν πολύ μεγαλύτερη ακρίβεια στον εντοπισμό τόσο μικρών στόχων -όπως είναι οι νυχτερίδες- σε σχέση με τον οπτικό έλεγχο από ανθρώπους. Έτσι, επιτρέπουν την καταγραφή ακριβέστερων στοιχείων για τις απώλειες άγριας πανίδας, στοιχείο κρίσιμο για περιβαλλοντική αξιολόγηση. Βοηθούν, λοιπόν, στην αξιολόγηση των επιπτώσεων των ανεμογεννητριών και στην προσαρμογή των μέτρων μετριασμού. Όπως τη διακοπή λειτουργίας σε κρίσιμες περιόδους.
Συμβάλλουν, τελικά, στην ισορροπία μεταξύ ανανεώσιμης ενέργειας και διατήρησης της βιοποικιλότητας.

4. Πώς γίνεται η επιλογή τους, πόσο χρόνο διαρκεί η εκπαίδευσή τους και τι περιλαμβάνει;

Η επιλογή αρχικά αφορά τον χαρακτήρα και τις φυσικές τάσεις του ζώου. Αναζητούμε ενέργεια, συγκέντρωση, περιέργεια, αντοχή στο άγχος και προθυμία για συνεργασία με τον άνθρωπο.

Ακόμα ένας παράγοντας επιλογής είναι οι σωματικές δυνατότητες του ζώου, αφού χρειαζόμαστε σκύλους αθλητικούς και υγιείς. Η εκπαίδευση διαρκεί αρκετούς μήνες, με καθημερινή εξάσκηση και χρήση ισορροπημένου συστήματος.

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει, μεταξύ πολλών άλλων, εκπαίδευση στην υπακοή, την ανάπτυξη των τάσεων, την εκπαίδευση σε συγκεκριμένες οσμές – στόχους, γενίκευση και εξοικείωση σε δύσκολα περιβάλλοντα/συνθήκες. Και εκπαίδευση στην ελεγχόμενη, ασφαλή και ανεξάρτητη εργασία/ανίχνευση στο πεδίο.

5. Μπορεί και ένας ημίαιμος σκύλος να αναλάβει αυτά τα καθήκοντα;

Δεδομένου ότι οι ανάγκες μας περιορίζονται κυρίως στα συμπεριφορικά χαρακτηριστικά του σκύλου, και όχι τόσο στα μορφολογικά, οι ημίαιμοι σκύλοι,όπως και οι καθαρόαιμοι, έχουν πιθανότητες να αποδειχθούν εξαιρετικοί συνεργάτες σε αποστολές. Μάλιστα, με έντονα κίνητρα για εργασία και σύνδεση με τον άνθρωπο.
Είναι σημαντικό, όμως, να θυμόμαστε πως η εργασία στο πεδίο στα πλαίσια μιας μελέτης, μιας έρευνας για αγνοούμενο κτλ, είναι μια διαδικασία ευθύνης. Έχουμε την υποχρέωση ως ομάδες σκύλου/χειριστή να εμπλεκόμαστε μόνο εάν είμαστε επαρκώς εκπαιδευμένοι και έχουμε τα χαρακτηριστικά που απαιτούνται για αυτή την εργασία.

Έτσι, η επιλογή καθαρόαιμων σκύλων που έχουν εκτραφεί για αρκετές γενιές με κριτήρια τις εργασιακές τους ιδιότητες είναι μια πιο ασφαλής επιλογή όταν πρόκειται για χρήση σε υπεύθυνο πόστο.

6. Πόσο καιρό χρησιμοποιούνται αυτοί οι σκύλοι στην Ελλάδα;

Η χρήση σκύλων ανίχνευσης στην Ελλάδα έχει ξεκινήσει συστηματικά την τελευταία δεκαετία, όμως αφορά την ανίχνευση δηλητηριασμένων δολωμάτων.

Η ομάδα μας, έχοντας 20ετή εμπειρία και πλέον, αποφάσισε τη δημιουργία της ξεχωριστής οργάνωσης Wildlife Conservation Detection Dogs – Nose For A Cause. Είναι η πρώτη -και μοναδική μέχρι σήμερα- που εκπαιδεύει και παρέχει σκύλους ανίχνευσης άγριας ζωής στην Ελλάδα, και από τις ελάχιστες στην Ευρώπη.

7. Πόσες ώρες «εργάζονται» αυτοί οι σκύλοι; Θα θέλατε να μου αφηγηθείτε ένα ιδιαίτερα δύσκολο περιστατικό;

Η εργασία ενός σκύλου γίνεται πάντα με βάση τις δυνατότητές του και κάθε «session», συνήθως, διαρκεί 20-30 λεπτά.
Κατά κανόνα, δεν ξεπερνούν τις 4-5 ώρες ανά ημέρα με μεγάλα διαλείμματα, καθώς η νοητική και σωματική κόπωση είναι μεγάλη. Οι ώρες μπορούν να μειωθούν δραματικά σε ημέρες με υψηλή θερμοκρασία και ξηρασία.

Μια ιδιαίτερη αποστολή από πλευράς δυσκολίας ήταν η έρευνα για σπηλαιόβια σκαθάρια σε σπήλαιο με τρεχούμενο και παγωμένο νερό.
Εκεί η ομάδα μας χρειαζόταν να κουβαλάει τους σκύλους για να μη βραχούν και εξασθενίσουν οι δυνάμεις τους. Χρειάστηκε η χρήση φουσκωτής βάρκας για μεταφορά όλου του εξοπλισμού, και η δημιουργία θερμού σημείου στο σπήλαιο για τις ώρες ανάπαυσης. Μια αρκετά μεγάλη κινητοποίηση συγκριτικά με τις έρευνες πεδίου σε ανοιχτό περιβάλλον, όπως είναι τα αιολικά πάρκα, για παράδειγμα.

8. Όταν η αποστολή λάβει τέλος, αυτοί οι σκύλοι δεν είναι και σύντροφοι ζωής;

Η ομάδα μας ερευνά, κυρίως, με σκύλους που ζουν μαζί με τα μέλη της όλη τους τη ζωή και φυσικά και όταν «συνταξιοδοτηθούν». Οι ανάγκες αυτής της εξειδικευμένης εκπαίδευσης και η τριβή που προκύπτει, δεν μπορεί παρά να δημιουργεί δεσμούς που έχουν πραγματικά μεγάλο βάθος. Δεν πρόκειται για «εργαλεία», αλλά για ζώα που προσπαθώντας να καλύψουν τις ανάγκες τους προσφέρουν τα μέγιστα στο ανθρώπινο είδος. Αυτή τη συνεργασία, εμείς οφείλουμε να τους την ανταποδίδουμε με δικαιοσύνη, σεβασμό, συνέπεια, κατανόηση, δηλαδή με ό,τι ουσιαστικά σημαίνει η αγάπη. Ζουν μαζί μας, είναι μέλη της οικογένειας, και ο χρόνος εκτός αποστολών είναι γεμάτος ποιοτική ενασχόληση.

Ο κ. Σωτήρης Κουντουράς, εκπαιδευτής σκύλων – ερευνητής άγριας ζωής, ιδρυτής του «Νose for Cause»

● Ο κύριος Σωτήρης Κουντουράς γεννήθηκε στην Αθήνα το 1987 και ζει στη Θεσσαλονίκη από το 2012.

Σπουδάζει Βιολογία με κατεύθυνση το περιβάλλον και τη διατήρηση, ενώ εργάζεται επαγγελματικά σε προγράμματα μελέτης και προστασίας άγριας ζωής με επίκεντρο τα θηλαστικά (λύκος, τσακάλι, χειρόπτερα).

Έχει συμμετάσχει σε σπηλαιο-εξερευνητικές και βιοσπηλαιολογικές αποστολές σε Ελλάδα, Ιταλία, Μαυροβούνιο, Γεωργία, Ταϊλάνδη, Λάος και Βόρνεο.

Επαγγελματικές δραστηριότητες

Η κύρια επαγγελματική του δραστηριότητα είναι η εκπαίδευση σκύλων, και είναι ιδρυτής της επιχείρησης Drive Unlimited Canine Sports Center. Όπως και της οργάνωσης «Nose For A Cause».

Η εμπειρία του στην εκπαίδευση σκύλων ξεκίνησε σε ηλικία 13 ετών και εφέτος η επαγγελματική του ενασχόληση με κατοικίδιους και εργασιακούς σκύλους ολοκληρώνει τα 20 έτη.

Μερικά από τα προσωπικά του κυνολογικά επιτεύγματα περιλαμβάνουν περισσότερους από 1.700 εκπαιδευμένους σκύλους στην υπακοή (όλα αρχειοθετημένα). Είναι πιστοποιημένος εκπαιδευτής σκύλων έρευνας και διάσωσης από την Πυροσβεστική Υπηρεσία της Γερμανίας.

Ήταν επικεφαλής εκπαιδευτής της Μονάδας Έρευνας και Διάσωσης Σκύλων της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας της 2ης ΕΜΑΚ.

Πολλάκις πρωταθλητής Ελλάδος στο Mondioring, επιτέλεσε πολλές φορές αρχηγός της εθνικής ομάδας Ελλάδος σε Παγκόσμια Πρωταθλήματα Agility και Mondioring.

Αγωνίστηκε ουκ ολίγες φορές σε Παγκόσμια Πρωταθλήματα – σε κάποια από τα οποία έχει κατακτήσει 2ες, 3ες και 4ες θέσεις.

Έχει εκπαιδεύσει και έχει φέρει σε αγωνιστικό επίπεδο περισσότερες από 40 ομάδες στο Mondioring, το Agility και το IGP.

Είναι επικεφαλής εκπαιδευτής σε 7 Επιτροπές Ελληνικών Δήμων για τη διαχείριση των αδέσποτων σκύλων.

Έχει διοργανώσει πάνω από 40 σεμινάρια εκπαίδευσης σκύλων και έχει παρουσιάσει περισσότερα από 30 σεμινάρια σε όλο τον κόσμο.

Επίσης, έχει παρακολουθήσει πάνω από 120 σεμινάρια εκπαίδευσης σκύλων σε όλο τον κόσμο.

Είναι ιδρυτής και πρόεδρος του Ομίλου Ολλανδικού Ποιμενικού Ελλάδος, ιδρυτικό μέλος της Ομίλου Βέλγικου Ποιμενικού Ελλάδος και του Ομίλου Εργασιακών Σκύλων ΑΡΚΟ.
Μέλος του Greek Kennel Club, Greek DogTrainers Association, ενεργός εθελοντής για τη προστασία των αδέσποτων ζώων από το 1997 και εθελοντής πολιτικής προστασίας από το 2005.